Anar Həsənov: “Əsas olan ortadakı versiyalar deyil, Moskvanın ipi kimin boynundan asacağıdır”

Moskvada yaşayan azərbaycanlı politoloq, Rusiyanın Xalqlar Dostluğu Universitetinin dosenti, filologiya elmləri namizədi Anar Həsənov AYNA-ya müsahibəsində Moskvanın “Crocus City Hall” ticarət mərkəzində baş verən terror aktı, hadisənin səbəb-nəticə əlaqəsi və bundan sonra gözlənilən prosesləri təhlil edib. Beləliklə:

- Nə baş verdi Moskvada? Bu faciəyə nə ad vermək olar?

- Mənim üçün nə baş verdiyi deyil, baş verənin dövlət tərəfindən necə təqdim olunması önəmlidir. Əsas olan dövlətin baş vermiş hadisəni kimlərlə və nələrlə əlaqələndirəcəyi və kimi günahkar görəcəyidir. Hələlik dövlət bu məsələdə yekdil qərar qəbul etməyib, istintaq davam edir, versiyalar və işarələr var ki, bu işarələr də Ukraynaya aparır.

Hesab edirəm ki, bu, təkcə bir faciə deyil, bu, böyük bir siyasi hadisədir. Moskva bu hadisəyə siyasi qiymət verəcək. Burada da əsas olan günahkar axtarmaq deyil, faktın özünü siyasətlə əlaqələndirməkdir. Təkcə Rusiyada deyil, bütün dünyada hakimiyyətlər böhran vəziyyətlərini öz xeyirlərinə həll etməyə çalışırlar. Əgər dövlətin düşməni varsa, hakimiyyət hadisəni həmin düşmənlə, yaxud düşmənə xidmət edən “beşinci kolon”la əlaqələndirməyə çalışır. Bu baxımdan düşünürəm ki, Rusiya dövləti bu hadisənin köklərini Ukraynaya bağlayacaq və bunu da əsaslandıra biləcək.

- Öncə erməni faktoru, sonra İŞİD izi, ardınca taciklər və nəhayət, diqqətlər Ukraynaya yönəldi. İndi Moskva ipin ucunu harada axtarır?

- Gəlin məntiqi ardıcıllığa nəzər salaq. Terror aktının radikal dini qruplaşma tərəfindən törədildiyi bəyan edilib. Amma qruplaşma bunun icraçısı ola bilər. Deməli, qruplaşmanın arxasında sifarişçi qüvvə var. Həmin qüvvə Ukrayna ola bilər, çünki Ukrayna ABŞ-ın forpostudur. İndi diqqət edin: İŞİD-i kim yaradıb? Rusiyada birmənalı fikir var ki, İŞİD-i Amerika yaradıb və himayə edir. Zəncir beləcə tamamlanır: hadisəni radikal terror təşkilatı törədib, onun arxasında Ukrayna dayanır, onun da arxasında ABŞ. Amerika harda varsa, orda İsrail də var. Eyni zamanda, ipin digər ucu Avropa dövlətlərinə aparıb çıxara bilər. Bilirsiniz, vacib olan bizim üzərində dayandığımız versiyalar deyil, əsas olan Moskvanın bunu kimin boynundan asacağıdır. Hesab edirəm ki, Moskva hadisənin səbəbkarı kimi Kiyevi göstərəcək.

- Və bu, nələrə səbəb olacaq?

- Bu, Avropaya münasibətdə yeni vəziyyətin yaranmasına səbəb olacaq. Rusiyanın Avropa dövlətlərini vurması üçün ciddi imkanlar yaradır. Bildiyiniz kimi, hazırda bəzi Avropa dövlətləri Ukraynaya əsgəri yardım göstərilməsini müzakirə edir. Məsələn, Fransa 2 min nəfərlik qruplaşma hazırlayıb, sabah bu rəqəm 12 minə, 22 minə qaldırıla bilər, vəziyyət nəzarətdən çıxa bilər. O zaman artıq Avropa şəhərlərinə atom bombası atılması üçün bu hadisədən istifadə oluna bilər. Yəni, Fransa bizim ölkəmizdə terror aktı törədirsə, onu bombalamalıyıq. Qısası, Moskvada baş vermiş hadisə Avropanı vurmaq üçün çox gözəl bir zəmindir.

