Qadın torpaq sahibləri sənəd üzərində çoxdur, faktiki sahib isə kişilərdir - AÇIQLAMA

10-07-2019, 19:13           
Qadın torpaq sahibləri sənəd üzərində çoxdur, faktiki sahib isə kişilərdir - AÇIQLAMA
Azərbaycanda statistik məlumatlar qadın torpaq mülkiyyətçilərinin real vəziyyətini əks etdirmir.

Bunu Oxu.Az-a BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının (FAO) milli eksperti Samir İsayev “Torpaq mülkiyyəti və onlara nəzarət: gender bərabərliyinin möhkəmləndirilməsində hüquqi mexanizmlərin rolu” mövzusunda keçirilmiş “dəyirmi masa” çərçivəsində “Torpaq sahələrinin birləşdirilməsi haqqında” qanun layihəsini şərh edərkən deyib.

Onun sözlərinə görə, qanun cinsindən asılı olmayaraq bərabər mülkiyyət hüquqlarını nəzərdə tutur:

“Tərəflərin (ər-arvad və ailə üzvləri - red.) seçim hüququ var və onlar əmlakı kimin adına rəsmiləşdirməyə, onları necə idarə etməyə dair qərar verirlər. İş hətta nikah pozulanda əmlakın bölüşdürülməsindən də getmir. Məhkəmə burada əmlakın nə vaxt əldə edildiyini qiymətləndirir. Əgər nikah zamanı əldə edilibsə, onda hər iki tərəf bərabər hüquqlara malikdirlər”.

S.İsayev qeyd edib ki, Azərbaycanda ən ədalətli torpaq islahatları aparılıb və hazırda məhz bu səbəbdən biz bir sıra problemlərlə üzləşirik:

“Torpaq kəndin hər bir sakini, o cümlədən uşaqlar üzrə bölüşdürülüb. Nəticədə, kənd yerlərində qadın torpaq mülkiyyətçilərinin sayı kişi torpaq sahiblərinin sayını üstələyir. Qanunvericilər sonradan başa düşdülər ki, bu, ciddi problemlərə, daha doğrusu, torpaqların hissə-hissə bölünməsinə gətirib çıxaracaq. Əgər ailədə beş nəfər varsa, torpaq bölüşdürüləndə sahələr üç kateqoriya üzrə ayrılırdı – yaxşı, orta və qeyri-münbit torpaq. Buna görə də ailəyə məxsus sahələri birləşdirmək və ailənin bir üzvünün adına rəsmiləşdirmək qərarına gəldilər – bu, torpaqların gələcəkdə parçalanmasının qarşısını aldı. Amma indi görürük ki, Azərbaycanda torpaq bazarının inkişafı ilə birlikdə alqı-satqı zamanı qadınlar bu proseslərdən daha çox kənarda qalırlar, yəni əmlakını idarə etmək hüququnu itirirlər”.

Ekspert bildirib ki, hazırda torpaq sahələrinin yenidən qeydiyyata alınması prosesi gedir, sahibkarlar haqqında məlumatlar dəqiqləşdirilir və əmlakın rəsmiləşdirilməsində ailənin bir üzvü əsas rol oynayır, bu da çox vaxt kişi olur:

“Elə hallar olur ki, valideynlər əmlakı oğulun adına rəsmiləşdirirlər. O, sonra evlənir və valideynlərini qovur. Valideynlərlə birlikdə bacılar və qardaşlar da əmlak hüququndan məhrum olurlar”.

S.İsayev bu vəziyyətdən çıxış yolu kimi təklif edir ki, tərəflərin seçimi tam şüurlu şəkildə olsun deyə, əmlak rəsmiləşdiriləndə notarius tərəfləri arzuedilməz nəticələrin yaranması barədə məlumatlandırmalıdır.

Onun sözlərinə görə, qanuna dəyişikliklər olacaq, amma məhz hansı dəyişikliklərin olacağı hələlik məlum deyil. Hazırda isə "Torpaq sahələrinin birləşdirilməsi haqqında" qanun layihəsi üzərində iş aparılır. BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı (FAO) da bu işdə yaxından iştirak edir.

Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyətinin sədri Şəhla İsmayıl tədbirdə deyib ki, qadınların iştirakı ilə aqrar sektorun inkişafının zəruri şərtlərindən biri maliyyə inklüzivliyidir:

“Prinsipcə, maliyyə xidmətlərinin əlçatanlığı ümumən sahibkarlığın inkişafı üçün lazımdır. Lakin maliyyə xidmətlərinin əlçatanlığına gəlincə, Azərbaycanda hər 100 min nəfərə 5,6 bank filial düşür”.

Müqayisə üçün qeyd edək ki, Türkiyədə bu göstərici 20, Fransa - 38, Rusiya - 37, Kanadada isə 24-ə bərabərdir. Yəni 5,6 çox kiçik göstəricidir, filialların əsas hissəsi paytaxt ərazisində yerləşir. Bankomatların sayına görə də Azərbaycanda vəziyyət heç də yaxşı deyil. Burada hər 100 min nəfərə 25 bankomat düşür, halbuki Rusiyada bu rəqəm 185, Kanada - 221, Türkiyə - 78, Fransada isə 108 təşkil edir.

Onun sözlərinə görə, digər problem əhalinin maliyyə savadsızlığından ibarətdir. Bundan başqa, banklar əhalinin etimadını itirib.

Daşınmaz Əmlakın Dövlət Reyestri Xidmətinin aparıcı əməkdaşı Anar İsabəyli isə bildirib ki, statistikaya əsasən, daşınmaz əmlak sahiblərinin 47 faizini qadınlar təşkil edir və onların əsas hissəsi paytaxta düşür. Amma bu, heç də o demək deyil ki, onların hamısı əmlakını idarə etmək hüququna malikdir. Daşınmaz əmlakın faktiki sahibi əksər hallarda kişilərdir, qadınlar isə yalnız formal olaraq belə göstərilib.

“Dəyirmi masa” iştirakçıları bildiriblər ki, ölkə qanunları nəzəri olaraq gender bərabərliyini təmin edir, lakin Azərbaycanda adət və ənənələr güclü olduğuna görə praktikada kişilər əmlak münasibətlərində dominant mövqe tuturlar.












Teref.info © 2015
E-mail: [email protected]            Telefon: 051 933 93 21            Baş redaktor: Nurəddin (Xoca) İsmayılov
Məlumat internet səhifələrində istifadə edildikdə müvafiq keçidin qoyulması mütləqdir.