İtaliya uzun illərdir ki, Avropanın turistlər arasında ən məşhur ölkələrindən biridir. Lakin bu, ölkənin ən məşhur şəhərlərindən bəziləri üçün pis bir zarafata çevrilib. Onların arasında bir vaxtlar İtaliya mafiyasının əsas dayaqlarından biri olan Neapol da var.

Valyuta.az "Politico"ya istinadən xəbər verir ki, Via dei Tribunali küçəsi Neapolun ən işğal küçələrindən biridir, restoranlar və mağazalarla doludur. Onun dar küçələrindən birində uzun müddət şəhərin simvolu olmuş Pulçinella kloununun bürünc heykəli durur. Yüksək mövsümdə onun "uğur gətirsin" deyə burnunu ovmaq üçün növbə yarım kilometrə qədər uzağa gedə bilər. Amma yerli sakinlər bilirlər ki, bu ənənə saxtadır. Heykəl ancaq 2010-cu illərdə qoyulub və Neapol sakinləri tərəfindən çox da diqqətə alınmayıb. Son illərdir ki, inflyuserlər onu kəşf edib, ona uydurma bir folklor əfsanəsi yazıblar və indi ora turist dəstəlri axır. Nəticə etibarilə, yerli sakinləri olmayan paradoksal bir "yerli" ənənə yaranıb və bu, həddən artıq turizmin İtaliya şəhərlərinə nə etdiyinin parlaq bir nümunəsidir.

"Neapolun tarixi mərkəzi ölüdür. Neapollular qalmayıb, real həyat qalmayıb. Onlar oyun meydançalarına, sadəcə açıq səma altında ticarət mərkəzlərinə çevriliblər", deyə sosioloq və fəal Françesko Kalikkya şikayətlənib.

Nəşr qeyd edir ki, İtaliyanın bir çox şəhəri eyni təzyiqlə mübarizə aparır, amma qarışıq tarixi və sakinlərinin açıq xarakteri ilə Neapol xüsusilə parlaq bir nümunədir.

Fəallar, işçilər, ekspertlər və yerli siyasətçilər iddia edirlər ki, həddən artıq turizm şəhərin görünüşünü məhv edir və tez-tez onun pul və iş yeri mənbəyi kimi təqdim edilməsinə baxmayaraq, onlar deyirlər ki, əsasən bu, varlıları daha da varləşdirir.

"Yerli səviyyədə pulun yenidən bölgüsü baş vermir", deyə Kalikkya bildirib və əlavə edib ki, Neapol İtaliyanın açıqca kartası kimi istifadə olunur, qazanc isə şimala və ya xaricə axır.

Neapol üçün overturizmin əsas nəticələrindən biri yaşayış çatışmazlığı olub.

"Neapolda, digər İtaliya şəhərlərində olduğu kimi, qısamüddətli kirayə yaşayış həddən artıq şəkildə artıb", deyə yerli sakinlərin yaşayış hüquqlarını müdafiə edən "Resta Abitante" assosiasiyasının üzvü və bələdiyyə məsləkçisi Çiara Kapretti şikayətlənib.

Neapolun bəzi işçi rayonlarında hər üç evə bir "yataq və səhər yeməyi" tipli mini-otel düşür.

"Əgər bu daha varlı rayonlarda baş versəydi, yerli sakinlər bəlkə də yüksək kirayə və artan xərclərlə məşğul olardılar. Amma daha kasıb rayonlarda nəticələr daha ağırdır. Rayon kasıb olaraq qalır, amma indi o həm də turistikdir", deyə yerli şəhər planlaşdırması fakültəsinin məzunu İvan Avella izah edib.

Öz növbəsində Kapretti əlavə edir ki, nəticədə yerli sakinlər evlərini tərk etməyə məcbur olurlar, məcburi köçürmə halları əhəmiyyətli dərəcədə tez-tez baş verir.

Onun sözlərinə görə, Neapolun yaşayış fonduna yüklənmə o qədər böyükdür ki, yerli şəhər planlaşdırması müzakirələri indi şəhərin mərkəzindən olan sakinləri turistlər üçün yer açmaq məqsədilə köçürə biləcəkləri, tərk edilmiş şərq hissəsinə investisiyalar ətrafında fırlanır.

Nəşr həmçinin qeyd edir ki, bəzi İtaliya şəhərləri və regionları Airbnb-in partlayıcı populyarlığının tənzimlənməsinə cəhd etsələr də, yerli hakimiyyət deyir ki, dövlət dəstəyi olmadan onların əlləri bağlıdır. Üstəlik, tənqidçilər iddia edirlər ki, Baş nazircə Corciya Meloni hökuməti vəziyyəti daha da pisləşdirib. Xüsusilə də, həm də sol müxalifət "Xalqın Hakimiyyəti" partiyasının üzvü olan Kapretti bildirib ki, yeni qanunlar mənzillərin təmiri və məqsədinin dəyişdirilməsini asanlaşdırır.

