Sergey Strokan, Kirill Krivoşeyev

“Kommersant”, 21.10.2020



ABŞ prezidenti Donald Trampın administrasiyası Qarabağ münaqişəsinin nizamlanmasına töhfə verməyə çalışacaq. Ermənistan və Azərbaycan liderləri Nikol Paşinyan və İlham Əliyev Moskvaya, lazım gələrsə, görüşə gəlmək barədə razılığa gəldikdən sonra İrəvan və Bakıda iki diplomatik qurum rəhbərinin Vaşinqtona gözlənilən səfərlərindən söz açılıb. Cümə günü xarici işlər nazirləri Zohrab Mnatsakanyan və Ceyhun Bayramov növbə ilə ABŞ dövlət katibi Mayk Pompeo ilə görüşəcəklər. Prezident seçkiləri ərəfəsində Ağ Ev, Donald Trampı təsirli bir barışıqçı kimi təqdim edərək, “Qarabağ kartı”nı oynamağa çalışır. Ancaq buna müvəffəq olmaq çox çətin olacaq.

Azərbaycan XİN-in mətbuat katibi Leyla Abdullayeva Çərşənbə axşamı “Kommersant”a bildirib ki, xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov oktyabrın 23-də Vaşinqtona gedəcək və ABŞ dövlət katibi Pompeo ilə görüşəcək. Xanım Abdullayevanın sözlərinə görə, nazir Bayramovun ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədr ölkələrinin (RF, ABŞ və Fransa) nümayəndələri ilə görüşləri planlaşdırılır. Öz növbəsində, Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyinin nümayəndəsi Anna Naqdalyan “RİA Novosti”yə nazir Zohrab Mnatsakanyanın da oktyabrın 23-də Vaşinqtonda olacağını təsdiqləyib. O da Mayk Pompeo ilə görüşməyi planlaşdırır.

Bir gün əvvəl “Politico” jurnalı ABŞ administrasiyasındakı mənbələrə istinadən Pompeo ilə Ermənistan və Azərbaycan xarici işlər nazirləri arasında planlaşdırılan danışıqların oktyabrın 9-10-da üçtərəfli formatda, yəni Rusiya XİN rəhbəri Sergey Lavrovun iştirakı ilə baş tutmuş Moskvadakı görüşdən fərqli olacağını bildirib. Amerika danışıqlarının ssenarisinə görə, dövlət katibi nazirlərin hər biri ilə ayrı-ayrılıqda əlaqə qurmaq niyyətindədir. Pompeo əvvəlcə Ceyhun Bayramovu qəbul edəcək, bundan sonra Zohrab Mnatsakanyanla danışacaq.

İki ölkənin Vaşinqtonda akkreditə olunmuş diplomatik nümayəndəliklərinin rəhbərləri indidən gələcək danışıqları aktiv şəkildə şərh edirlər.

Azərbaycanın ABŞ-dakı səfiri Elin Süleymanov Bakının iki nazir arasında əvvəlki ünsiyyətlərinin hələ heç bir praktik nəticə vermədiyini nəzərə alaraq, Vaşinqtonda görüşün baş tutacağını etmədiyini söyləyib. “Biz məzmunlu bir söhbət istəyirik”, – Elin Süleymanov bildirib. “Bu qarşıdurmanın qarşılıqlı güzəştlər əsasında sülh yolu ilə həllinə alternativ görmürük”, – deyə Ermənistanın Vaşinqtondakı səfiri Varujan Nersesyan qarşıdakı diplomatik tura öz qiymətini verib. Eyni zamanda, erməni diplomat Amerika diplomatiyası rəhbərinin Azərbaycanı açıq şəkildə dəstəkləməkdə günahlandırdığı Türkiyəni tənqid etdiyinə görə cənab Pompeoya təşəkkürünü bildirib.

Münaqişənin ilk günlərindən ABŞ tərəfləri hərbi əməliyyatları dayandırmağa və sülh danışıqlarını bərpa etməyə çağırıb. Eyni zamanda, bərabər yanaşmanı davam etdirən Moskvadan fərqli olaraq, Vaşinqton daha çox erməni tərəfinin maraqlarına uyğun mövqe tutub. Sergey Lavrov, Türkiyənin iştirakı ilə bağlı Moskvada ortaya çıxan suallara baxmayaraq, Ankaraya qarşı açıq, sərt hücumlar etməsə də, dövlət katibi Pompeo NATO müttəfiqini Qarabağ münaqişəsini alovlandırmaqda günahlandırıb. Pompeo bildirib: “İndi davam edən tarixi döyüşdə riskləri və atəş gücünü artıran müdaxilə edən və Azərbaycana mənbə verən türklər var. Bu münaqişənin həllinə silahlı qarşıdurma yolu ilə deyil, danışıqlar və dinc müzakirələr yolu ilə nail olmaq lazımdır”.

