Azərbaycanda ərzaq bazarı dövlət tərəfindən tənzimlənəcək.

TEREF.AZ xəbər verir i, bununla bağlı “İstehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi haqqında” Qanuna dəyişiklik edilir.

Belə ki, qanuna yeni "Ərzaq bazarının dövlət tənzimlənməsi" adlı maddə əlavə olunur. Yeni maddəyə əsasən, əhalinin ərzaq təhlükəsizliyinin təmin edilməsi ilə bağlı zəruri tədbirlərin hazırlanıb həyata keçirilməsi məqsədilə müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqan (qurum) tərəfindən hər il müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqanın (qurumun) müəyyən etdiyi qaydada ərzaq balansı tərtib olunur. Ərzaq balansının tərtibi üçün fermerlər və tədarükçülər tərəfindən kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı, habelə həmin məhsulların yetişdirildiyi istixanalar, saxlanıldığı soyuducu anbarlar və taxıl elevatorları barədə aylıq məlumatlar növbəti ayın 10-dək müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqanın (qurumun) informasiya sistemində müəyyən edilmiş formada həmin sistemə daxil edilməlidir.

Müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqanın (qurumun) müəyyən etdiyi qaydada müəyyən edilmiş məhsullara dair məlumatları müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqanın (qurumun) ərzaq balansının tərtibi ilə bağlı ildə bir dəfə verilən yazılı sorğusuna əsasən ərzaq məhsullarının istehsalı, emalı, saxlanılması, idxalı, ixracı və satışı sahəsində fəaliyyət göstərən subyektlər 15 iş günü müddətində təqdim etməlidirlər.

Qanunun 31.2-ci və 31.3-cü maddələrində müəyyən edilmiş məlumatları təqdim etməyən şəxslər qanunla müəyyən edilmiş qaydada inzibati məsuliyyətə cəlb olunurlar. Ərzaq bazarının dövlət tənzimlənməsi iqtisadi yollarla həyata keçirilir.

Qeyd edək ki, bu gün ərzaq bazarında mövcud vəziyyətlə bağlı müxtəlif təkliflər səslənir, həmin istiqamətdə problemləri yaradan amillər göstərilir.

Ərzaq bazarının dövlət tərəfindən tənzimlənməsi inflyasiyanın, eləcə də sahibkarların şəxsi mənfəət istəklərinin qarşını ala biləcərmi?

İqtisadçı-ekspert Razi Abbasbəyli Cebhe.info-ya bildirdi ki, ərzaq bazarının dövlət tərəfindən tənzimlənməsi absurd yanaşmadır:

“Ərzaq bazarının dövlət tərəfindən tənzimlənməsi mexanizmləri dünyada yoxdur. Bazar anlayışı ilə dövlət tərəfindən tənzimlənmə anlayışı fərqlidir. Bu, azad iqtisadi münasibətlərə qarşı yönəlir. Bazar sözü mahiyyət etibarilə iqtisadiyyatda sərbəst ticarət münasibətlərinin formalaşmasıdır. Yəni bazar özünü tənzimləyir. Dövlətin üzərinə düşən vəzifələr yalnız bazarın təşkilidir. Məsələn, bir ərazini dövlət ayırır, işıq, su, yolunu təmin edir. Sonrakı proseslərə dövlət müdaxilə etmir. Bazar münasibətlərində bazar iştirakçıları həm qiymət, həm keyfiyyət siyasətini, eləcə də digər göstəriciləri və bazar hərəkətlərində özünü tənzimləyən təbii bir prosesdir.

Bugünədək Azərbaycan hökuməti həm qida təhlükəsizliyi ilə bağlı kifayət qədər dolğun, əhatəli qanunvericilik bazası işləyib hazırlayıb. Ölkədə AQTA var, dünyada sınaqdan keçmiş təcrübədir. Eyni zamanda, inflyasiyaya qarşı istehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi ilə bağlı İqtisadiyyat Nazirliyi yanında müvafiq idarələr var. Vətəndaşın hüquqi istiqamətdə hər hansı narazılığı və etirazı olarsa, onun hüquqlarının müdafiəsi ilə bağlı mexanizm və qanunlar toplusu kifayət qədər çoxdur. Ancaq birbaşa ərzaq bazarına dövlət müdaxiləsi olmaz”.

Ekspert bildirib ki, Azərbaycanda iqtisadiyyat inhisardadır:

“İqtisadiyyat bir qrup oliqarxın, məmurun nəzarətindədir. Bunu rəsmiləşdirmək ərzaq bazarına nəzarət adı altında bazar iştirakçılarını bir neçə nəfərin əlində cəmləşdirmək olar. Məsələn, kartofu Azərbaycana mən, yaxud bu şirkət gətirə bilər, başqası gətirə bilməz. Yaxud dövlətin hansısa qurumu gətirə bilər. Bu da o deməkdir ki, faktiki olaraq geriyə qayıdırıq”.

Ekspert deyir ki, dünya iqtisadi münasibətlərdə irəliyə addımladıqca, bəzi təkliflər Azərbaycanı sovet nomeklaturasına doğru geriyə addımladar:

“İnhisarçılıq, gömrük siyasəti və bu kimi iqtisadi inkişafa qeyri-adekvat olan münasibətlərin formalaşması Azərbaycan üçün realdır. Birbaşa bazara dövlətin müdaxiləsi daha ağır travmalara yol açacaq. Mən 90-cı illərin əvvəllərində, Sovetin dağılması ərəfəsində tətbiq edilən mexanizmləri göstərə bilərəm. Kooperativlər və dövlətin səhm faizi üzərində qurulan sistem var idi. Həm aqrar, həm ticarət münasibətlərində, idxal-ixrac əməliyyatlarında yeni bir mərhələ yaratmışdılar.

Azərbaycan kimi sovet psixologiyası və düşüncəsi ilə iqtisadiyyatları idarə olunan ölkələrdə də bu kimi ziyanlı, köhnəlmiş ideyaların tətbiq edilməsi yolverilməzdir. Azərbaycan hökuməti bazara azadlıq verməlidir. Gömrük rüsumu ilə bağlı siyasətini düzgün tənzimləməlidir. Korrupsiya, bürokratiya kimi əngəlləri ortadan qaldırmalıdır. Bazarı tam sərbəst buraxmalıdır. Bazar normal rəqabət mühitində qiymətini, keyfiyyətini də tənzimləyəcək, vətəndaş özü də qərar vercək. Sərbəst imkanları olan rəqabət qiymətləri özü tənzimləyəcək. Bu, birbaşa dünya bazarındakı qiymətlərin də Azərbaycan bazarında real özünüifadəsinə gətirib çıxaracaq. Əksi bizim ziyanımızadır”.