Bu gün qüvvədə olan Ana Yasa nə yasadır, nə ana – dəlmədeşik olmuş, məntiqi ardlcıllığı pozulmuş, işlək olmayan maddələrlə dolu, günümüzün reallığını əks etdirməyən bir sənədin dəyişdirilməsi artıq olmazsa-olmazdır. Ona görə də ümid edirəm ki, bu il indiki Konstitutsiyanın qəbulunu qeyd etdiyimiz son il olacaq, gələn il yeni Konstitutsiya referendumu ilə Dövlətin əsas sənədi qəbul ediləcək.
Teref.az yazır ki, bunu poklitoloq Natiq Cəfərli deyir. Politoloq fikirlərini davam etdirərək deyir:
Artıq əlavələr və dəyişikliklər etməklə bu gün qüvvədə olan Konstitutsiyanı xilas etmək mümkün deyil, ona görə də yeni Ana Yasa yazılmalı, onilliklərə yayılacaq dəyişməz qaydalar müəyyən edilməlidir:
- Yarı Prezident-Yarı Parlamentar sistem təsis ediləməli, Prezident Dövlət Başçısı kimi ordu, xarici siyasət, hüquq-mühafizə orqanları, yeni yaradılacaq inzibati-ərazi vahidlərində səlahiyyətli nümayəndələr institutlarının rəhbəri olmalı, hökumət isə proporsional qaydada seçiləcək Parlamentdən çıxaraq sosil-iqtisadi məsələlərlə məşğul olmalıdır. Prezidentin hökuməti istefaya göndərmə hüququ olmalıdır, amma bu addım atılacaqsa yenidən növbədənkənar Parlament seçkiləri təyin edilməlidir – bu qayda ona görə vacibdir ki, Prezident hər istədiyi vaxt hökuməti istefaya göndərə bilməsin,
- Böyük Şəhər Bələdiyyələri və Mer institutu yaradılmalı, yerli özünüidarə institutlarının məsuliyyət və salahiyyət sərhədləri dəqiq müəyyən edilməlidir,
- Məhkəmə hakimiyyəti üzvləri 33% Prezident, 33% Parlamnet, 33% də hüquq camiyyasə tərəfindən seçilmişlərdən təyin edilməli, yüksək maaşı və uzun müddət işləmək kimi zəmanətləri olmalıdır,
- Ölkədə 14 iqtisadi rayon əsasında 14 inzibati ərazi vahidi yaradılmalı, rayonlar üzrə bölgü və rayon icara başçıları vəzifəsi ləğv edilməli, onların idarəedilməsi mərkəzi hökumətlə yerli özünüidarə institutları arasında səlahiyyət və məsuliyyət bölgüsü ilə təmin edilməlidir,
- Parlamentdən çıxan hökumət Milli Məclis qarşısında hər rüb hesabat verməli, MM-in hər bir naziri istənilən an komitə iclaslarına dəvət edib sorğu-suala tutmaq səlahiyyəti olmalıdır.
Qısa tezislər bunlardır, amma təbii ki, yeni Ana Yasamız Azərbaycan adlı məmləkətin onillərə yayılacaq inkişaf və rifahının təməlini yaratmalıdır, bunun üçün isə bu tezislər ətrafında müzakirələrə, əlavələrə ehtiyac var. Elə bir Konstitutsiya yaratmalıyıq ki, hər maddəsi işlək, hər bəndi yerinə yetirilən olsun və gələcək nəsillər bu sənədi daim hörmətlə ana bilsinlər. Yeni Ana Yasa ölkədə yeni ictimai müqavilə kimi böyük əksəriyyətin qəbul etdiyi sənəd olsa, məmləkətin inkişafı qarşısında duran bir çox əngəllər aradan qalxmış olacaq...
Natiq Cəfərli
Teref.az