Dövlət Departamentinin sözçüsü: “ABŞ Rusiyaya təcavüzünü davam etdirməyə kömək edən istənilən ölkəyə qarşı sanksiyalar tətbiq etməyə hazırdır”

“ABŞ-ın mövqeyi dəyişməyib: Ukraynasız Ukrayna haqqında heç bir qərar olmayacaq. Çünki yalnız Ukrayna suveren dövlət kimi gələcəyinin necə olacağına qərar verə bilər”

Rusiyanın Ukraynaya qarşı işğalçı müharibəsinin doqquzuncu ayını yaşayırıq. Dünən məlum oldu ki, Rusiya işğal etdiyi Xerson vilayətindən geri çəkilir. Bəzi ekspertlər bildirir ki, artıq Rusiyanın üzü məğlubiyyətə doğru getdiyini söyləmək olar. Belə bir dönəmdə UNİAN ABŞ Dövlət Departamentinin sözçüsü Andrea Kalandan müsahibə alıb. ABŞ rəsmisi söhbətində Konqresə keçirilən aralıq seçkilərdən sonra Ukraynaya yardımın azalıb-azalmayacağından, Prezident Co Baydenin G20 sammitində Putinlə görüşünün planlaşdırılıb-planlaşdırılmadığından və İran pilotsuz təyyarələrinin Rusiyaya tədarükünü dayandırmaq üçün sanksiyaların tətbiqi məsələsindən danışıb. AYNA müsahibəni istinadla təqdim edir:

- “The Washington Post” qəzetinin mənbələrinə görə, Ukraynaya yardımla bağlı ABŞ hökumətində fikir ayrılıqları yaxınlaşır. Nəyə görə bəzi ABŞ siyasətçiləri Baydeni Ukraynaya çox ləng yardıma görə, digərləri isə onun çoxluğuna görə tənqid edirlər?

- Amerikada müxtəlif siyasi qüvvələr var - demokratlar, respublikaçılar, eləcə də müstəqil siyasətçilər. Onlar müxtəlif fikirlər səsləndirə bilərlər, lakin Ağ Evin siyasəti dəyişməyib. Baxmayaraq ki, indi biz çoxlu yazılar görürük ki, bəzi siyasətçilər bir şey deyir, digərləri başqa deyir. ABŞ Konqresindəki nümayəndələrimizin əksəriyyəti, Senatdakı senatorlarımız ABŞ-ın Ukraynaya yardımını davam etdirməsinin tərəfdarıdır.

Məsələn, may ayında Ukraynaya 40 milyard dollar yardıma səs verdikləri zaman Senatda keçirilən səsverməyə baxsaq, 100 senatordan 86-sı “hə” dedi. Yalnız 11 nəfər əleyhinə səs verdi. Eyni zamanda, 435 nəfərin oturduğu Nümayəndələr Palatasına nəzər salsaq, 368 nümayəndəmiz Ukraynaya yardımın lehinə səs verib. Yəni, may ayında 85% Ukraynaya yardımın davam etdirilməsinə tərəfdar olub.

Bu gün də bu tendensiya davam edir. Çünki bunun nə qədər vacib olduğunu görürük. Xüsusən də indi Rusiya öz amansız hücumlarını və Ukrayna infrastrukturuna raket zərbələrini davam etdirdiyi bir vaxtda.

- ABŞ-da seçki kampaniyası davam etdiyi zaman ukraynalılar konqresmenlərdən Ukraynanın "təmiz çek almayacağı" barədə radikal bəyanatlar eşitdilər. Bu cür bəyanatlar seçki ritorikası kimi başa düşülməlidir, yoxsa Ukraynaya dəstək kimi xarici siyasət vektoru amerikalılar üçün daha az prioritet məsələyə çevrilir?

- Müxtəlif bəyanatlara baxmayaraq, ABŞ Konqres seçkilərindən sonra da Ukraynaya yardımlarını davam etdirəcək. ABŞ seçkiləri ilə bağlı bir çox insanlar dəstək haqqında müxtəlif nəzəriyyələrin mövcudluğundan danışırlar. Amma fakt budur ki, ABŞ kömək edir. Ukrayna xalqı buna şübhə etməməlidir.

Bilirəm ki, ukraynalılar indi müxtəlif mənbələrdən çoxlu məlumatlar eşidirlər, lakin ABŞ-ın Ukraynaya yardım etmək öhdəliyi birmənalıdır. Bu cür bəyanatları eşidən ukraynalılara faktlara baxmağı məsləhət görərdim. Bayden administrasiyasının real hərəkətlərinə baxın: Ukraynaya hərbi, iqtisadi və humanitar yardım bu gün də davam edir.

