Zəngilər sülaləsi
1127-1222-ci illərdə Suriya və Fələstinin bir hissəsi Zəngilər sülaləsinin mülkiyyətində idi. Zəngi sülaləsinin banisi bir vaxtlar Sultan Səlahəddin Əyyubinin əmiləri Əyyub və Şirkükün yuanında xidmət etdikləri türk sərkərdəsi Ak-Sonkurun oğludur. Zəngi dəfələrlə Səlcuq sultanı ilə, türkmən və ərəb əmirləri ilə toqquşmuş, Bizans və Franklarla vuruşmuşdur. Oğullarının franklara və fatimi ərəblərinə qarşı apardığı siyasət Səlahəddinin parlaq karyerasına və Əyyubilər imperiyasının yaradılmasına yol açdı. Nəticədə Zəngilər böyüyən Əyyubilərlə toqquşdular və XIII əsrin əvvəllərində özlərini Əyyubilərin vassalı kimi tanımağa məcbur oldular.

Eldegizidlər sülaləsi
1137-1225-ci illərdə Şimal-Qərbi İran və Azərbaycanda türk nəsli Eldəqızlar atabəyliyi hökmranlıq edirdi. Eldəgizilər dövləti Qərbi İran və İraq ərazisini işğal edən Səlcuq sultanlığının süqutu zamanı yaranmışdır. 1148-1270-ci illərdə İranın cənubunda (Fars) əslən türkmən olan Salqurilərin Atabəylər dövləti var idi. Tarixi boyu bu bölgənin daha güclü türk dövlətlərinin: Səlcuqların, Xorəzmin, İlxanların qolu olan yarı müstəqil bir dövlət idi.
***
Danişmend sülaləsi
1071-1178-ci illərdə Orta və Şərqi Anadoluda (Türkiyə) Danişməndlər türkmən dövləti mövcud olmuşdur. Danişməndlər sülaləsinin banisi Birinci Səlib yürüşünün iştirakçıları ilə döyüşlərdə fərqlənən iman uğrunda mübariz (qazi) kimi tanınırdı.

Qaramanilər
Anadoluda ən güclü və ən uzunömürlü türk sülaləsi türkmən əfşar tayfasından çıxan Qaramanilər (1256-1483) hesab edilir. Onlar Osmanlılarla eyni vaxtda yüksəldilər, və Osmanlılar onlara qalıb gəldilər. XIV əsrdə onlar özlərini əhəmiyyətli dərəcədə gücləndirə bildilər və Cənubi və Orta Anadoluya nəzarət edən öz tam müstəqil dövlətlərini yaratdılar. Orta əsr qaynaqlarında “Böyük Qaraman” kimi xatırlanan bu dövlət, Venesiyanın, Vatikanın, qüdrətli Ak-Koyunlu türkmənlərinin ittifaq axtarsada, nəticədə daha da güclü Osmanlılar tərəfindən tabe edildilər.
Jumazhan Baizhuminin “Turan. İnsan cəmiyyətinin tarixinə bir baxış”
Almatı: Arıs nəşriyyatı, 2012. Böyük çöl dünyası
Ədəbiyyat:
K.E. Bosworth. müsəlman sülalələri. M. 1971.
V.S. Qarbuzov. Məlik Dinişmənd haqqında əfsanə. M. 1959.
S. Len-Hovuz. müsəlman sülalələri. SPb. 1899.