Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət Komitəsi yanında Texniki Tənzimləmə və Standartlaşdırma üzrə Dövlət Nəzarəti Xidməti məktəb yaşlı uşaqlar üçün tikilən üst geyimlərinin – məktəbli formalarının standartların tələblərinə uyğunluğunu müəyyən etmək üçün monitorinqlərə başlayıb.
Dövlət Komitəsindən bununla bağlı mətbuata verilən məlumata görə, monitorinqlərdə məqsəd satış mərkəzlərində saxta əmtəə nişanlı, keyfiyyətsiz, normativ sənədlərlə təmin edilməyən, uyğunluq sertifikatı olmayan məktəbli formalarının satışını aşkar etməklə bunun qarşısını almaqdır. Qanunvericiliyə əsasən məktəbli formaları Azərbaycan Respublikasında qüvvədə olan dövlətlərarası standart (QOST 25294-2003 "Məktəb yaşlı oğlan və qızlar üçün üst geyimləri" standartı) əsasında müəssisələr tərəfindən hazırlanmış və dövlət qeydiyyatına alınmış texniki şərtlərin tələbləri əsasında istehsal edilir. Texniki şərtlərdə məhsulun keyfiyyətinə olan məcburi tələblər, şagirdlər üçün dəstlərin xarici görünüşü və modelin təsviri əks olunmalıdır. Məhsulların laboratoriya sınaqları aparıldıqdan sonra normativ sənədlərin tələblərinə uyğunluğu təsdiq edilməli və Dövlət Akkreditasiya Xidmətinin akkreditasiya etdiyi sertifikatlaşdırma orqanları tərəfindən sertifikatlaşdırılmalıdır. Hazırda respublikada 2 müəssisənin istehsal etdiyi məktəbli formaları akkreditasiya olunmuş müvafiq sertifikatlaşdırma orqanı tərəfindən sertifikatlaşdırılıb.
“Unikal” qəzeti isə xatırladır ki, bu kimi təftiş və yoxlamalar hər tədris ili ərəfəsində reallaşsa da saxta məktəbli formaları hansısa yollarla bazarlara üz tutur. Bəzi iddialara görə, saxta məktəbli formalarının qeyri-qanuni istehsalı və satışı ilə kifayət qədər güclü qruplaşma məşğuldur və bu səbəbdən də aparılan mübarizə tədbirləri gözlənilən effekti vermir. Qeyd edək ki, məktəbli formalarının istehsalı və satışı ilə rəsmi qaydada Bakı Tikiş Evi məşğul olsa da bazara daxil olan saxta məktəbli formaları az qala sözügedən fabrikin istehsalı ilə bərabər səviyyədə olur. Belədə isə ortaya maraqlı suallar çıxır: Saxta məktəbli formaları ölkəyə hansı yollarla gətirilir? Saxta məhsulların ucuzluğu onlara tələbətı artırır, bəs Bakı Tikiş Evi qiymət siyasətinə niyə göz gəzdirmək istəmir və s.... Bütün bunlar haqda bəzi qeydlərimizi oxuculara təqdim edirik.
Yeni dərs ili yaxınlaşdıqca paytaxtda valideynlərin qayğılarına daha biri - məktəbli forması almaq da əlavə olunur. Amma formaların bahalılığı əhalini saxta mallara üz tutmağa sövq edir.
BTE-dən verilən məlumatda isə bildirilir ki, məktəbli formalarının qiyməti istehsal xərclərinə müvafiq olaraq müəyyənləşir. Belə ki, məktəbli formaları tikilən parçalar həmişəki kimi Türkiyədən gətirilir. BTE Türkiyənin ”Bossa" firması ilə müqavilə bağlayıb və həmin şirkətdən keyfiyyətli parça alınır. İpliklər İngiltərədən, parça isə Türkiyədən alınır.
Məhsullarının keyfiyyətinə tam zəmanət verən Bakı tikiş Evinin ən böyük problemi və narazılığı isə bazarlarda satılan saxta formalardandır. Belə ki, Çində və Bakıdakı gizli sexlərdə həmin formaların saxtaları satılır. BTE-dən verilən açıqlamalarda bildirilir ki, Bakıdakı kiçik sexlər onlara o qədər də problem yaratmır. Çünki onlarda 500, uzağı 600 geyim tikilib satıla bilər. Ancaq xaricdən minlərlə forma kilo halında gətirilib bazara çıxarılanda bu, Bakı Tikiş Evi üçün əhəmiyyətli itki deməkdir. Həmin sexlərdə tikilən və xaricdən gətirilən formalarda isə BTE-nin emblemləri olur və bir çox hallarda saxta məhsulu orijinaldan seçmək o qədər də asan olmur.
Bildirək ki, Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət Komitəsi saxta məktəbli formaları ilə bağlı hər il anoloji bəyanatları verir, monitorinq və yoxlamaların həyata keçiriləcəyini bəyan edir. Amma fakt faktlığında qalır ki, bütün bunlara baxmayaraq saxta məktəbli formaları əksər mağazalarda açıq şəkildə satılır və bu kimi hallara qarşı effektiv mübarizənin şahidi olmamışıq. Bu isə haqlı olaraq məsələylə bağlı müəyyən şübhələrin və söz-söhbətlərin yaranmasına səbəb olur.
Bəzi iddialara görə, saxta məktəbli formalarının satışından əldə olunan gəlir milyonlarla ifadə olunur və bu işin arxasında olduqca ciddi fiqurlar dayanıb. Odur ki, hər il bəyan edilməsinə baxmayaraq həmin qrupa qarşı heç bir tədbir görmək mümkün deyil. Ehtimallardan biri isə ondan ibarətdir ki, bəzi hallarda saxta məktəbli formalarının satışı müvafiq qurumlarla “Azərbaycan qaydasında” razılaşdırılır və bu üzdən də biz hər il təkrarlanan eyni mənzərənin şahidlərinə çevrilirik. Artıq yeni tədris ilinin başlamasına az qalıb və bu məktəbli formaları ilə bağlı ənənəvi növzunun yenidən gündəmə gəlməsinə səbəb olub. Bu il vəziyyətin dəyişib dəyişməyəcəyi isə yaxın günlərdə bəlli olacaq. Hər halda ümid etmək istərdik ki, Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət Komitəsi verdiyi bəyanatın arxasında sonacan dayana biləcək və saxta məktəbli formalarının satışıyla məşğul olan mafiya layiqli cəzasını alacaq.