Tofiq Abbasov: “Səfirliyin olması o deməkdir ki, Türkmənistan ərazisindən də İrana dair bir diqqət olacaq”
İran mediası aprelin 20-də İsrailin Türkmənistanın paytaxtı Aşqabadda səfirliyinin açılışı mərasiminin keçiriləcəyini narahatlıqla qarşılayıb.

İranın xəbər agentlikləri ilə yanaşı, SEPAH-a bağlı sosial şəbəkədə də buna qarşı təbliğat başlayıb.

Onlar İran sərhədinin 20 kilometrliyində İsrail səfirliyinin açılmasının Tehranın mənafeinə zidd olduğunu yazıblar.

Bundan öncə də İran mediası məsələ ilə bağlı yaydığı xəbərlərdə Aşqabadda İsrail səfirliyinin açılmasını İran ətrafında halqanın daralması kimi dəyərləndirmişdi.

Azərbaycan bu məsələdə də avanqard rolunu oynamış oldumu?

Siyasi şərhçi Tofiq Abbasov “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, bölgə geosiyasətində Azərbaycanın yeri xüsusi mahiyyət daşıyır: “Çünki Azərbaycan tək Qafqaz bölgəsinin, tək Xəzər dənizi regionunun əsas subyekti deyil. Həm də Avrasiya məkanında Azərbaycanın apardığı rol çox önəmlidir. Biz görürük ki, faktiki olaraq bizə düşmən mövqedən yanaşan qüvvələrin bu məsələyə münasibəti necədir. Məsələ burasındadır ki, bizim İranla münasibətlərimizdə uzun müddət idi ki, balans hökm sürürdü. Nə qədər ki, işğal siyasəti var idi, Ermənistan Azərbaycan torpaqlarını əsarətdə saxlayırdı, İranla elə bir problem yaşamırdıq. Ancaq problemlər biz bu işğala son qoyduqdan sonra başlandı. Burada Azərbaycan-İsrail münasibətləri xüsusi mahiyyət daşıyır. Düzdür, bizim səfirliyimiz orda yox idi. Ancaq bu, münasibətləri, əlaqələri gücləndirməyimizə mane olmurdu. İsrail tərəfin gözləntiləri həqiqətən böyük idi və onlar hesab edirdilər ki, Azərbaycan gərək heç nədən çəkinməsin. Bu da tək İran amili deyil, həm də İslam Əməkdaşlıq Təşkilatında rol oynayırdı”.

Ekspertin sözlərinə görə, Birliyə düşən ortaq ölkələrin vahid yanaşması var idi, çünki İsraillə münasibətlərdə gərginlik mövcuddur: “Amma İran bu məsələdə xususilə inadkarlıq göstərirdi ki, Azərbaycan səfirliyini açmasın. Bu bizim sırf suverenlik hüququmuzdan irəli gələn bir məsələdir və biz bu qərərarı vermişik. Böyük bir anlamda bu texniki bir məsələdir. Səfirliyin olub-olmaması əlaqələrdə yüksək bir səviyəyə çatmaq üçün bizə mane olmurdu. Ancaq bu baş verdikdən sonra İranda pafosla çıxış edən dairələr daha çox canfəşanlıq göstərirlər ki, Azərbaycanı guya satqınlıqda ittiham etsinlər. Ancaq burda heç bir satqınlıq yoxdur. Bizim diplomatik əlaqələrimiz çoxdan qurulub. Biz sadəcə onun bir boş qalan maddəsini doldurmuş olduq. İranı burada düşündürən başqa şeydir. Türkmənistanda səfirlik açılır, təbii ki, Türkmənistanla Azərbaycan eyni geosiyasi çəkiyə malik deyillər. İranı qorxudan məsələ İsrailin onun hüdudlarına yaxın gəlməsidir. Bəli, İran dövləti 30 ildən artıqdır, 40 ilə yaxındır ki, İsraili özünəməxsus tərzdə əhatə edirdi. Orada müxtəlif radikal qruplaşmalar, təşkilatlar var ki, onlar İranın təsiri altındadır. Həm də hərbi-texniki hazırlıqlar görürlər ki, İsrailə lazım olduğu halda zərbələr endirsinlər. İran bu texnologiyanı həyata keçirə bilib. İndi isə İsrail bu məsələni özünəməxsus tərzdə həll edir. O sadəcə İran ərazilərinə yaxınlaşır. Səfirliyin olması o deməkdir ki, Türkmənistan ərazisindən də İrana dair bir diqqət olacaq, digər tərəfdən elektron vasitələrin iştirakı ilə dinləmələr və s. də olacaq. Bütün bunlar heç kimə sirr deyil. İran bundan qorxur, ehtiyatlanır. O ki qaldı Azərbaycan-İran münasibətlərinə, bəli, biz indi çox kritik bir dövr yaşayırıq. Ancaq biz heç vaxt ərazimizi üçüncü dövlətlərə vermərik ki, qonşularımıza qarşı təhdidlər oyansın. Bu fəlsəfəni biz qüvvədə saxlamışıq. Sadəcə, münasibətlərə dağıdıcı faktoru gətirən İranın məhz öz hərəkətləridir. Mən hesab edirəm ki, İran həqiqətən də özü üçün sabit, axarlı həyat tərzini rəva bilirsə, gərək ilk növbədə öz siyasətinə dəyişikliklər etsin. Təbii ki, burada Azərbaycanın xüsusi yeri var. Biz həm qonşuyuq, həm də beynəlxalq marşurutlarda çox vacib, əlaqələndirici rol oynayırıq. İran əksinə, bizimlə münasibətlərini gərək özü tənzimləyib, normallaşdırsın. Ancaq biz bunun əksini görürük. İrandan gələn təhdidlər, bəzi xoşagəlməz hərəkətlərlə səfirliyimizə olan basqı, bizim əməkdaşımızın orda həlak olması ondan xəbər verir ki, İran özü normallaşdırma prosesinə maneçilik törədir. Elə beynəlxalq aləmdə də İranla İsrail arasında münasibətlərin normallaşmasına münasibət bildirən qüvvələr var. Onlar çalışırlar ki, İsraillə münasibətlər düzəlsin. Ancaq İsraillə İran başqa bir yolu seçir. Odur ki, Azərbaycanın bu məsələlərdə liderlik yolunun olduğu bəllidir. Bu bizim suveren hüquqlarımızdan irəli gələn bir yanaşmadır. Buna heç bir irad tutula bilməz”.

Məhəmmədəli QƏRİBLİ