Prezident Bayden bildirib ki, bu, onun administrasiyasının mövqeyidir. Bu mövqe seçkilərdən sonra da qalacaq. Bu gün, sabah və gələcəkdə kömək edəcəyik.

Keçən həftə mən Vaşinqtonda oldum və orada insanların Ukraynanı necə dəstəklədiyini gördüm. Bu gün şəhərin müxtəlif yerlərində Ukrayna bayraqları asılıb. Bu, sadə amerikalılar arasında da Ukraynaya dəstəkdən xəbər verir.

- Demokratlar sıralarında Ukraynaya 50 milyard dolların ayrılmasına səs vermək niyyətindən danışırlar ki, bunu bütün 2023-cü il üçün kifayət sayırlar. Belə bir yardım paketinin qəbulunu necə qiymətləndirirsiniz?

- Səsvermənin necə olacağına cavab verə bilmərəm. Mən indi real olandan danışa bilərəm. Hər iki həftədən bir yeni yardım tranşını görə bilərsiniz. Gələcəkdə necə görünəcəyini deyə bilmərəm. Ancaq sizi əmin edirəm ki, Bayden administrasiyası Ukraynaya kömək etməkdə qətiyyətlidir.

- Seçkilərdən sonra Ukraynaya yardımın verilməsi prosesinin özü də səngiyəcəyi ilə bağlı qorxular artıq səslənib. Məsələn, İranın kamikadze pilotsuz təyyarələri Ukraynaya hücum edəndə ABŞ “Vampire” antidron sistemlərinin Ukraynaya ötürülməsindən danışmağa başlayıb. Bu, mümkün qədər tez lazımdır, lakin müqavilənin imzalanması vaxt aparır. Belə qərarların ləngiməsi riski varmı?

- Yox. Bilirsiniz ki, yardımın ötürülməsi üçün müxtəlif mexanizmlər var, onlardan bəziləri kifayət qədər sürətlidir. Məsələn, ABŞ Müdafiə Nazirliyinin ehtiyatlarında Ukraynaya lazım olanlar varsa. Bu, kömək etməyin ən sürətli yoludur.

Stokda olmayan bir şey sifariş etmək ehtiyacına gəldikdə, başqa bir mexanizm tətbiq olunur - təchizatçı ilə müqavilənin bağlanması kimi. Bu zaman bir az ləngimə olur. Üçüncü mexanizm “Lend-liz”dir. Ancaq əvvəlcə ilk iki mexanizmdən istifadə edəcəyik, çünki onlar sürətlidir.

- Ukraynanın ABŞ-dakı səfiri Oksana Markarova bildirib ki, Konqres Ukraynaya yardım ayırmaqda davam etdiyi müddətdə “Lend-liz” mexanizmi lazım deyil. Yəni ki, “Lend-liz” yalnız Konqres bizə yardım ayırmağı dayandırdıqda başlayacaq?

- Məsələ bu şəkildə deyil. “Lend-liz” tamamilə fərqli bir mexanizmdir. Bu proqram üçün başqa qaydalar var. Bu gün ABŞ-ın məqsədi Ukraynaya kömək etmək və indi lazım olanı mümkün qədər tez ötürməkdir. Səhmlərdən götürə bildiyimiz zaman, bu, yardım köçürmək üçün ən yaxşı və ən sürətli seçimdir.

- O zaman “Lend-liz” hansı vəziyyətdə işə salınacaq?

- Təəssüf ki, bu mexanizmin necə işləyəcəyi ilə bağlı konkret məlumatım yoxdur. Bu, sadəcə üçüncü seçimdir. ABŞ bunun daha sərfəli olduğunu düşündüyü üçün hazırda diqqət yetirdiyimiz başqa variantlar da var.

- Bu yaxınlarda yardımın ayrılması üçün başqa bir platforma meydana çıxdı - "enerji Ramşteyn". Bu qrupun hansı qərarları qəbul edəcəyini bilirsinizmi?

- Biz görürük ki, Rusiya Ukraynanın enerji sisteminin obyektlərinə həqiqətən də amansız zərbələr endirir. Çünki elektrik enerjisi ilə bağlı vəziyyət çox ağırdır. Katib Entoni Blinken bu məsələni G7 xarici işlər nazirləri ilə müzakirə edib.

