Kainatda ən ağır şey nə bir planet, nə bir ulduz, nə də bir qalaktikadır. Bu – qara dəlikdir, xüsusilə də qalaktikaların mərkəzində yerləşən superkütləli qara dəliklər.
Məlum olan ən böyük kütlələrdən biri TON 618 adlı qara dəlikdir – bu qara dəliyin kütləsi Günəşimizin kütləsindən təxminən 66 milyard dəfə çoxdur. Bu o qədər ağırdır ki, təsəvvür etmək belə çətindir. Əgər Günəş bir portağal böyüklüyündə olsaydı, TON 618 sanki 66 milyard portağalın üst-üstə yığılması kimi olardı. Bu isə Yer üzündəki insanların sayından daha çox portağal deməkdir.
Qara dəliklər, böyük ulduzlar öz çəkilərinin təsiri ilə çökdüyü zaman yaranır. Amma TON 618 kimi superkütləli qara dəliklər çox güman ki, milyardlarla il ərzində ulduzları, qazları, tozları, hətta başqa qara dəlikləri udaraq böyüyüblər. Onlar nə qədər udacaqlarının sərhədi olmayan kosmik tozsoran kimidirlər.
Onlar görünməz olsalar da (çünki işıq belə onlardan qaça bilmir), alimlər ətrafdakı maddələrin hərəkətinə baxaraq qara dəlikləri "görə" bilirlər – bu, sanki kanalizasiya borusuna doğru axan suyun hərəkətinə bənzəyir. TON 618 o qədər böyükdür ki, arxasındakı qalaktikalardan gələn işığı belə əyir.
Yaxın onilliklər ərzində elm daha böyük sirlərin üstünü açacaq.

Biz də bekar qalmırıq, deşik pirindən keçərək şəfa diləyirik
Джавид Дамирли
TEREF