Pandemiya ilə bağlı problemlər aradan qalxdıqdan sonra dünya turizm sektorunda yenidən canlanma yaşanır.

Bununla yanaşı, bu sektora təsir edən siyasi, iqtisadi amillər qalmaqdadır. Turizmin inkişaf etdiyi ölkələrdən biri sayılan Türkiyədə də məhz mövcud iqtisadi mənzərənin bu sektora təsirsiz ötüşməyəcəyini görünür. Türkiyə Statistika Təşkilatı (TÜİK) mart ayı üzrə istehlakçı qiymətləri indeksini (inflyasiya göstəricisi) açıqlayıb. Belə ki, ölkədə mart ayında illik inflyasiya 50,51 faiz olub. İstehlak qiymətləri mart ayında fevral ayı ilə müqayisədə isə 2,29 faiz artıb. Mart ayında ötən ilin eyni ayı ilə müqayisədə ən çox qiymət artımı 70,73 faiz ilə restoran və otellər üzrə olub. Türkiyə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin açıqladığı məlumatlara görə, fevral ayında Türkiyəyə gələn ziyarətçilərin sayı 2022-ci ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 21,35 faiz artaraq 1 milyon 870 min nəfərə çatıb. Fevral ayında ən çox ziyarətçi göndərən ölkələr siyahısında Rusiya 103 faiz artım və 227 min nəfərlə birinci, Bolqarıstan 17,14 faiz artım və 150 min nəfərlə ikinci, Almaniya isə 15,16 faiz artım və 148 min nəfərlə üçüncü yerdə qərarlaşıb.

Göründüyü kimi, Türkiyədə inflyasiya artır. Eyni zamanda, Türkiyəyə səyahətə üstünlük verənlər arasında rusların ilk sırada olduğunu nəzərə alsaq, qarşıdakı dövrdə həmin fürsətlərdən Azərbaycanın da yararlanması daha uyğun olardı.

Bugünlərdə Dövlət Turizm Agentliyinin sədri Fuad Nağıyev bildirib ki, 2026-cı ilə qədər ölkəyə gələn xarici turistlərin illik sayını 4 milyona çatdırmağı hədəflənir. Onu da qeyd edək ki, hər zaman Azərbaycana gələn turistlər sırasında rus turistlər də üstünlük təşkil edib.

Bu gün bir sıra dünya ölkələrində, o cümlədən Türkiyədə inflyasiyanın artımını nəzərə alaraq Azərbaycan turizm bazarı üçün hansı addımlar atıla bilər?

TEREF.AZ-ın məlumatına görə, Azərbaycan Hotellər və Restoranlar Assosiasiyasının İdarə Heyətinin sədri Samir Dübəndi Cebhe.info-ya bildirib ki, 2023-cü ilin yanvar-fevral ayları ərzində ölkəyə 232.5 min əcnəbi vətəndaş səyahət edib ki, bu göstərici ötən ilin eyni müddəti ilə müqayisədə 55% artımdır, yalnız 2019-cu ilin eyni müddəti ilə müqayisədə 36% azdır:
“Ümumilikdə ötən il ərzində ölkəyə 1 602 600 xarici vətəndaş səyahət edib və bu rəqəm 2021-ci illə müqayisədə 103% artım göstərib. Bu rəqəmlər onu göstərir ki, turizm sürətli bərpa yaşayır. Düşünürəm ki, üzümüzə gələn yaz və yay mövsümü Azərbaycan turizmi üçün ötən ildən daha uğurlu keçəcək. Onu da nəzərə alsaq ki, pandemiya ilə əlaqədar olan məhdudiyyətlər aradan qalxıb, ölkələr arasında hava nəqliyyatı bərpa olur, vizaların verilməsi əvvəlki qaydasına qayıdır, o cümlədən yeni birbaşa uçuşlar açılır. Əminliklə demək olar ki, əgər turizmə mənfi təsir göstərən hər hansı bir hadisə baş verməzsə, bu il Azərbaycan üçün pandemiyadan sonra müvəffəqiyyətli turizm ili kimi qiymətləndirilə biləcək.

