Bakster effekti...

25-06-2024, 18:58           
Bakster effekti...
1966-cı ildə Amerikanın məşhur yalan detektoru mütəxəssisi Kliv Bakster öz məktəbində daha bir yuxusuz gecə keçirdi və o, mühafizəçilərə poliqrafiya cihazından istifadə etməyi öyrətdi.
Sonra sadəcə əylənmək üçün poliqraf elektrodlarını nəhəng yarpaqları olan tropik bitkinin üzərinə qoydu. Yalan detektoru qorxu, sevinc, təəccüb kimi müxtəlif vəziyyətlərin elektrik dəyişikliklərini ölçdüyünə görə, bəlkə bitki də üzərinə su töküləndə sevinir, deyə istehza ilə güldü.
O, bitkini sulayanda qalvanometr ziqzaq şəklində aşağı düşdü. Bakster isə əksinə, yuxarıya doğru bir hərəkət gözləyirdi. Bundan sonra, yarpağı qaynar qəhvənin içinə qoydu. Amma by dəfı bitki gözlədiyi reaksiyanı vermədi.
Nəhayət kibriti götürüb ağacı yandırmağı düşünəndə hər şey dəyişdi. Ağac çılğın şəkildə qalvanometrin milini ən yüksək həddə qaldırdı. Bakster gözlərinə inana bilmirdi. "Necə?" öz-özünə dedi: "Bitki mənim fikirlərimi oxudu?"
Bəşər tarixinin qarşıslnda yeni bir dünya açılırdı. Təcrübələr təcrübələri təqib edirdi. Məlum olurdu ki, bitkilər təkcə fikirləri oxumur, həm də ətrafdakı hər şeyi hiss edirlər. Bitkilər qaynar suya atılan krivetlərin ölümünü, həmçinin əllərə iynə dəydikdə hiss edilən ağrını belə bitkilər hiss edirdilər.
Kilometrlərlə uzaqda olsa belə, sevinci, kədəri duyur, hətta qorxudan huşunu da itirirdi bitkilər...
Bir gün başqa şəhərdən qonaq gələn bir bioloq xanım içəri girəndə bütün bitkilər susdu. Heç biri qonağın gəlişinə reaksiya vermədi. Sanki hamısı birdən ölüm yuxusuna getmişdi. Ta ki, həmin xanım hava limanında təyyarəyə mindikdən 45 dəqiqə sonra bitkilər baş verənlərə yenidən reaksiya verməyə başladılar.
Bioloq xanımın bitkiləri qurudaraq üzərində analizlər apardığını öyrənən Bakster, onların nə üçün xanımı görəndə qorxudan huşunu itirdiyini anladı.
Bundan sonra o bir eksperiment hazırladı. 6 köməkçisinə müxtəlif tapşırıqlar verib, eyni gecənin eynu saatında icra etmələrini tapşırdı. Tapşırıqlardan biri köməkçilərdən birinin gecə yarısı gəlib laboratoriyadakı bitkilərdən birini qoparması idi.
Növbəti gün o gecə bitkini doğrayan köməkçi içəri girəndə bütün bitkilər dəli kimi qışqırmağa başladılar.
Bu təcrübədən məlum oldu ki, bitkilər təkcə hiss etmir, həm də onların yaddaşı var. Bundan sonra Amerikada bəzi məhkəmə işlərində bitkilərin ifadələrindən istifadə olunmağa başladı. Bitkilər yalanın nə olduğunu bilmədiklərindən heç vaxt yalan cavab vermədilər.
Bu araşdırmalar məqalə şəklində çap olunmağa başlayanda dünyanın hər yerindən elm adamları mövzu üzərində işləməyə başladılar.
Nəticələr heyrətləndirici olurdu. Aşağıdakı nəticələr Sizi də heyrətləndirəcəkdir.
* Ağacdan qoparılan yarpaq, ona xoş sözlər söylənərsə, adi yarpaqdan aylarla daha çox yaşaya bilər.
*Bitkilər ağrı və sevinci 120 km məsafədən hiss edə bilir.
* Bitkilər insanların fikirlərini oxuya, pislik edənləri yaddaşına yaza bilir. Bu məlumatı digər bitkilərlə də paylaşır.
* Bitkilər hətta pis rəftara görə kədərlənərək intihar edirlər.
* Bitkilər paylaşma qabiliyyətinə malikdirlər. Yanlarındakı bitki susuzdursa, onunla öz sularını paylaşırlar.
* Bitkilər bütün canlılarla ünsiyyətdə təsəvvürümüzdən kənar bir həssaslığa malikdirlər.
Deməli, hər biri təbiətin bir hissəsi olan bitkiləri daha yaxşı anlamaq imkanımız olsa, bəlkə də onlar tarixin bütün təcrübələrini bizə danışacaqlar.
Avatar filminin ilham mənbəyi bu tədqiqatlar və onların nəticələridir.
Gəldiyimiz nəticə: Bilməliyik ki, dünyanın hər hansı bir yerində bir bitkiyə qarşı pis rəftar edilirsə, bütün bitkilər bunu hiss edir.
Bilirsiniz, dünyanın bir ucunda kəsilən ağacın ağrısını təkcə oradakı deyil, dünyanın digər ucundakı ağaclar da hiss edir.
Bəlkə bir gün biz də bunu hiss edəcəyik...
Mənbə: Bitkilərin Gizli Həyatı, Peter Tompkins/Kristofer Bird, 1973, Sungur Nəşrləri,
Tərcümə: Sulhi Dölek.
Tərtib edən: Osman Kutlu.Bakster effekti...
