İranın Ali Dini Lideri Seyid Əli Xamenei HƏMAS-ın Siyasi Bürosunun rəhbəri İsmayıl Haniyənin Tehranda öldürülməsinə cavab olaraq İsrailə birbaşa zərbə endirmək əmri verib. Bu barədə “Nyu York Tayms” nəşri məlumat yayıb. Rəsmi Tehran isə bununla bağlı rəsmi açıqlama verməyib.

Beynəlxalq ekspertlər Haniyənin ölümü ilə Yaxın Şərqdə vəziyyətin daha da gərginləşdiyini, İsrail-İran müharibəsinin hər an başlayacağını istisna etmirlər. Analitiklərin qənaətincə, İranın yeni Prezidenti Məsud Pezeşkianın andiçmə mərasiminə gələn bir siyasi şəxsin paytaxtda qətlinə Tehrandan cavab veriləcək.

Proseslərlə bağlı AYNA-ya danışan sabiq dövlət müşaviri, politoloq Qabil Hüseynli hesab edir ki, İsrailin hazırkı rəhbərliyi bölgəni qan gölünə çevirmək istəyir və rəsmi Təl-Əvivin siyasəti də bundan ibarətdir:

- İran Prezidenti Məsud Pezeşkian hakimiyyətə gəldiyi gündən bütün dünyaya razılaşma, İranda islahatlar vəd etdi. Rəsmi Tehran Qərblə danışıqlara getmək mesajı verdi. Hətta İranın dini lideri Xamenei də İranın Qərblə danışıqlara hazır olduğunu bəyan etdi. İsrail isə bunu ilk başdan məhv etmək yoluna əl atdı, İranın Qərblə danışıqlarına imkan vermədi. Ona görə də, HƏMAS-ın siyasi qanadının lideri Haniyəni məhz Tehranda, İranın danışıqlar vəd edən, islahatlar vəd edən yeni Prezidentinin andiçməsində qətlə yetirdi. Yenə deyirəm, məqsəd İranın Qərblə münasibətlərində yumşalmanın qarşısını almaq, Yaxın Şərqdə münaqişənin davamını təmin etməkdir.

- Amma Haniyənin öldürülməsi əməliyyatını İsrail üzərinə götürmədi...

- İsrail kəşfiyyatı olan Mossad bu cür əməliyyatları həyata keçirir və heç bir açıqlama vermir. Mossad Haniyəni öldürməklə bağlı hansısa açıqlama veribmi, əlbəttə, yox. İsrail ordusu bildirir ki, əməliyyatın onlara dəxli yoxdur. Həqiqətən də İsrail ordusunun əməliyyatda rolu olmaya bilər. Amma bu, kəşfiyyatın həyata keçirdiyi bir əməliyyatdır. Belə texnologiya ilə bir hərəkat liderini aradan götürməkdə İsrail izi açıq-aşkar görünür. İsrail bunu təkzib etsə də, dünyada bu təkzibə kimsə inanmayacaq. Faktiki olaraq, heç kəsdə İsrailin Haniyəni öldürməsinə dair şübhə yoxdur.

- Burada İranın günahı yoxdurmu? Çünki ölkədə prezidentin andiçməsi mərasimi keçirilir və dünyanın diqqətində olan bir siyasi şəxs dəqiqliklə öldürülürsə, bu İranın təhlükəsizlik sisteminin bərbad olduğunu göstərir...

- Əlbəttə, günahı var. Çox güman ki, Haniyəni öldürən raket İranın hüdudları kənarından atılıb. İranın isə bu raketi zərərsizləşdirmək üçün texnologiyası yoxdur. Nəzərə almaq lazımdır ki, 40 ildir İran sanksiyalar altındadır və müasir texnologiyalar ala bilmir. Özlərinin istehsal etdiyi təhlükəsizlik sistemlərinin isə müasir raketləri zərərsizləşdirməyə gücü, qüdrəti yoxdur. Eyni zamanda, görünən odur ki, İran daxilində İsrailin kəşfiyyat orqanları çox güclü işləyirlər. Belə əməliyyatları kəşfiyyat işi olmadan həyata keçirmək mümkün deyil. Əlbəttə, bu hadisə İranın nüfuzuna böyük zərbələrdən biridir. Israil bununla həm də demək istəyir ki, istənilən vaxt, istənilən şəkildə İranda kimi öldürmək istəsə, öldürə bilər.

- Buna İranın cavabı nə olacaq?

- Əlbəttə, İran nüfuzunu qorumaq, vəziyyətdən çıxmaq üçün İsrailə qarşı zərbələr endirə bilər. Amma bunun effektiv olacağı inandırıcı deyil. İndi İranın dini liderinin zərbə əmri verdiyi barədə məlumatlar var. Ola bilsin ki, İsrailə raket zərbələri endirilsin, amma bu İsrailə düşəcəkmi, sual budur. Yadımızdadır ki, bundan əvvəl, Dəməşqdə İran diplomatik korpusuna endirilən zərbəyə, iranlı generalın öldürülməsinə İran cavab verdi. İsrailə atılan minlərlə raket zərərsizləşdirildi. Ola bilsin ki, yenə də həmin əməliyyata oxşar əməliyyat keçirilsin. Amma İran-israil arasında genişmiqyaslı müharibənin olacağı istisnadır. Çünki İran ərazisində müharibə etməkdə maraqlı deyil. Təbii, İran nəzarətində olan qruplaşmalara təlimat verərək İsrailə zərər verməyə çalışacaq, amma dövlət olaraq müharibədə maraqlı görünmür.

- Bu hadisədən sonra İsrail-Fələstin arasında razılaşma mümkündürmü?

- Əlbəttə, mümkün deyil. Və bunu istəməyən İsrail dövlətidir. İsrail qarşısına HƏMAS-ı bitirməyi məqsəd kimi qoyub. Rəsmi Təl-Əviv sülhdə yox, Fələstini bütünlüklə işğal etməkdə maraqlıdır. Bu istiqmətdə də əlindən gələn addımları atır, münaqişənin bitməsinə imkan vermir. Təbii ki, HƏMAS da bununla razılaşmır və sonadək mübarizə aparacağını bəyan edir. Ona görə də, Yaxın Şərqdə münaqişə davam edəcək və yaxın müddətdə sülh və sabitlik gözlənilmir.