Həmçinin Neapolun turizm bumuna qarşı çıxanlar getdikcə daha tez-tez şəhərin tarixi mərkəzini, demək olar ki, eyni olan qəlyanaltılar satan kiosklarla dolu olan "açıq səma altında qril restoranı" kimi təsvir edirlər. Eyni zamanda, beynəlxalq şəbəkələr çoxalmaqda davam edir, bu da yerli sakinləri bir küçədə nə qədər pizzeria yerləşdirilə biləcəyi sualını verməyə məcbur edir.

"Via Toledo küçəsində, 46 metr məsafədə, 2015-ci ildə sadəcə bir ictimai iaşə müəssisəsi var idi. 2023-cü ilə qədər onların sayı artıq beş idi – hər 9 metrə bir", deyə Avella qeyd edib.

Eyni zamanda, ictimai iaşə müəssisələrinin artması səbəbindən əhəmiyyətli yerli görməli yerlər yox oldu. Məsələn, Dante meydanında nəsillərlə tələbənin dərslik aldığı Pirunti kitab mağazası indi bir tavernaya çevrilib.

Şəhər hakimiyyəti restoran bumuna nəzarət etməyə çalışıb, yeni müəssisələrin açılmasına ancaq müəyyən hallarda, məsələn, əgər onlar yeməkdən başqa bir şey təklif edərsələr, icazə verib. Kaprettinin izah etdiyinə görə, gözlənilməz nəticə bu oldu ki, indi hər taverna özünü kitab satan istridyə restoranı adlandırır.

Qastronomik turizmin çiçəklənməsi həmçinin tullantıların utilizasiyası ilə bağlı köhnə problemləri kəskinləşdirdi. Küçələrdə əsasən ziyarətçilər tərəfindən tərk edilən, çıxarış üçün yemək satan müəssisələrdən olan təkrar istifadə olunmayan qablaşdırma qalaqları toplanır. "Bir çox rayonlarda indi qızardılmışın daimi qoxusunu hiss etmədən gəzmək mümkün deyil", deyə Kapretti şikayətlənib.

Transformasiya həm də şəhərlərin sosial strukturunu məhv edir – xüsusilə onların mərkəzlərindən dükanlar və ictimai tualetlər yox olur.

"Şəhər mərkəzlərində ictimai tualetlər demək olar ki, yox oldu və bu, real problemdir. Tualetə ehtiyacı olan kafedə getməli və orada nə isə almağa məcbur olur və ya küçədə ehtiyacını qarşılamağa məcbur olur", deyə Roma Tre Universitetində memarlıq professoru Adolfo Baratta əsəbləşir.

O həmçinin əlavə edir ki, bu, kasıbları qeyri-mütənasib şəkildə çox təsir edir: "Evsizlər, xüsusən də onların olmasının turistlər üçün xoşagəlməz hesab edilməsi səbəbindən köçürülürlər. Onlar tarixi mərkəzlərdən çıxarılır və yaşamaq üçün heç bir şərait verilmir".

İtalyanlar hətta dini praktikaların da dəyişdiyinə şikayət edirlər – bir vaxtlar sakinlərin toplaşma yeri kimi xidmət edən kilsələr indi tarixi mərkəzdən ibadəti sıxışdıran turistik görməli yerlərə çevrilib.

Mədəniyyət həm də yerli sakinlər yox, turistlər üçün nəzərdə tutulub və tez-tez çox bahalı olur. "Əvvəllər pulsuz olan bir çox şey indi ödənişlidir", – mədəniyyət işçilərinin hüquqlarını müdafiə edən "Mi Riconosci" təşkilatının fəalı Marina Minniti təsdiq edib.

Paradoksal olsa da, turizm tez-tez məhz elə keyfiyyətləri silir ki, onlar ilkin olaraq ziyarətçiləri cəlb edirdi. Avella danışıb ki, öz tədqiqatı zamanı birbaşa turistlərlə danışaraq, o, şəhərdə çoxlu ictimai iaşə müəssisələrinin olması və şəhərin kommersiya həyatının getdikcə daha birölçülü olması ilə bağlı şikayətlər hiss etməyə başlayıb.

Bu fonda Kalikkya xəbərdarlıq edib ki, turizmə çox ümid etmək olmaz və bunun üçün öz rayonundan olan bir qadının hekayəsini danışıb, hansı ki, bir vaxtlar təmizlikçi kimi işləyib.

"Qadın bir neçə qonaq evi icarəyə götürüb və onun oğlu bir bar açıb və həmçinin bir neçə qonaq evinin idarə edilməsini öz üzərinə götürüb. Beləliklə, gördüyünüz kimi, turizm yoxsulluqdan tez çıxmağın bir yolu ola bilər. Amma problem ondadır ki, turizm azaldıqda, indi olduğu kimi, B planı yoxdur. O, qonaq evlərini bağlamağa məcbur oldu, çünki turistlər azaldı. O, restoranda iş tapmağa məcbur oldu, amma bu, ancaq o bağlanana qədərdir, çünki o da hər şey kimi turizmdən asılıdır", deyə o yekunlaşdırıb.

Paşa Məmmədli