- Belə düşünənlər var ki, “Crocus City” hadisəsi Kremldə ssenariləşdirilib – Ukraynaya qarşı daha ağır metodlardan istifadə etmək üçün...

- Mən belə güman etmirəm. Onsuz da Rusiya Ukraynanı dağıdır, yerlə yeksan edir. Bu gün Rusiyanın Lvovu, ya da başqa bir Ukrayna şəhərini vurmaq üçün əlavə hansı bəhanəyə ehtiyacı var ki? Yaxud atom silahını Lvova niyə atsın? Lvov Moskvanın burnunun ucundadır. Yəni, hədəf Ukrayna deyil, Avropadır. Ukraynaya yardımları kəsmələri üçün Avropa şəhərləri vurulmalıdır. Konkret olaraq, zənnimcə, hədəf Fransadır, onun şəhərləridir. Əgər Fransanın şəhərləri bombalanarsa, o zaman Paris Kiyevə yardımları dayandıra bilər.

- Putinin sözçüsü Peskov xüsusi hərbi əməliyyatın müharibəyə çevrildiyini bildirdi. Bu məqam da dediyiniz kimi, müharibənin Avropa şəhərlərinə daşınacağı anlamına gəlir?

- Peskov sonradan izahat verdi ki, sizin qeyd etdiyiniz fikri təhrif olunub. O demək istəyib ki, “bizim xüsusi hərbi əməliyyatın qarşılığında bizimlə bütün dünya vuruşur”. Bu, o deməkdir ki, Rusiya xüsusi hərbi əməliyyatın statusunu dəyişməyib. Amma dəyişmək, müharibə elan etmək mümkündür. Bu da o halda ola bilər ki, Rusiya cəbhə boyu uğursuzluğa düçar olsun. Belə olarsa, müharibə elan oluna və proses atom müharibəsinə qədər gedib çıxa bilər. Təbii ki, müharibə zamanı hədəf Ukrayna deyil, Avropa əraziləri olacaq.

- Yuxarıda sözügedən terror aktının Kreml tərəfindən ssenariləşdirilməsi versiyasını istisna etdiniz. Yaxşı, xaricdən sifariş edilibsə, o zaman Rusiya xüsusi xidmət orqanları, polisi, mühafizə sistemi hara baxırdı?

- Bu hadisə o halda Rusiya xüsusi xidmət orqanlarının səriştəsizliyi kimi qiymətləndirilə bilər ki, 11 sentyabr hadisəsi ABŞ xüsusi xidmət orqanlarının səriştəsizliyi kimi qiymətləndirilsin, İspaniya qatarın partladılması və 193 nəfərin həlak olması bu ölkənin xüsusi xidmət orqanlarının səriştəsizliyi kimi qiymətləndirilsin və ilaxır. Sözsüz ki, Rusiya xüsusi xidmət orqanları haradasa səhv buraxıb, təhlükəsiliyi yetəri səviyyədə təmin edə bilməyiblər. Amma bu, o demək deyil ki, rus xüsusi xidməti səriştəsiz adlandırılmalıdır. Terrordan hansı dövlət sığortalanıb ki? Ötən ilin oktyabrında İsraildə baş verənləri heç kim unutmayıb.

- Bəlkə, Rusiya dövləti özü bunda maraqlı idi..?

- Niyə Rusiya bunda maraqlı olmalıdır? Məgər Rusiya cəmiyyətində hakimiyyətə qarşı etiraz dalğasımı var, hökumətin qərarlarına mane olmaq iqtidarında olan siyasi qüvvəmi var ki, bunu etsinlər? Kim Kremldə qəbul olunan qərarları şübhə altına ala, hakimiyyət daxilində problem yarada bilər? Yaxud hakimiyyət hansı siyasi qüvvələrin səsini kəsmək üçün belə bir addım atmalıdır? Bütün bu versiyalar mövcud deyil. O zaman Moskva heç bir halda bu cür hadisənin baş verməsində maraqlı ola bilməz!

Müəllif: İsmayıl Məmmədli