Son zamanlar dinimizlə bağlı hədyan danışan bəzi "dinşünaslar", sosial şəbəkələrdə, internet səhifələrində aktivləşmişlər. Onlar dinimizdə, onun müqəddəs kitabı olan Quranda çoxlu səhvlər, təhriflər olduğunu iddia etməyə başlamışlar. Quranda bu yoxdur, hədislərdə bu yoxdur, peyğəmbərimiz 9 yaşlı qızla evlənib, bir gündə 12 qadınla olub və s. mənasız sözlər vasitəsilə bu cahil "dinşünaslar" dinimizi gözdən salmağa çalışırlar. Onlar sanki xalqımızın mənəviyyatının, imanının, mentalitetinin məhv olunması istiqamətində kiminsə göstərişlərini yerinə yetirirlər. Bəziləri daha dərinə gedərək, təkcə Quranın yox, ümumiyyətlə Bibliya adlanan yəhudi, xristian yazılarının da cəfəngiyat olduğunu sübut etməyə çalışılar. Təbii ki, bu gün bu istiqamətdə çalışan Avropada və dünyada da çoxlu insanlar ortaya çıxmışlar. Onlar da bizim dünşünaslar kimi iddia edirlər ki, Bibliyada yazılan hadisələr əslində baş verməmişdir və bunlar hamısı nağıldır.
Belə çıxır ki, insanlar min illər cahil olduqları üçün nağıl kitabını müqəddəs hesab etmişlər. Yalnız bu müasir "dinşünas dahilər", hər şeyi araşdırıb dərk etmiş və insanları belə nağıllara inanmamağa, yəni ağıllı olmağa çağırırlar. Məntiqli insan anlayır ki, müqəddəs kitablara insanların indiyə qədər inamının qalmasının mütləq bir səbəbi olmalıdır. Hələ XVI əsrdə yaşamış Varmiya yepiskopu, kardinal Qoziy, Mattanın İncilinə (7:6) əsaslanaraq demişdir: “Bibliyanı (Əhdi-ətiq və Əhdi-cədid) xalqa oxumağa vermək – müqəddəs şeyi itə vermək, mirvarini donuzun qabağına atmaq deməkdir".
Başqa sözlə, qədim din xadimlərinə görə, adi insanlar heyvan səviyyəli olduğu üçün, onlar heç vaxt müqəddəs kitabları dərk edə bilməzlər. Buna görə, Əhdi-ətiqi və Əhdi-cədidi insanlara oxumağa belə vermək belə günahdır. Ortaya belə bir sual çıxır: kim haqlıdır? Bu gün özünü ağıllı hesab edən "dinşünaslar" və ya onları heyvan sayan qədim din xadimləri? Maraqlı faktdır ki, ən qədim din xadimləri də Şumer, Babil, Assur və s. mənbələrində onlarla eyni fikirdədirlər. Tədqiqatçılar yazır ki, qədim mətnlərdə vacib öyüdlər "xəbərdarlara" dodaqdan dodağa ötürülürdü, yazmağa icazə verilmirdi. Konteney, Assur-Babil ədəbiyyatı haqqında yazır ki, "həqiqətən də biz uyğun sahənin tam izahı ilə əlaqədar bir dənə də olsun, nəsihət xarakterli inşa tapa bilmərik.

Kahinlər çalışırdılar ki, xalqa elə inşalar çatdırılsın ki, onların əsl mənalarının dərki üçün mütləq şərhçiyə ehtiyac olsun. Mətndə tez-tez bu ifadə təkrarlanır: "Yalnız xəbərdarı sən bununla tanış edə bilərsən, xəbərdar olmayanlar bunları bilməməlidir!" (Эрих Церен, "Библейские холмы", М 1966, səh.26). Məhz buna görə, Tövratın da əsas hissəsi, yəni izahı, təvili olan "Şifahi Tövrat"ın yazılmasına Allah icazə verməmişdi və mən bunlar haqda yazmışam.

Bütün bunlar o deməkdir ki, qədim din xadimləri insanları cahilliyinə görə heyvana bərabər tuturdular. Yəhudi ədəbiyyatından xəbəri olanlar da bilir ki, qədim yəhudilər digər xalqları "qoyi", yəni yad adlandırıb, onları heyvani insan sayırdılar. Qədim hind yazısı olan Mahabharatada isə adi insanlar 7 "ev heyvanı" siyahısında. - "öküz, keçi, insan, qoyun, at, qatır, uzunqulaq" idilər (Бонгард-Левин Г. М., Ильин Г. Ф., "Индия в древности М., 1985, səh.309). Nəyə görə qədim müdriklərin, din xadimlərinin insanları heyvani insan saymasını anlamaq üçün sufilər dahisi Mühiddin ibn Ərəbinin "Füsusül hikəm" kitabının "Musanın sözü" bölümünə nəzər salaq: "Allah dedi: "Və o Özündən, Göydə və Yerdə olanların hamısını sizə tabe etdi".

Budur, dünyada nə varsa, hamısı insana tabedir: bunu bilən, bildiyini biləndir, yəni bilavasitə kamil insandır, bilməyən isə, bilmədiyini bilməyəndir, yəni heyvani insandır". Bu o deməkdir ki, Ərəbiyə görə, kamil insan - Allahın hər şeyi insana necə tabe etməsinin sirlərini bilən və bildiyini bilən insandır.

Heyvani insan isə sirləri bilməyən və bilmədiyini bilməyib danışan insandır. Burada bilmədiyini bilib, danışmayan insanlar heyvani insan sayılmır. Bu günkü "dinşünaslar", nəinki Allahın hər şeyi insana necə tabe etdiyini bilmir, hətta Allah deyəndə Nəyin və Kimin nəzərdə tutulduğunu da bilməyən, lakin özünü bilən hesab edən cahillərdir. Bu gün bir dinşünas, şeyx, ayətullah və s. din xadimi "Füsusül Hikəm" kitabında söhbətin belə nədən getdiyini anlamır. Bu kitabı anlamayan dinşünasın dindən danışması ən yumşaq desək cəhalət göstəricisidir.
Əsl dinşünas bu kitabda yazılanları qədim mənbələrlə əlaqələndirməli və məntiqi, elmi izahını verməlidir. Bu kitabı anlamayan insanların dindən danışması, onların kütlə qarşısında Qurana, hədislərə "izah verməsi", xalqımızın - dinimizə inamını azaldır, etiqadımızı zəiflədir və ümumiyyətlə mənəviyyatımızı məhvə aparır. Həqiqətdə isə Quran kitabının, hədislərin əsl, yəni batini mənaları - dünyanın ən kamil fəlsəfəsi və dinidir.
Firudin Gilar Bəg
Sufi-batin alimi
02.06.2025