Ağ cırtdanlar - əksər ulduzların təkamülünün son mərhələsi uzun müddət həyatın mövcudluğu üçün çox soyuq hesab olunurdu. Lakin Oklahoma Universitetinin alimlərinin apardığı yeni araşdırma göstərib ki, bu obyektlərin bəziləri öz soyumasını 10 milyard ilədək gecikdirə bilər. Bu isə o deməkdir ki, onların ətrafındakı planetlər əvvəllər düşünüləndən daha uzun müddət yaşayış üçün yararlı qala bilər.

Oxu.Az xəbər verir ki, işin ilkin çapı "arXiv" portalında dərc olunub.

Tədqiqatın müəllifləri bildirirlər ki, bu fenomenin sirri neon-22 elementindədir. Karbon və oksigendən sonra ağ cırtdanların dərinliklərində ən çox yayılan bu element nüvədə payı kütlənin ən azı 2,5%-ə çatdıqda "distillə" prosesi işə düşür. Kristallaşan bölgələr neonda yoxsullaşdıqda və daha yüngül olduqda, onlar yuxarıya qalxır, əridikcə böyük miqdarda qravitasiya enerjisi buraxırlar.

Alimlər Hypatia kataloqundan 4 minə yaxın ulduzun təkamülünü modelləşdiriblər və hesablamaları "Gaia" kosmik teleskopunun müşahidələri ilə müqayisə ediblər. Məlum olub ki, kütləvi ağ cırtdanların təxminən 6%-i həqiqətən soyumağı gecikdirir. Bu, parlaqlıq diaqramlarında Q-budaq adlanan xarakterik toplanma yaradır. Onların həqiqi yaşları parlaqlıqlarından daha çoxdur.

Çox vaxt bu cür "donmuş" ağ cırtdanlar Qalaktikanın mərkəzinə yaxın ərazilərdə rast gəlinir; burada yüksək metallı ulduzlar mövcuddur və bu, kifayət qədər neon-22 toplamaq şansını artırır. Süd yolunun periferiyasında isə belə ulduzlar təxminən səkkiz dəfə daha azdır.

İşin müəlliflərinin fikrincə, ağ cırtdanlar həyat axtarışı üçün daha perspektivli namizədlər ola bilərlər. Onların yaşayış zonaları sabit və uzunömürlüdür, potensial planetlərin orbitləri isə ulduzdan daha uzaqda yerləşir ki, bu da qabarma qüvvələrinin dağıdıcı təsirini azaldır.

"Biz ağ cırtdanları ulduzların ölü qalıqları kimi düşünməyə öyrəşmişik, lakin əslində məhz onlar həyatın mövcudluğu üçün ən uzunömürlü və etibarlı şərtləri təqdim edə bilirlər", - deyə tədqiqatçılar qeyd ediblər.