"Yüz milyonlarla ildir ki, yerin altındakı heyvan və bitki qalıqlarından əmələ gələn və qum, lil və qaya təbəqəsi ilə örtülmüş anbarlarında neft toplanmışdı. İstilik və təzyiq onu tədricən maye formaya çevirdi".

"Cebhe.info" xəbər verir ki, bunu "Live Science" yazır.

"Təxminən 165 il bundan əvvəl biz bu təbii sərvəti çıxarmağa başladıq ki, plastik, benzin, asfalt və bir çox başqa məhsullar heç vaxt doldurula bilməyəcək qədər sürətlə istehsal olunur. Amma o, müəyyən bir nöqtədə bitməlidir. Bəs nə qədəri qalıb və nə vaxt bitəcək?",-deyə yazıda bildirilir.

Qısa cavab budur ki, planetin özü heç vaxt neftdən tamamilə qurtarmayacaq, çünki onun bir hissəsi Antarktida kimi əlçatmaz yerlərdədir, bəziləri isə yerin o qədər dərinliyində ola bilər ki, biz onun miqdarını belə hesablaya bilmərik:

"Plitələrin tektonikası neft yataqlarının bitdiyi yerə görə məsuliyyət daşıyır. İnkişaf edən okean hövzələri bitki və heyvan dünyasının sürətlə basdırılması üçün əlverişli şərait yaradır, Yer qabığının hərəkəti isə bu materialı neftə çevirən istilik və təzyiq yaradır. Subduksiya və rifting neftin yığıla biləcəyi hövzələrin əmələ gəlməsinə səbəb ola bilər. Nəticə etibarı ilə bəzi regionlar digərlərinə nisbətən daha çox neft yataqlarını kəşf edirlər.

"Rystad Energy" tərəfindən 2023-cü ildə aparılan araşdırmaya görə, dünyada təxminən 1,6 trilyon barel çıxarıla bilən neft qalır. Hələ kəşf etmədiyimiz çıxarıla bilən neft ehtiyatları da var. Bu, daha şübhəli rəqəmdir, baxmayaraq ki, 2012-ci ildə ABŞ Geoloji Xidməti onu 565 milyard barel qiymətləndirmişdi".

Bəs insanlar istehsal etdikləri bu neftdən nə vaxt istifadə edəcəklər? Bu suala cavab vermək çətindir:

"Onilliklər ərzində sənaye mütəxəssisləri məlum ehtiyatlara əsaslanan neft ehtiyatlarının təxminən 50 il davam edəcəyini deyirdilər.

Hesablama üsuluna görə bu rəqəm çox dəyişməyib: neftin bitməsinə qədər olan illərin sayı cari məlum ehtiyatların illik qlobal tələbata bölünməsinə bərabərdir. Təsdiqlənmiş ehtiyatlarla bağlı təxminlərimiz artdı, çünki biz daim yeni yataqlar tapırıq və qalan vaxtın miqdarı çox dəyişməyib, çünki biz yeni nefti tapdığımız kimi tez istifadə edirik.

Amma nə vaxtsa bu balans dəyişəcək.

Enerji meyllərini araşdıran Vaşinqtonda yerləşən ClearView tədqiqat firmasının idarəedici direktoru Kevin Book, süni intellektin yeni ehtiyatların tapılmasını asanlaşdıracağına və gələcək illərdə yeni mədən texnologiyalarının mədən işini asanlaşdıracağına inandığını söylədi.

Digər tərəfdən, neftə tələbatın yaxın illərdə dəyişməsi ehtimalı var.

2023-cü il Enerji Sammitinin nəticəsinə görə, elektrik nəqliyyat vasitələrinə keçid sayəsində dünya enerji mənbəyi kimi neftdən uzaqlaşdıqca tələbin azalması ehtimalı var. Məsələn, 2023-cü ilin oktyabrında Beynəlxalq Enerji Agentliyi neft istehlakının 2030-cu ilə qədər pik həddə çatacağını və bundan sonra azalacağını gözlədiyini söylədi".

Bu, o deməkdir ki, proqnozlaşdırılandan daha uzun müddət üçün kifayət qədər neftimiz ola bilər.