Bugün hastanelerde cerrahların ellerinde gördüğümüz o lastik eldivenler, sadece bir hijyen aracı değil. Aynı zamanda bir aşkın, bir sezginin ve bilimin ortak ürünüdür. Ve bu devrimin arkasında, cerrahiye yön vermiş bir adam vardır.
WİLLİAM STEWART HALSTED.
Yıl 1880’ler...
Ameliyathanelerde hâlâ çıplak ellerle işlem yapılmakta. Antiseptik maddeler yeni yeni kullanılmaya başlanmış ama dikkat eksikliği ve hijyen yetersizliği yüzünden hastalar enfeksiyondan hayatlarını kaybetmekte. HALSTED ise o yıllarda New York’tan Baltimore’a uzanan bir yolculukta tıbbın kaderini değiştirmek üzere...
AŞKIN DOĞDUĞU YER...
JOHNS HOPKİNS HASTANESİ
HALSTED, JOHNS HOPKİNS ÜNİVERSİTESİ HASTANESİ’nin kurucu dört profesöründen biri olarak görev alır.
Yenilikçidir, disiplinlidir, ama bir yandan da içine kapanık bir karaktere sahiptir. Ta ki, ameliyathane hemşiresi CAROLİNE HAMPTON ile tanışana kadar…
CAROLİNE, Güney Karolina’nın soylu bir ailesinden gelmektedir. HALSTED’in ameliyatlarında ona yardımcı olur, ama kullanılan ANTİSEPTİK SOLÜSYONLAR (özellikle FENOL ve MERKÜRİK KLORÜR), CAROLİNE’in ellerinde yanıklara ve döküntülere neden olur. Genç hemşire, elleri parçalandığı için işi bırakma noktasına gelir.
HALSTED, CAROLİNE’in yokluğuna dayanamayıp bir çözüm arar. GOODYEAR KAUÇUK ŞİRKETİ’ne mektup yazar ve CAROLİNE’in ellerini koruyacak özel bir çift ince KAUÇUK ELDİVEN tasarlamalarını ister. Bu eldivenler ilk kez CAROLİNE tarafından bir ameliyatta kullanılır. Beklenmedik bir şekilde, sadece CAROLİNE'in değil, AMELİYATA katılan herkesin ENFEKSİYON oranlarında ciddi bir düşüş görülür.
O güne kadar kimse eldiven takmanın ameliyat başarısını artıracağını düşünmemiştir. HALSTED’in aşkı, tıbba yön verir. Kısa bir süre sonra CAROLİNE işe geri döner, ikili evlenir ve bu basit ama etkili yenilik, cerrahi dünyasında devrim yaratır.
AZ BİLİNEN BİR GERÇEK
HALSTED eldiven kullanımının enfeksiyonu azalttığını fark etmiş ama ilk başta bunu akademik bir makalede yayımlamamıştır. Eldivenin hijyen etkisi, ancak yıllar sonra, 1894’te öğrencilerinden biri olan Dr. JOSEPH BLOODGOOD tarafından bilimsel olarak raporlanmıştır.
KENDİNDE DENEDİĞİ BİR KEŞİF...
LOKAL ANESTEZİ
HALSTED’in tıp dünyasına armağanı yalnızca eldiven değildir. O, LOKAL ANESTEZİNİN mucididir. KOKAİNİN sinir iletimini geçici olarak durdurduğunu fark eden HALSTED, bunu önce kendi üzerinde, sonra öğrencileri üzerinde dener.
DUYU SİNİRLERİNE KOKAİN ENJEKTE edildiğinde, o bölgedeki AĞRI HİSSİ KAYBOLMAKTADIR.
Ancak bu keşif, ona ağır bir bedel ödetir. Kokain bağımlısı olur. Ardından morfinle bu bağımlılığı tedavi etmeye çalışır ama ikinci bir bağımlılıkla yaşamayı öğrenmek zorunda kalır. Yine de cerrahiden kopmaz. Günlük dozları dikkatle ayarlayarak hayatına ve mesleğine devam eder. Bu durum, onun ne kadar kontrollü ve disiplinli biri olduğunu da gösterir.
CERRAHİYE YÖN VEREN DİĞER KATKILARI...
MEME KANSERİNDE ilk radikal MASTEKTOMİ tekniklerini geliştirir.
GUATR ve SAFRA kesesi ameliyatları için yeni yöntemler sunar.
Tıbbi eğitimde “REZİDANS SİSTEMİ”ni kurar; bugün hâlâ tüm dünyada uygulanan bu sistem, genç doktorların deneyim kazanmasını sağlar.
“ HALSTED PRENSİPLERİ ” adıyla bilinen cerrahi temel kuralları ortaya koyar: dokulara nazik davranmak, steriliteye dikkat etmek, yeterli kanama kontrolü sağlamak gibi...
AZ BİLİNEN BİR BAŞKA BİLGİ İSE;
HALSTED’in cerrahiden sonra ikinci tutkusu ayakkabılardı. O kadar titiz biriydi ki her zaman özel dikilmiş ayakkabılar giyerdi. Kendine has tarzı, titizliğiyle birleşince öğrencileri ona “ DAHİ ama MESAFELİ ” bir adam gözüyle bakardı.
SESSİZ VEDASI...
HALSTED 1922 yılında, SAFRA yollarıyla ilgili yaşadığı bir sorun sonrası ikinci kez ameliyat olur. Ancak bu sefer, tıbbın o günkü sınırları onu kurtaramaz. Ameliyat sonrası gelişen enfeksiyon nedeniyle 7 Eylül 1922’de hayatını kaybeder.
Arkasında bıraktığı miras, sadece cerrahlar için değil, tüm insanlık için bir dönüm noktasıdır. Bir çift eldivenle başlayan hikâye, bugün milyonlarca ameliyatın güvenli şekilde yapılmasını sağlar.
AŞK, BAZEN YALNIZCA KALBİ DEĞİL,
İNSANLIĞIN KADERİNİ DE İYİLEŞTİRİR...
Ibrahim Torun
TEREF