Azərbaycan vətəndaşlarının mənzillə təmin olunması üçün müxtəlif proqramlar icra olunur. Şəhid ailələrinə, qaçqın və məcburi köçkünlərə verilən mənzillərlə yanaşı sosial ipoteka ilə mənzil alışı sadələşdirilib. Mənzil İnşaat Dövlət Agentliyi bununla bağlı bir sıra layihələri həyata keçirir. Amma bu sahədə daha ciddi islahatlara ehtiyac var. Xüsusilə kreditin daha da sadələşdirilməsi və müddəti ilə bağlı.

Dünyada bununla bağlı təcrübələr çoxdur. Ən mükəmməli isə Sinqapur təcrübəsidir. Bu təcrübəni ölkəmizdə tətbiq etməklə vətəndaşlarımızın cibinə uyğun vahid mənzil fondu yaratmaq mümkündür. Sinqapur təcrübəsi nədir? Təsəvvür edirsinizmi, bu ölkədə hər kəs mənzili ən asan prosedurla 99 il müddətinə kreditlə ala bilər.

Sinqapurda mənzil şəraitinin yaxşılaşdırılması üçün müxtəlif sosial və iqtisadi layihələr həyata keçirilir. Əvvəla qeyd edək ki, Sinqapurda yaşayış binaları üç şərti tipə bölünür. Ən çox yayılmışlar çoxmərtəbəli binalardır ki, bunlar da Mənzil İnkişaf Şurasına aiddir. Şura çoxmənzilli ərazilərin planlaşdırılması və inşasında birbaşa iştirak edən dövlət təşkilatıdır. Əhalinin 80 faizindən çoxu bu tipli binalarda yaşayırlar. 1990-cı illərin əvvəllərindən bəri mövcud bütün Dövlət Mənzil Fondunda genişmiqyaslı yenidənqurma işləri aparılır. 1980-ci ildən əvvəl tikilmiş daşınmaz əmlaka xüsusi diqqət yetirilir. İkinci növ yaşayış binaları Kondo adlanır. İdman və oyun meydançaları, həmçinin ərzaq mağazalarından ibarət hasarlanmış bir ərazidə tikilən 1-5 mərtəbəli binalar. Və nəhayət, üçüncüsü – torpaq sahələri. Bu, çox kiçik vətəndaş kateqoriyasına aiddir.

Ev alarkən sinqapurlular Mənzil İnkişaf Şurasına müraciət edirlər. Şura sənədləri təhlil edir və kredit almaq imkanını təsdiqləyir. Kreditin miqdarı yaşa görə dəyişir. Ən yaşlı alıcının yaşı 95 ola bilər. Mənzil almaq üçün vətəndaş pensiya fondunda mövcud əmanətlərindən də istifadə edə bilər.

Bir işçi əmlakını ödəmək üçün əmanətlərini geri alırsa, o, pensiya ehtiyaclarını ödəyə biləcək puldan da istifadə edir. Yox əgər bir şəxs mənzili yenidən satırsa və geri alınan pulu hesabında qalarsa, qazandığı faizi fonda qaytarmalıdır. Ancaq bir seçim var – investor digər əmlak almaq üçün əmanətlərindən, əvvəlki əmlakdan geri qaytarılmış məbləğdən də istifadə edə bilər.

Məhz bu mənzilləri sinqapurlular 99 il müddətinə (daha da uzatma imkanı ilə) əldə edə bilərlər. MİŞ mənzilləri ilk beş il ərzində satıla bilməz və ilk on il ərzində əcnəbilər üçün, gələcəkdə bütün bu məhdudiyyətlər qaldırılacaq.

1960-cı ildə Mənzil və İnkişaf Şurası mənzil problemini həll etmək üçün sıfırdan bütöv bir şəhərsalma konsepsiyasını hazırlayıb.

Hazırda kifayət qədər yığcam yaşayış sahələrinə bənzəyən, bir-birinə yaxın 24 “MİŞ-şəhər” mövcuddur. Adətən belə ərazilərə yaxın yerlərdə dayanacaqlar, klinikalar, banklar, ticarət mərkəzləri, məktəblər, marketlər və qatar stansiyaları kimi bütün zəruri obyektlər var.

Sosial yaşayış binalarının hər bir bloku çox vaxt qalereya və ya dəhliz tipli çoxmərtəbəli bir mənzildir.

Sinqapurda bir ev alarkən ipotekadan və ilkin ödənişlərdən əlavə, möhür rüsumu kimi digər maliyyə xərcləri də var. Daşınmaz əmlakın alınması barədə qərar vermədən əvvəl bütün bunlar nəzərə alınmalıdır.

Sinqapurda əmlak sahibləri ilin əvvəlində əmlak vergisi ödəməlidir. Daşınmaz əmlak evlərə, mənzillərə, binalara və torpaqlara aiddir. Vergi dərəcəsi əmlakın necə istifadə olunduğundan asılıdır:

daşınmaz əmlak sahibləri üçün – 0 ilə 16% arasında;

kommersiya və ya sənaye məqsədləri üçün istifadə olunan qeyri-yaşayış obyektləri üçün – 10%.

Həm də 2018-ci ildə Sinqapurda möhür rüsumu artırılıb – indi əlavə əmlak üçün ödəməlisiniz. İkinci əmlaka görə vergi 7% -dən 12% -ə, üçüncü və sonrakı əmlak vergisi isə 10% -dən 15% -ə qaldırılıb. Xaricilər üçün – 20%.

Nəzərə alaq ki, sinqapurluların yaxşı gəlirləri olduğu üçün bu rüsumları vermək çox asandır.

Doğrudur, Azərbaycan da inkişaf edir. Ümid edirik, dünyanın ən tərəqqipərvər üsulları bizim ölkəmizdə də tətbiq ediləcək. Və ən əsası Mənzil İnşaat Dövlət Agentliyi hökumət qarşısında mənzillərin daha sadə və əlçatan formada kreditlə satışının təşkil edilməsi üçün Sinqapur təcrübəsindən istifadə edəcək. İnanırıq ki, məhz bundan sonra ölkə vətəndaşlarının ən mühüm problemlərindən biri növbəti illərdə öz həllini tapacaq.

KONKRET.az