Hörmətli hökumət üzvləri, dövlətin bu ilin ilk 5 ayı ilə bağlı rəsmi rəqəmləri açıq göstərir ki, məmləkətdə ciddi böhran izləri var, iqtisadiyyat geriləyir, fundamental problemlər artır. Belə getsə yaxın 2-3 ildə məmləkətdə dərin problemlər yaşancaq, bu gün qabaqlayıcı addımlar atılmasa, sabah gec olacaq.
2024-cü ilin yanvar-may dövründə (ilk 5 ayda) Azərbaycanın xarici ticarәt әmәliyyatlarının hәcmi 18 milyard 439 milyon 272 min ABŞ dolları təşkil edib (2023-cü ilin eyni dövründə 22 milyard 953 milyon 74 min ABŞ dolları idi). ilk 5 ayda Azərbaycanın ixracı 11 milyard 138 milyon 581 min ABŞ dolları (2023-cü ilin eyni dövründə 16 milyard 114 milyon 333 min ABŞ dolları), idxalı 7 milyard 300 milyon 691 min ABŞ dolları (2023-cü ilin eyni dövründə 6 milyard 838 milyon 741 min ABŞ dolları) təşkil edib. Beləliklə, Azərbaycanın ixracı azalıb, idxalı artıb, nəticədə xarici ticarətin müsbət saldosu 2023-cü ilin ilk beş ayında 9 milyard 275 milyon 591 min dollar ikən, 2024-cü ilin ilk 5 ayında 3 milyard 837 milyon 890 min dollara düşüb (3 dəfəya yaxın azalıb).
İxracda 90% yenə neft-neft məhsulları və təbii qazdır, neftin hasilatı kəskin azalıb, qiyməti 80-85 dollar civarındadı, qaz qiymətləri də düşüb. Başqa heç nə istehsal edib sata bilmirik deyə, neft-qaz hasilatı/qiyməti düşən kimi ölkəyə valyuta daxil olması azalır. İdxal isə artıb, 500 mln. dollara yaxın artıb, amma həcm olaraq azalıb, qiyməti yüksəlib deyə dəyər ifadəsində artım var. Bu o deməkdir ki, daxili istehsalımız necə yox dərəcəsində idisə, elə də qalıb, qiymətlər artıb, insanların ərzağa/dərmana xərcləri yüksəlib.
Yəni, İqtisadiyyat Nazirliyi, digər hökumət qurumları qulağa xoş bəyanatlar verməklə işlərin düz getdiyi görüntüsü yaradırlar – vəziyyət isə gərgindir, iqtisadiyyat artmır, vətəndaşın vergi-inflyasiya yükü isə yüksəlir.
Dünyada avtomobil bazarı əhalinin alıcılıq qabiliyyətini, iqtisadi dayanıqlığını göstərən əsas indikatorlardan biridir – bu sahədə də ciddi azalma var. 2024-cü ilin ilk 5 ayında (yanvar-may) Azərbaycana 648 milyon 458 min dollar dəyərində 35 min 570 ədəd nəqliyyat vasitəsi idxal olunub. 2023-cü ilin ilk 5 ayında Azərbaycana 611 milyon 968 min dollar dəyərində 40 min 264 ədəd nəqliyyat vasitəsi idxal olunmuşdu. İdxal olunmuş minik avtomobillərinin sayı ötən ilin ilk 5 ayında 37 min 394 ədəd ikən, 2024-cü ilin ilk 5 ayında 31 min 954 ədəd təşkil edib (5 min 440 ədəd azalıb). Bu sahədə də qiymətlər artıb, satış/sifariş azalıb.
Yerli istehsal adı altında İqtisadi komandanın bizə sırıdığı sahələrdə də problemlər var – bizdə “vintaçanla” avtomobil “istehsal” olunur, yəni, yığılır. 2024-сü ilin yanvar-may aylarında (ilk 5 ayda) Azərbaycanda 1389 ədəd və ya əvvəlki ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 193 ədəd az (12,2% az) minik avtomobili istehsal olunub, yəni “vintaçanla” yığılıb və bu maşınların 276 ədədi anbarlarda qalıb.
Hökumət aqrar sahəni prioritet elan edib, amma ilk 5 ay ərzində əvvəlki ilin eyni dövrü ilə müqayisədə traktorların istehsalı 11,3% azalaraq 290 ədəd təşkil edib.
Üzrlü sayın, yazıda rəqəmlər çox oldu, yəqin yordum sizi, amma indi oxuyub-anlayıb nəticə çıxararaq yorulaq ki, sabah üzərimizə çökəcək böhranın altında qalmayaq...
Natig Cəfərli
TEREF