Avropa İttifaqında (Aİ) iflasla bağlı müraciətlərin sayı üçüncü rübdə ikinci rüblə müqayisədə 16,3 % artıb.

TEREF.AZ-ın məlumatına görə, bu barədə “Vedomosti” Avropa Statistika Bürosunun (Avrostat) məlumatlarına istinadən bildirib. Nəşr qeyd edib ki, Avropada artıq beşinci aydır ki, müflis olmaq üçün müraciətlərin sayı artır. Ən böyük artım mənzil xidmətləri və qida (+24 %), maliyyə və sığorta fəaliyyəti (+17,8 %) və “sənaye” (+16,2 %) kimi sahələrdə qeydə alınıb.

Avrostatın məlumatına görə, ən az artım informasiya və rabitə sektorunda (+1,6 %) müəyyən edilib. Müraciətlərin sayında azalma yalnız bir sektorda - daşıma və saxlanc (-5,4 %) sahəsində qeydə alınıb.

Eyni zamanda, Aİ-də ikinci rüblə müqayisədə iflasların sayında ən sürətli artım Macarıstan (+110,6 %), İspaniya (+66,1 %) və Litvada (+4 %) olub. İflas ərizələrinin sayında ən ciddi azalma Rumıniyada (-36,1 %), Kiprdə (-32,7 %), Estoniyada (-21,3 %) qeydə alınıb. Qeyd edək ki, əksər dünya ölkələrində şirkətlər, fərdi sahibkarların iflasla bağlı məlumatı yayılsa da Azərbaycanda bu barədə heç bir məlumat əldə etmək mümkün deyil. Çünki iflas edənlər müflisləşdiyini gizli saxlayırlar.

Azərbaycanda iflas proseduru necədir, belə hallar mövcuddurmu?

İqtisadçı-ekspert Əkrəm Həsənov Cebhe.info-ya bildirdi ki, Azərbaycanda iflas, müflisləşmə ilə bağlı prosedur işlək deyil:

“Halbuki bütün dünyada olduğu kimi bizim qanunvericilikdə də bu nəzərdə tutulur. Normal bazar iqtisadiyyatı şəraitində, şirkətlərin, o cümlədən fərdi sahibkarların, hətta vətəndaşların da müflisləşməsi adi haldır. Dünyanın ən inkişaf etmiş ölkələrində belə, il ərzində minlərlə şirkət məhkəmə qaydasında müflis hesab edilir. İflasa uyğramaq o deməkdir ki, sənin borcun əmlakından çoxdur. O borcları ödəmə qabiliyyətinə malik deyilsən. Buna görə də şirkət rəhbəri məhkəməyə müraciət etməlidir ki, məhkəmə onu müflis elan etsin. Çünki gərək onun kreditorları, yəni kimə borcu varsa, qalan əmlakı onlara ədalətli şəkildə bölünüb satsın.

Məsələn, şirkətin 1 milyon borcu var, ancaq 500 min əmlakı var. Bu halda o dərhal müflis elan olunmalıdır ki, əmlak kreditorları arasında ədalətli, mütənasib bölünsün”.

Ekspert deyir ki, Azərbaycanda bu prosedur işləmir:

“Ölkədə on minlərlə şirkət, fərdi sahibkar var ki, borclarını ödəmir. Ancaq nə onlar özləri, nə də kreditorlar məhkəməyə müraciət edirlər. Bizdə 1997-ci ildən “Müflisləşmə və iflas haqqında” Qanun var ki, köhnəlib və icra mexanizmləri yoxdur. Hətta kimsə məhkməyə müraciət edəndə ki, məni müflis elan et, bunu etmirlər. Deyirlər ki, gəl mənə sübut elə ki, borcunu ödəyə bilmirsən. Bu da gülməlidir, sanki ölüyə deyirlər ki, gəl mənə sübut elə ki, ölmüsən. Bizdə nədənsə məhkəmə hesab edir ki, müflis elan etmə borcun ödənməsindən yayınmadır. Halbuki belə deyil. Cinayət Məcəlləsində hətta qəsdən, yalan müflisləşmə, yaxud şirkəti müflisləşmə həddinə çatdırma kimi cinayət tərkibləri var. Məhkəmə şirkəti müflis elan etməlidir. Ancaq təəssüf ki, Azərbaycanda bu sahədə məhkəmələrdə bisavadlılıq var. Ona görə də bizdə bu institut işləmir. Ancaq banklara münasibətdə işləyir. Bankları müflis elan edirlər, bununla da bank səhmdarları məsuliyyətdən yayınırlar. Hətta onlara qarşı cinayət içi də açılmır. Halbuki bankların müflisləşməsində əksər hallarda bank rəhbərlərinin də günahı var. Bu, bizim banklara aid deyil. Çünki bəzi sağlam banklar olub ki, onu da müflis elan ediblər”.

Beləliklə, Azərbaycanda müflisləşmə, iflas institutu işləmir:

“Bu da bazar iqtisadiyyata əngəl törədir. Çünki həmin şirkətə mal satır, əməkdaşlıq edir, borc verir, ancaq bilmir ki, bu şirkət çoxdan müflis elan olunmalı idi. Bu, həmçinin ona görə lazımdır ki, həmin şirkətlərdə heç kim işləməsin. Bizdə məhkəmələr ildə bir neçə şirkəti müflis elan edirlər, ancaq məlumat yaymırlar. Ən son müflisləşmə məlumatı “Lider” TV ilə bağlı olub. Həmin şirkəti müflis elan etdilər və ləğvetmə prosesigedir. Yəni bizdə bu institutun tətbiqetmə mexanizmi yoxdur. Burada məhkəmələrin, hakimlərin savadının çatmaması kimi problemlər var”.