Koordinasiya qrupu “Ramşteyn” qrupunun prinsipi ilə işləyəcək - onlar həm də görüşərək Ukraynaya enerji sektorunda problemin həllində necə kömək oluna biləcəyini müzakirə edəcəklər. Bunun üçün mövcud ehtiyacları anlamaq lazımdır. Məsələn, infrastruktur obyektlərində nəyisə təmir etmək lazımdır, yoxsa orada yeni avadanlıq quraşdırmaq daha yaxşıdır və s. Bununla bağlı koordinasiya qrupunun üzvləri ən yaxşı şəkildə necə davam edəcəyinə detallar üzərində işləyərkən qərar verməlidirlər.

- Amerika mətbuatında Bayden administrasiyasının Ukraynanın açıq şəkildə Putinlə danışıqlardan imtina etməsini və “görünüş üçün” dialoqa hazır olduğunu bəyan etməsini istəməsi barədə məlumat gördüm. Belə desək, “beynəlxalq tərəfdarların gözündə yüksək mənəvi mövqeyi saxlamaq” üçün. Belə hisslər həqiqətən varmı?

- ABŞ-ın mövqeyi dəyişməyib: Ukraynasız Ukrayna haqqında heç bir qərar olmayacaq. Çünki yalnız Ukrayna suveren dövlət kimi gələcəyinin necə olacağına qərar verə bilər. Axı bu, Prezident Volodimir Zelenskinin qərarıdır. ABŞ da bunu dəstəkləyəcək.

ABŞ Ukraynaya Rusiyanın təcavüzündən müdafiə üçün yardım edəcək ki, Ukrayna döyüş meydanında ən güclü mövqe tuta bilsin. Belə ki, sonradan danışıqlar vaxtı gələndə Ukrayna güclü mövqedə olacaq. Çünki yalnız diplomatiya yolu ilə bu müharibəni effektiv şəkildə bitirə bilərik.

- G20 sammiti gələn həftə baş tutacaq. ABŞ Milli Təhlükəsizlik Şurasının koordinatoru Con Kirbi artıq bildirib ki, Co Bayden sammitdə iştirak edəcəyi təqdirdə Putinlə danışıqlar masasına oturmaq niyyətində deyil. Amma belə bir görüş ehtimalı varmı?

- Bildiyimə görə, Rusiya Prezidenti Vladimir Putin sammitdə iştirakı ilə bağlı hələ qərar verməyib. Prezident Bayden birmənalı şəkildə iştirak edəcək.

Dövlət katibi Blinkenin dediyi kimi, ABŞ hər zaman digər liderlərlə görüşlərə və danışıqlara açıqdır. Ancaq yalnız danışmaq üçün mövzu varsa. Hazırda məndə Baydenlə Putin arasında hansısa görüşün planlaşdırıldığı barədə məlumat yoxdur. İnanıram ki, nəsə planlaşdırılıbsa, Ağ Ev məlumat verəcək.

- G20 sammitində digər məsələlərlə yanaşı, Rusiyaya İran pilotsuz təyyarələrinin çatdırılması məsələsinin də qaldırılacağını gözləmək olarmı?

- Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibədə İran pilotsuz təyyarələrindən istifadə etməsi narahatedici faktdır. Biz görürük ki, İran bu pilotsuz təyyarələri ötürür, iranlı mütəxəssislər isə Rusiya tərəfinə kömək edir. Bu, böyük problemdir.

Bu mövzu indilərdə Almaniyada G7 xarici işlər nazirlərinin görüşündə qaldırılıb. Şübhəsiz ki, bu məsələ Balidə gündəmdə olacaq. Düşünürəm ki, bütün G20 ölkələri Rusiyaya müharibəni davam etdirməyə kömək edən ölkələrə qarşı sanksiyalar tətbiq etmək üçün birlikdə çalışmalıdırlar. Maksimum təzyiq göstərmək lazımdır ki, İran ukraynalıları öldürməkdə Rusiya Federasiyasına kömək etməyi dayandırsın. Və biz yalnız bir olsaq, Rusiyanın təcavüzü ilə effektiv mübarizə apara biləcəyik. ABŞ və tərəfdaş ölkələr artıq sanksiyaların tətbiqi üzərində işləyirlər.

- İran əvvəllər də sanksiyalara məruz qalıb, lakin bu, onun silah istehsalını inkişaf etdirməsinə mane olmayıb. Sanksiyalar Rusiyaya dronların tədarükünü dayandırmağın yeganə yoludur?

- Bunu necə etmək üçün bütün imkanları nəzərdən keçiririk. Amma yardım axınını təsirli şəkildə kəsən sanksiyalardır. Sanksiyalar çox güclü ola bilər. Biz bu şəkildə işləməyə davam edəcəyik.