Vaşinqtondakı danışıqlar haqqında məlumat ertəsi gün, yəni Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan və Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin “TASS” müxbirlərinə verdiyi müsahibədə, belə bir təklif gələrsə, Dağlıq Qarabağla bağlı danışıqlar üçün Moskvaya gəlməyə hazır olduqlarını söylədikdən sonra elan edilib.

Yeri gəlmişkən, ABŞ-dakı görüş sülh prosesinə başlamaq üçün alternativ bir cəhd olsa da, Moskva artıq ATƏT-in Minsk qrupu həmsədrlərinin təşəbbüslərinin bir-biri ilə rəqabət etmədiyini, əksinə, bir-birini tamamladığını açıq şəkildə bildirib. Rusiyanın ABŞ-dakı səfiri Anatoliy Antonov “Pervı Kanal”da bunun bunu “xoş bir sürpriz” adlandlıraraq deyib: ” “Amerika və Rusiya mövqelərinin üst-üstə düşəcəyi bu cür tədbirimiz azdır. Tərəfləri təmkinli olmağa, ilk növbədə, atəşkəsə çağırdıq, bütün söhbətin diplomatik kanala köçürülməsi çağırışı ilə. Bu doğrudur, nüanslarımız var, amma prinsipcə tərəfləri dinc bir yola gətirməli olan prosesi dəstəkləyirik”.

Söz düşmüşkən, Amerika diplomatiyasının Qarabağ trekində aktivləşməsinin demokratik rəqibi Co Baydendən populyarlığı ilə nəzərəçarpacaq dərəcədə geridə qalan Donald Trampın son anda qələbə qazanacağını gözlədiyi 3 noyabr prezident seçkilərindən bir neçə gün əvvəl baş verdiyi diqqət çəkir. Ermənistan və Azərbaycan xarici işlər nazirlərinin Vaşinqtona dəvətinin təsadüfi olmadığının təsdiqlənməsi Donald Trampın Karson Siti (Nevada) şəhərində keçirilən seçkiöncəsi mitinqdə verdiyi açıqlamadır.

Ağ Evin başçısı Karson Sitidə hakimiyyəti dövründə ilk dəfə ermənilərə olan dərin rəğbətindən danışıb və onlara kömək etməyə hazır olduğuna eyham vurub. “Ruhunuz güclüdür. Ermənistandan olan insanlar ölkələrinə qarşı güclü bir bağlılıq hiss edirlər. Latın amerikalılarla yanaşı, əla iş adamlarıdır. Biz bir şey edirik. Terroristləri saxlayıram”. Cənab Tramp ən maraqlı anda açıqlamasını kəsib. Ağ Evin başçısı ABŞ-ın “terrorçuların qarşısını almaq” üçün dəqiq bir şəkildə nə etdiyini izah etməyib.

Franklin Ruzvelt adına ABŞ Araşdırmaları Fondunun direktoru (Moskva Dövlət Universiteti) Yuri Roqulev bildirib: “Anketlər nə deyirsə-desin, hamı seçki kampaniyasının sona qədər davam edəcəyini başa düşür. Bu vəziyyətdə Donald Tramp özünü beynəlxalq münaqişələrin həllində ABŞ rəhbərliyini təsdiqləyən təsirli bir sülhməramlı kimi təqdim edərək, bütün alətlərdən istifadə etməyə və bütün xəbərləri tərəzinin öz lehinə olan gözünə tökmək üçün istifadə etməyə çalışır”.

Mütəxəssisin fikrincə, erməni diasporunun səsləri ilə Ağ Ev uğrunda gedən mübarizənin nəticələrini əhəmiyyətli dərəcədə təsir edə bilməz, üstəlik, bunun əhəmiyyətli bir hissəsi demokratik namizədlərin ənənəvi olaraq sabit üstünlüyə sahib olduğu Kaliforniya ştatındadır. “Eyni zamanda, bir çox şou-biznes ulduzu və digər “yumşaq güc”daşıyıcılarını da əhatə edən erməni diasporunun nümayəndələri, yalnız Donald Trampa deyil, ümumən respublikaçılara da kömək edə bilər. Noyabrın 3-də Amerika Senatın üçdə birini, Nümayəndələr Palatasının 435 üzvünü, 13 əyalət və ərazi qubernatorlarını yenidən seçəcək. Respublikaçıların yalnız Ağ Evi deyil, Konqresini də itirmək riski çox yüksək olaraq qalır. Bunu nəzərə alaraq Donald Tramp, demokrat qisasının qarşısını almaq üçün seçkilərə qədər qalan müddətdə, Qarabağ da daxil olmaqla, bütün kartlarla oynamağa çalışır”.

Tərcümə: Strateq.az