Bu il logistik problemlərin yaratdığı ərzaq böhranı 2023-cü ildə yeni böhrana çevrilə bilər.

Avropa, ABŞ və Braziliyada şiddətli quraqlıq və artan gübrə qiymətləri istehsalı cilovlaya və yeni qida böhranına səbəb ola bilər.

Cebhe.info xəbər verir ki, pandemiya, Rusiyanın Ukraynaya təcavüzü və bundan irəli gələn tədarük zəncirindəki problemlər taxıldan neftə qədər bütün kənd təsərrüfatı mallarının qiymətlərini artırdı.

Pandemiyanın başlanması ilə daşınmalardakı pozulmalar, həm də dünyanın ən böyük taxıl ixracatçıları olan Rusiya və Ukrayna arasındakı müharibə ilə daha da dərinləşdi.

Quraqlıq, artan xərclər və gübrə bazarlarında problemlər səbəbindən taxılın qiyməti hazırda istehsal çətinlikləri ilə üzləşib.

Ötən ay Ukrayna və Rusiya, BMT və Türkiyənin vasitəçiliyi ilə Qara dənizdən taxıl ixracına yenidən başlaması ilə qlobal ərzaq qiymətləri geriləyib.

Ekspertlərin fikrincə, qiymətləri yenidən bahalaşdıracaq yeni dövrə yaxınlaşırıq. Kənd təsərrüfatı istehsalının liderləri olan ABŞ, AB, Hindistan və Braziliya kimi bölgələrdə şiddətli quraqlıq, məhsulun maya dəyərinin artması və qiyməti artıran gübrələrin istifadəsinin azalması istehsalı tormozlaya bilər.

Bu il yaşanan təchizat problemləri 2023-cü ildə ciddi təchizat probleminə çevrilə bilər. “McKinsey” konsaltinq şirkəti xəbərdarlıq edir ki, növbəti ərzaq böhranı 2007-2008 və 2010-2011-ci illərdəki böhrandan daha pis ola bilər.

Taxıl bazarlarında proqnoz pisləşir

Ukraynada istehsal azalıb: “McKinsey” konsaltinq şirkəti məhsulun həcmində kəskin azalma proqnozlaşdırır. O, növbəti məhsul mövsümündə Ukraynanın buğda kimi taxıl istehsalının 35-45 faiz azalacağını proqnozlaşdırır.

“McKinsey”in proqnozlarına görə, bu il Ukraynanın məhsulu normal səviyyədən 30-44 milyon ton aşağı olacaq. "Müharibə Ukraynada əkin və məhsul yığımını pozduğuna görə, tədarük çox güman ki, növbəti əkin mövsümündə sərtləşəcək və Rusiya, Braziliya və digər inkişaf edən ölkələrdən məhsul daha yüksək giriş xərcləri səbəbindən azalır" deyə “McKinsey” xəbərdarlıq edib.

Avropada quraqlıq qarğıdalını yandırır: Builki qarğıdalı istehsalına dair proqnoz ikinci dəfə aşağı salınıb.

Aİ Komissiyasının məlumatına görə, qarğıdalı istehsalı son 7 ilin ən aşağı səviyyəsinə enəcək. Komissiya 2022-2023-cü il mövsümi üçün qarğıdalı istehsalı gözləntisini bir ay əvvəl elan edilən 65,8 milyon tona nisbətən 10 faiz azaldaraq 59,3 milyon tona endirdi.

2022-2023 mövsümi üçün qarğıdalı idxalı proqnozunu 16,5 milyon tondan 20 milyon tona yüksəldən Aİ Komissiyası, ixrac gözləntisini də 5 milyon tondan 4 milyon tona endirdi. Komissiya isə günəbaxan toxumu istehsalı gözləntisini 10,5 milyon tondan 9,9 milyon tona endirib.