Eyni zamanda, ABŞ Rusiyaya təcavüzünü davam etdirməyə kömək edən istənilən ölkəyə qarşı sanksiyalar tətbiq etməyə hazırdır. Sanksiyalar tez-tez zəif olduğuna və şirkətlərin onlardan yan keçməsinə görə tənqid olunur. Hər zaman sanksiyalardan yan keçməyə cəhdlər olur. Bu, istənilən məhdudiyyətlərə aiddir. Amma bizim hərəkətlərimiz yalnız o zaman təsirli olacaq ki, biz silah axınını və ya Rusiyanın digər yardımlarını kəsə bilək. Ona görə də biz sanksiyalardan yayınmaq və bu imkanların qarşısını almaq üçün bu cür cəhdləri izləyirik. Çətindir, amma çox vacibdir.

- Bir neçə gün əvvəl Ağ Ev Rusiyanın Şimali Koreyadan da hərbi yardım aldığını təsdiqləyib. ABŞ KXDR-dən tədarükün qarşısını hansısa şəkildə ala bilərmi?

- Biz təkid edirik ki, Ukraynaya qarşı müharibədə heç kim Rusiyaya kömək etməməlidir. Yeri gəlmişkən, indi bütün dünya üçün çox maraqlı bir mənzərə yaranır. Xatırladığınız kimi, əvvəllər Rusiya dünyanın demək olar ki, ən güclü ordusuna malik olduğunu bildirmişdi. Amma bu gün biz onun İran və Şimali Koreyanın köməyinə arxalanmağa məcbur olduğunu görürük. Bu, Rusiyanın təcrid olunduğundan xəbər verir və bütün beynəlxalq ictimaiyyət onun Ukraynaya qarşı təcavüzünü pisləyir.

Deyə bilərəm ki, Rusiya Federasiyasının Ukraynaya təcavüzü Rusiya Federasiyasının işini çətinləşdirib. Bütün Qərb dünyası ilə münasibətlər pisdir. Çox sadə səslənə bilər, ancaq Rusiya sadəcə olaraq bu müharibəyə son qoysa və qoşunlarını Ukraynadan çıxarsa, öz mövqeyini yaxşılaşdıra bilər.

- Rusiya Federasiyasında səfərbər olan hərbçilər Çin istehsalı olan dəbilqələr verildiyini iddia edərək, video çəkirlər. ABŞ-ın Rusiyanın Çindən hərbi sursat ala biləcəyinə dair sübutu varmı?

- Xeyr, bizdə belə bir məlumat yoxdur.

- ABŞ Prezidenti G20 sammitində Çin lideri ilə hansı məsələləri müzakirə etməyi planlaşdırır. Si Cinpinin bu yaxınlarda danışdığı Rusiyanın nüvə silahından istifadəsinin yolverilməzliyi məsələsi təsir edəcəkmi?

- Bunun Balidə Prezident Bayden və Çin lideri arasında keçiriləcək görüşdə müzakirə edilib-edilməyəcəyini dəqiq deyə bilmərəm. Amma bilirəm ki, bu mövzu həmişə gündəmdədir. Ona görə də müxtəlif səviyyələrdə müzakirə olunacaq.

- Rusiya Ukraynada taktiki nüvə silahından istifadə edərsə, ABŞ nə edə bilər?

- ABŞ bu vəziyyətin baş verməyəcəyinə ümid edir. Rusiya nüvə silahından istifadə etməməlidir. Blinken Almaniyada dediyi kimi, biz həm açıq, həm də özəl olaraq Rusiyaya nüvə silahının istənilən formada istifadəsinin qətiyyən yolverilməz olduğunu söylədik. Bunun həm Putin, həm də bütün Rusiya üçün fəlakətli nəticələri olacaq.

Bildiyiniz kimi, nüvə müharibəsində qalib gəlmək mümkün deyil. Sadəcə bu, olmamalıdır. Nüvə silahı olan bütün ölkələr ondan istifadə etməyəcəkləri barədə razılığa gəliblər. Beləliklə, bizim işimiz nüvə silahından istifadə edilməməsi üçün mümkün olan hər şeyi etməkdir.

Kremlin nüvə silahı ilə bağlı məsuliyyətsiz iddialarına baxmayaraq, hazırda Rusiyanın onlardan istifadə etməyi planlaşdırdığını görmürük. Ona görə də bu gün Kremlin bu ritorikasına son qoyulmalıdır, bu, konstruktiv deyil.

Müəllif: Turan Abdulla