Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan Azərbaycanın 2024-cü ilin noyabrında Bakıda keçiriləcək COP29 iqlim konfransında sülh müqaviləsinin imzalana biləcəyi ilə bağlı bəyanatlarına cavab verib. Deyib ki, tərəflər mətn üzərində işi tam başa çatdıra bildikdən sonra yer və vaxt daha çox müzakirə oluna bilər.

“Əsas prinsiplər razılaşdırılıb, qalan yalnız onları sülh müqaviləsinin mətnində təkrarlamaqdır. Düşünürəm ki, bizim bu işi ən qısa zamanda başa çatdırmaq şansımız var”, - deyə Paşinyan bildirib.

Sülhün cari il ərzində baş tutması ehtimalı nə qədərdir? Erməni Baş nazirin sözlərindən belə çıxır ki, tərəflər artıq bütün vacib məsələlərdə razılığa gəliblər. Bu, reallıqla nə dərəcədə oxşardır?

AYNA mövzunu tanınmış ekspertlərlə müzakirə edib.

Ermənistanlı ictimai xadimi, hüquq müdafiəçisi, publisist, sovet dövrünün siyasi məhbusu Vardan Arutyunyan:

“Ölkələrimizin düşmənçiliyə son qoymağın vaxtı gəldiyi qənaətinə gəlmək üçün üç onillik lazım oldu. Bu il sülh müqaviləsi imzalanacaq, ya yox - deyə bilmərəm. 2021-ci ildən bəri biz eşidirik: "Bu il sülh müqaviləsi imzalanacaq", lakin həmişə nəsə mane olur.

İndi deyəsən, vacib məqamlar razılaşdırılıb. Bu barədə həm Bakı, həm də İrəvan danışır. Eyni zamanda əlavə edirlər ki, iş hələ də davam edir. Mən sazişin imzalanmasını istərdim. Xalqlarımız müharibələrdən, düşmənçilikdən yorulub”.

Ukraynalı analitik, Yaxın Şərq Araşdırmaları Mərkəzinin (Kiyev) icraçı direktoru İqor Semivolos:

“Ermənistanla Azərbaycan arasında münasibətlərin normallaşmasına bu il nöqtə qoymaq mənə məntiqli görünür. Birincisi, Rusiya qoşunlarının Azərbaycanda mövcud olmaq hüququna malik olduğu İkinci Qarabağ müharibəsinin dayandırılması ilə bağlı müqavilənin beş illik müddəti başa çatır. Və onlar Azərbaycanın suveren ərazisini tərk etdikləri kimi görünsələr də, geri qayıtmaq üçün hər cür şirnikləndiricilərdən və qalma səbəblərindən xilas olmaq arzuolunandır.

İkincisi, bu ilin ikinci yarısı dünyanın əsas paytaxtlarında və güc mərkəzlərində seçkilər kimi bir çox siyasi risklərlə bağlıdır. Bu gün nə edilə biləcəyini sonraya buraxmamalısınız - bu məşhur ifadə burada uyğundur.

Ermənistan daxilində gərginlik artır, revanşizm boş söz deyil, bu, o deməkdir ki, belə bir imzanın bütün tərəflər üçün faydalı olduğu məqamdan istifadə etməliyik. Paşinyanın açıqlamalarına əsasən, bu, məhz belədir. Ona görə də hesab edirəm ki, belə bir addımın atılma ehtimalı kifayət qədər yüksəkdir”.

Azərbaycan Milli Məclisinin üzvü, politoloq Rasim Musabəyov:

“Mühakimə edə bildiyim qədər, tərəflərin fikir ayrılığına düşdüyü fundamental məsələlər sadəcə olaraq ortadan qaldırılıb - Qarabağ erməniləri, onların hüquqları və təhlükəsizliyi məsələsində olduğu kimi. Ermənilərin hansısa qarantlarla bağlı irəli sürdüyü sual ortadan qaldırıldı - nəinki zaminlər, hətta vasitəçilər də ortada yoxdur.

Alma-Ata bəyannaməsinə gəldikdə, Paşinyan özü bildirib ki, tərəflər razılaşıblar ki, bu müddəa sazişdə olmalıdır. Müqavilədə konkret xəritələrin göstərilməsi məsələsi də ortadan qalxıb. Amma o barədə sərhədlərin delimitasiyası və demarkasiyası üzrə dövlətlərarası komissiyanın işi zamanı qərar verilib. Görünür, nəqliyyat dəhlizlərinin açılması məsələlərində də müəyyən kompromislər axtarılır.

Hesab edirəm ki, sənəd, prinsipcə, çox qısa müddətdə paraflana və sonra imzalana bilər. Hesab edirəm ki, bu, Paşinyanın əleyhdarlarının Ermənistanda yaratdığı gərginlik aradan qalxan kimi (və Baqrat hərəkatının gücü tükənən kimi) baş verə bilər. İmzalanma COP29 ərəfəsində və ya bəlkə də sammit zamanı baş tuta bilər, çünki Ermənistan Azərbaycanın razılığı ilə iqlim sammitində Şərqi Avropa ölkələri qrupunun bürosuna seçilib.

Bu mənada COP29-da Ermənistanın nümayəndə heyəti iştirak etməlidir və bu nümayəndə heyətinə Baş nazir rəhbərlik etsə, düzgün olardı. Və bunun baş verməsi üçün ya Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin artıq imzalanması, ya da müqavilənin birbaşa sammit zamanı, dünyanın bir çox dövlətlərinin nümayəndələrinin iştirakı ilə imzalanması vacibdir. Bu, COP29 üçün mühüm hadisə olardı”.