ABŞ-da qarğıdalı perspektivləri zəifləyir: Konsaltinq xidməti “Pro Farmer” ABŞ-da bu il qarğıdalı məhsulunun 2019-cu ildən bəri ən aşağı səviyyəyə düşəcəyini proqnozlaşdırır. Təşkilat şiddətli quraqlıq səbəbindən məhsul təxminini 14,35 milyard buşeldən 13,75 milyard buşelə endirib.

Braziliyada soya və şəkər təhlükədədir: 2022-ci ilin birinci rübündə ölkənin cənubunda La Nina çayının yaratdığı şiddətli quraqlıq səbəbindən ölkənin kənd təsərrüfatı ÜDM-i 8 faiz azalıb.

Ölkənin ən cənub əyaləti olan Rio Grande do Sulda keçən il ümumi soya məhsulunun 56 faizi itirilib. Məhsul itkilərinin dərinləşəcəyi gözlənilir. Bundan əlavə, avqust ayında ölkənin cənub bölgəsində şəkər istehsalının hər il 5 faiz azalacağı gözlənilir.

Hindistan buğda və düyünü problemi: Hökumət buğda və qarğıdalı tədarükü ilə bağlı artan narahatlıqlar fonunda 100 faiz düyü ixracını məhdudlaşdırmağı düşünür. Hindistan dünya üzrə düyü daşınmasının 40 faizindən çoxunu həyata keçirir.

Ölkə belə bir addım atsa, düyü qiymətlərini artıra bilər. Hindistan da ərzaq təhlükəsizliyini əsas gətirərək buğda ununun ixracını məhdudlaşdırmaq qərarına gəlib. Ukrayna və Rusiya arasında müharibə səbəbindən qlobal buğda tədarükü zəncirindəki fasilələr Hindistan buğdasına tələbatı artırıb. Hindistandan buğda unu ixracı 2022-ci ilin aprel-iyul aylarında əvvəlki ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 200 faiz artıb. Keçən həftə Hindistanın daxili bazarında buğdanın qiyməti bir ton artaraq 306,71 dollar olub.

Qarğıdalı və soyanın qiyməti qalxır

Bu narahatlıqlar qarğıdalının buşel qiymətini Çikaqo fyuçerslərində 6 həftənin ən yüksək səviyyəsinə - 6,75 dollara çatdırdı.

Xarici bazarlarda qarğıdalının qiyməti son bir ayda 10 faizdən çox artıb. Eyni şəkildə, soyanın qiyməti avqustda 10 faizdən çox artaraq buşel üçün 16 dollara çatıb.

Buğdanın qiyməti oktyabr ayından bəri ən aşağı səviyyə olan 7,3 dollardan toparlanaraq 8 dollara yaxınlaşıb. “Trading Economics” bu rübün sonunda buğda qiymətlərinin 8,17 dollar olacağını və növbəti 12 ildə 9 dollardan yuxarı satılacağını gözləyir.

Avropada 10 fabrikdə istehsal azaldı və ya dayandı

“McKinsey”in hesabatına görə "Gübrə çatışmazlığı və yüksək gübrə qiymətlərinin Braziliya kimi gübrə idxalından çox asılı olan ölkələrdə də məhsuldarlığı azaltması gözlənilir. Bu, çox güman ki, dünya bazarında taxılın həcmini daha da azaldacaq".

Təkcə iyul ayında, Avropada 10 gübrə zavodu istehsalı azaldıb. “CRU” konsaltinq şirkəti bölgənin indi ən azı 25 faiz azalan azot tutumunun daha da azalacağı ilə bağlı xəbərdarlıq edir. Gübrə istehsalçıları “Yara International”, “K+S”, “Borealisve Fertiglobe” da bu yaxınlarda istehsalın daha da azaldılması ilə bağlı xəbərdarlıq ediblər.

Böyük Britaniyanın aparıcı gübrə istehsalçılarından biri olan “CF Fertilizers UK”, yüksək təbii qaz və karbon qiymətləri səbəbindən “Billingham” zavodunda ammonium istehsalını müvəqqəti dayandıracağını açıqlayıb.