Daxili turizm xidmətləri də inkişaf etməkdədirlər, bu sahədə ildən ilə, mövsümdən mövsümə daha maraqlı, yeni təkliflər artır. Azərbaycan zəngin və hətta unikal təbii, ekoloji və antropogen resurslara malik ölkədir. Bu baxımdan və qeyd olunan resurslardan səmərəli istifadə edərək bir çox turizm növlərini inkişaf etdirmək, onlara maraqı artırmaq mümkündür. Xatırlatmaq istərdim ki, Türkiyəyə 2022-ci ildə ümumilikdə 44 564 395 xarici vətəndaş səfər edib ki, onların arasında Azərbaycan vətəndaşlarının sayı 683 834 təşkil edir. Pandemiyadan əvvəlki illərdə Türkiyəyə səfər edən Azərbaycan vətəndaşlarının sayı ildə 900 mini keçib. Bununla yanaşı, Azərbaycan vətəndaşları bir sıra digər ölkələrə də səfərlər edirlər”.

O bildirib ki, burada müxtəlif səfər səbəblərini nəzərdən keçirmək olar:

“Misal üçün, alış-veriş, dəniz turizmi, müalicə, etnik turizm, dərketmə, ekstrim, işgüzar səfələr və sairləri göstərmək olar. BƏƏ, Avropa ölkələri, Rusiya Federasiyası, Gürcüstan və digər xarici ölkələr Azərbaycan turistləri arasında populyar ölkələr hesab edilirlər. Qiymətlər baxımından xarici turlarda yüksək artım müşahidə edilmir, amma Avropada, Türkiyədə, Rusiyada baş verən inflyasiya bu ölkələrdəki xidmətlərin qiymət artımına gətirə bilər”.

Türkiyə iqtisadiyyatında mövcud vəziyyətin turizmə təsirinə gəldikdə isə Assosiasiya sədrinin sözlərinə görə, biz Türkiyənin turizm bazarı ilə rəqabət apara bilmərik:

“Əksinə, düşünürəm ki, birləşib, inteqrasiya olunub, vahid Turan ərazisində turizm təklifləri, məhsulları birgə bazara çıxarmaq daha səmərəli olar. Digər tərəfdən ümumiyyətlə, turizm sənayesi bizdə, Türkiyə ilə müxtəlif bazarlarıq. Hər ölkəyə xas olan incəliklər var. Türkiyə turizmi çox inkişaf edib və beynəlxalq turizmdə özünəməxsus yer tutub və qabaqcıl turizm ölkələrindən hesab olunur. Biz hələ o mövqedə deyilik. Ancaq hər halda hər hansı bir fürsətdən, siyasi, iqtisadi hadisələrdən turizmdə yaranan situasiyalardan hər bir ölkə səmərəli istifadə edə bilər. Belə bir məlumat da var idi ki, Türkiyədə Rusiya bazarında populyar olan hotellərin qiyməti təxminən 25 faizdən başlayaraq artıb. Ancaq bu, yalnız Rusiya bazarına şamil olunan bir məsələ idi. Burada müəyyən səbəblər var idi. Belə ki, Türkiyədə Rusiya turistləri ilə Almaniya turistləri arasında bir rəqabət var.

Statistiskada bu ölkələrdən təxminən eyni faizdə turist qəbul edilib. Almanlar üçün bu il Türkiyə bazarı daha əlçatan olub. Ola bilər ki, Türkiyə bundan daha çox istifadə etsin. O ki qaldı turizmə mənfi təsir edəcək bahalaşma, inflyasiya kimi amillərlə bağlı turistlərin ölkəmizə cəlbinə, bəlkə də qismən bunu reallaşdırmaq olar. Bu proseslər əsasən qonşu ölkələri əhatə edə bilər. Xüsusilə də Rusiyanı göstərmək olar. Bu istiqamətdə xüsusi addımlar atmalıyıq ki, Rusiya turistləri üçün uyğun turizm məhsulları yaradıb irəli sürək, həm də Rusiya bazarına uyğun qiymətlər, xidmətlər formalaşdıraq. Bunların üzərində çalışmağa dəyər. Onu da qeyd edim ki, 3-4 il öncə bir neçə ölkədə dövlət tapşırıqları əsasında Azərbaycan turizmini təşviq edən marketinq aparan şirkətlər seçilib, nümayəndəliklər formasında fəaliyyət göstərirlər. O cümlədən, Rusiyada da nümayəndəlik fəaliyyət göstərir. Həmin nümayəndəliklərin fəaliyyəti ilə buna təkan verməklə işləri həll etmək olar”.