1966-cı ildə Amerikanın məşhur yalan detektoru mütəxəssisi Kliv Bakster öz məktəbində daha bir yuxusuz gecə keçirdi və o, mühafizəçilərə poliqrafiya cihazından istifadə etməyi öyrətdi.
Sonra sadəcə əylənmək üçün poliqraf elektrodlarını nəhəng yarpaqları olan tropik bitkinin üzərinə qoydu. Yalan detektoru qorxu, sevinc, təəccüb kimi müxtəlif vəziyyətlərin elektrik dəyişikliklərini ölçdüyünə görə, bəlkə bitki də üzərinə su töküləndə sevinir, deyə istehza ilə güldü.
O, bitkini sulayanda qalvanometr ziqzaq şəklində aşağı düşdü. Bakster isə əksinə, yuxarıya doğru bir hərəkət gözləyirdi. Bundan sonra, yarpağı qaynar qəhvənin içinə qoydu. Amma by dəfı bitki gözlədiyi reaksiyanı vermədi.
Nəhayət kibriti götürüb ağacı yandırmağı düşünəndə hər şey dəyişdi. Ağac çılğın şəkildə qalvanometrin milini ən yüksək həddə qaldırdı. Bakster gözlərinə inana bilmirdi. "Necə?" öz-özünə dedi: "Bitki mənim fikirlərimi oxudu?"
Bəşər tarixinin qarşıslnda yeni bir dünya açılırdı. Təcrübələr təcrübələri təqib edirdi. Məlum olurdu ki, bitkilər təkcə fikirləri oxumur, həm də ətrafdakı hər şeyi hiss edirlər. Bitkilər qaynar suya atılan krivetlərin ölümünü, həmçinin əllərə iynə dəydikdə hiss edilən ağrını belə bitkilər hiss edirdilər.
Kilometrlərlə uzaqda olsa belə, sevinci, kədəri duyur, hətta qorxudan huşunu da itirirdi bitkilər...
Bir gün başqa şəhərdən qonaq gələn bir bioloq xanım içəri girəndə bütün bitkilər susdu. Heç biri qonağın gəlişinə reaksiya vermədi. Sanki hamısı birdən ölüm yuxusuna getmişdi. Ta ki, həmin xanım hava limanında təyyarəyə mindikdən 45 dəqiqə sonra bitkilər baş verənlərə yenidən reaksiya verməyə başladılar.
Bioloq xanımın bitkiləri qurudaraq üzərində analizlər apardığını öyrənən Bakster, onların nə üçün xanımı görəndə qorxudan huşunu itirdiyini anladı.
Bundan sonra o bir eksperiment hazırladı. 6 köməkçisinə müxtəlif tapşırıqlar verib, eyni gecənin eynu saatında icra etmələrini tapşırdı. Tapşırıqlardan biri köməkçilərdən birinin gecə yarısı gəlib laboratoriyadakı bitkilərdən birini qoparması idi.
Növbəti gün o gecə bitkini doğrayan köməkçi içəri girəndə bütün bitkilər dəli kimi qışqırmağa başladılar.
Bu təcrübədən məlum oldu ki, bitkilər təkcə hiss etmir, həm də onların yaddaşı var. Bundan sonra Amerikada bəzi məhkəmə işlərində bitkilərin ifadələrindən istifadə olunmağa başladı. Bitkilər yalanın nə olduğunu bilmədiklərindən heç vaxt yalan cavab vermədilər.
Bu araşdırmalar məqalə şəklində çap olunmağa başlayanda dünyanın hər yerindən elm adamları mövzu üzərində işləməyə başladılar.
Nəticələr heyrətləndirici olurdu. Aşağıdakı nəticələr Sizi də heyrətləndirəcəkdir.
* Ağacdan qoparılan yarpaq, ona xoş sözlər söylənərsə, adi yarpaqdan aylarla daha çox yaşaya bilər.
*Bitkilər ağrı və sevinci 120 km məsafədən hiss edə bilir.
* Bitkilər insanların fikirlərini oxuya, pislik edənləri yaddaşına yaza bilir. Bu məlumatı digər bitkilərlə də paylaşır.
* Bitkilər hətta pis rəftara görə kədərlənərək intihar edirlər.
* Bitkilər paylaşma qabiliyyətinə malikdirlər. Yanlarındakı bitki susuzdursa, onunla öz sularını paylaşırlar.
* Bitkilər bütün canlılarla ünsiyyətdə təsəvvürümüzdən kənar bir həssaslığa malikdirlər.
Deməli, hər biri təbiətin bir hissəsi olan bitkiləri daha yaxşı anlamaq imkanımız olsa, bəlkə də onlar tarixin bütün təcrübələrini bizə danışacaqlar.
Avatar filminin ilham mənbəyi bu tədqiqatlar və onların nəticələridir.
Gəldiyimiz nəticə: Bilməliyik ki, dünyanın hər hansı bir yerində bir bitkiyə qarşı pis rəftar edilirsə, bütün bitkilər bunu hiss edir.
Bilirsiniz, dünyanın bir ucunda kəsilən ağacın ağrısını təkcə oradakı deyil, dünyanın digər ucundakı ağaclar da hiss edir.
Bəlkə bir gün biz də bunu hiss edəcəyik...
Mənbə: Bitkilərin Gizli Həyatı, Peter Tompkins/Kristofer Bird, 1973, Sungur Nəşrləri,
Tərcümə: Sulhi Dölek.
Tərtib edən: Osman Kutlu.
TEREF












Teref.info © 2015
E-mail: n_alp@mail.ru            Telefon: 051 933 93 21            Baş redaktor: Nurəddin (Xoca) İsmayılov
Məlumat internet səhifələrində istifadə edildikdə müvafiq keçidin qoyulması mütləqdir.