Çok güçlü bir duruma getirdiği Osmanlı Devleti’nin akıbetini hayâl eder, günün birinde “Osmanoğulları da inişe geçer, çökmeye yüz tutar mı?” diye..
Bu sorunun cevabını almak için dönemin ünlü Türk alimi Yahya Efendi’ye Sadrazamını gönderir.
Sadrazam gider, sorar ve döner.
Kanuni;
“Ne dedi?” diye sorar.
Sadrazam;
*“Neme lazım dendiği zaman!.” diye cevap verdi efendim der.
“- Başka bir şey söylemedi mi?” diye sorar Kanuni.
“- Hayır efendim. Bir tek bu cümleyi söyledi.” der sadrazam

Bu cevabı uzun bir süre düşünen Kanuni, sonunda ünlü alime mektup yazar, bunun ne anlama geldiğinin açıklanmasını ister.
“Çeşitli yorumlar yapıyorum, ama doğrusu nedir, onu ancak siz söylersiniz..” der.
Ve ünlü alim Yahya Efendi de bir mektup yazıp, Kanuni’ye gönderir.
Mektup şöyledir;
“ * Bir devlette zulüm yayılırsa, haksızlık, hukuksuzluk ve yolsuzluk sıradan bir hale gelirse, işitenler de “neme lazım” deyip uzaklaşırsa, sonra koyunları kurtlar değil de çobanlar yerse,
* Bilenler bunu söylemeyip susarsa ve gizlerse,
*Fakirlerin, muhtaçların, yoksulların, kimsesizlerin feryadı göklere çıkar, bunu da taşlardan başkası işitmezse,
İşte o zaman devletin sonu görünür.
*Böyle durumlardan sonra devletin hazinesi boşalır.
*Halkın güven ve itimadı sarsılır.
*Asayişe itaat hissi kaybolur.
*Halkın umutları yok olur, böylece devletin yıkılması mukadder ve kaçınılmaz hale gelir..”
---------------------------------------------
Bu mektup, 500 sene önce yazılmış ve Topkapı Sarayı’nda halâ sergilenmektedir.
P.S.
Etienne de La Boétie "Gönüllü Kulluk" kitabında der ki:
"Eğer iki kuşak köleleştirilirse, bundan sonra gelen kuşak özgürlüğü hiç tanımadığı, görüp bilmediği için pişmanlık duymadan hizmet eder ve ondan öncekilerin zorla yaptıklarını seve seve yerine getirir."
Yanlışı alkışlıyorsan fikrin yoktur.
Eğri ile doğruyu ayıramıyorsan aklın yoktur. Yalana sahip çıkıyorsan ahlakın yoktur.
Akıl,ve ahlakını,kiraya verdiysen, sen zaten yaşamıyorsun...
Sərdar Əlibəyli
TEREF