1242-1246'da Moğol İmpatorluğu'nu naibe olarak idare eden Töregene Hatun'un 1244'te Kafkasya'da darp ettirdiği sikke (British Museum).
Töregene’nin Sikkesi
Tarih vurmuş sikkelerle zamana,
Bir kadının gölgesi düşmüş Cihangir otağına.
Töregene Hatun, naibe ulu bir hüküm,
Altın ve gümüşte yankılanır adı hünkârane.
Kafkasya’nın rüzgârıyla döner çarklar,
Bir sikke dile gelir, anlatır hatıralar.
“Uluğ Mongul Ulus Bik,” yazılı sır gibi,
Moğol’un kudreti, kadın eliyle çizili.
Kimi der ki Argun Aka’nın işareti,
Kimi bilir Töregene’nin hâkimiyet nişanı.
Fakat değişmez tarihin dökümü,
Bir kadın tahtta, ulusuna nur gibi.
Hatun ki cihanın dengesiyle oynar,
Adını yazdırır sonsuzluğa, yıldızlar kadar.
O sikke, yalnız bir madeni değil,
Bir irade, bir hüküm, bir devri taşır.
Kimin eliyle darp edildiği fark eder mi?
Adalet terazisinde Töregene’nin izi.
Naibelerin gücü, tarihe vurulmuş mühür,
Kafkas rüzgârında hâlâ yankılanır bu öykü.
Ey zamanın yolcuları, bakın sikkeye,
Bir kadının gücüyle dokunan tarihe.
Altın da gümüş de birer araç olur,
Ama hükümranlık ruhla dokunur.
Mehmet Özgür Ersan (Özgür Derviş)
Uluğ Mongul Ulus Bik yazılı sikke için:
E.A. Pahomov, Monetı Gruzii, İzdatel’stvo Metsiereba, Tbilisi 1970, s.121; A. Vardanyan, “Some Additions to the Coins with the Inscription Ulugh Mangyl Ulus (Ulush) Bek”, Journal of the Oriental Numismatic Society, Vol.190, 2007, s.19; M.İ. Targaç, “Koleksiyonumdaki Çok Nadir bir Turakine Hatun Sikkesinin Anumsattıkları”, Türk Numizmatik Derneği, Bülten No.41, 2009, s.8-12.
Bazı araştırmacılar ise bu sikkenin Töregene adına Kafkasya’da görevli Moğol maliyeci Argun Aka adına kesildiğini düşünmüştür: M.A. Seyfeddin, “Monetı s Nadpis’yu Ulug Mangıl Ulus-Bek”, Numizmatika i Epigrafika, T.IX, Moskva 1971, s.117; 😭. Allsen, Mongol Imperialism, s.176, 177; G. Lane, “Argun Aka: Mongol Bureaucrat”, Iranian Studies, Vol.32/4, 1999, s.461.
Mehmet Özgür Ersan (Özgür Derviş)
Alamaslı Taycı Avşarı Şah İbrahim Veli Ocağı Dedesi
Mehmet Özgür Ersan
TEREF