Analitik: “Bakı geosiyasi maraqları, hətta qonşu Rusiyanın tələblərini nəzərə almağa məcburdur”

“Bu ilin oktyabrında keçiriləcək Kazan sammitində Azərbaycan BRİKS-in tamhüquqlu üzvü olmasa belə, istənilən halda bu təşkilatın iyerarxiyasında çox yüksək status alacaq. Siyasi analitiklərin demək olar ki, böyük əksəriyyəti bu təşkilatın kifayət qədər amorf olmasına və nə olduğu tam aydın olmamasına baxmayaraq, belə hesab edirlər. Sual isə budur: BRİKS nədir - geosiyasi, yoxsa sırf geoiqtisadi birlik?”. Bu fikirləri siyasi icmalçı Hüseynbala Səlimov “Zerkalo”da Azərbaycanın BRİKS-ə (Braziliya, Rusiya, Hindistan, Çin və Cənubi Afrikanın yer aldığı birlik) üzvlük müraciəti ilə bağlı dərc olunan analitik yazısında qeyd edib.

Şərhçinin qənaətincə, hiss olunur ki, təkcə rəsmi Bakının deyil, qonşu Rusiyanın da niyyəti kifayət qədər ciddidir: “Ehtimal olunur ki, Rusiya Prezidentinin Azərbaycana sonuncu səfəri zamanı müzakirə olunan əsas mövzulardan biri Bakının BRİKS sıralarına daxil olması olub. Üstəlik, son vaxtlar Rusiya nümayəndələri tez-tez bu mövzuda danışmağa başlayıblar, rəsmi Bakının BRİKS ilə bağlı planlarını dəstəklədiklərini və dəstəkləyəcəklərini bəyan ediblər. Biz artıq bu mövzunu qismən müzakirə etmişik, ona görə də bu mövzunun kontekstində məlum məqamlara toxunmayacağıq, yalnız hazırda demək olar ki, hamını maraqlandıran bir sual verəcəyik: Azərbaycan BRİKS-ə üzv olduqdan sonra nə qazanacaq? Təbii ki, özümüzü hansısa formatda böyük dövlətlərin yanında təmsil etmək tamamilə boş fikir deyil. Hər halda, yeni dostlarımız olacaq, əlbəttə ki, söhbət dırnaq içində və dırnaq içində olmayan dostlardan gedir. Çünki ola bilər ki, bizim də yeni düşmənlərimiz olsun - axı bu mürəkkəb dünya ziddiyyətlərlə, qarşıdurmalarla doludur”.

“Amma bizim ən azı bir qazancımız olacaq: BRİKS-ə üzv olmaqla biz bununla Rusiyanın geosiyasi layihəsinin iştirakçısına çevrilirik və ümid edirik ki, bu, bir müddət şimal qonşumuzun geosiyasi ambisiyalarını təmin edəcək. Ən əsası, burada çox mühüm bir hal var. Rusiyanın geosiyasi layihələrini görməzlikdən gəlsək belə, Avrasiya İqtisadi İttifaqı, Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatı, Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı, hətta BRİKS kimi təşkilatların sıralarına qoşulmasaq, Avropaya inteqrasiya bizim üçün yenə də mümkün olmayacaq. Avropa İttifaqına, NATO-ya üzv olmayacağıq, çünki rəsmilərimiz bunu dəfələrlə rəsmi şəkildə bəyan edib və təsdiqləyiblər. Hətta tamamilə mümkündür ki, biz yaxın gələcəkdə Avropa Şurasının sıralarını tərk edəcəyik, ya da bu qurum özü bizə qapını göstərəcək. Axı biz bu təşkilatla münasibətlərdə kifayət qədər problem yığmışıq”, - deyə H.Səlimov əlavə edib.

Analitik yazısında qeyd edir ki, “bəli, iqtisadi əlaqələrimizin daha çox “Köhnə Dünya” ölkələri ilə bağlı olmasına baxmayaraq, bu, indiki Avropa siyasətimizin kifayət qədər sərt reallığıdır. Çünki Azərbaycan nefti və qazı əsasən Avropa ölkələrinə verilir. Və bu yaxınlarda Azərbaycan Prezidenti İtaliyada rəsmi səfərdə idi. Qərblə münasibətlərimizin soyumasının siyasi səbəblərinə gəlincə, ilk növbədə qeyd edək ki, Bakı geosiyasi maraqları, hətta qonşu Rusiyanın tələblərini nəzərə almağa məcburdur. Əks halda, biz öz torpaqlarımızı işğaldan azad edə bilməzdik. Bunu açıq və səmimi etiraf etmək lazımdır. Üstəlik, qardaş Türkiyə də BRİKS-ə üzv olmaq üçün müraciət edib. Bundan başqa, Ermənistan da Kazan sammitində iştirak edəcəyini açıqlayıb. İkincisi, Azərbaycanın da geosiyasi tərəfdaşları seçərkən mühüm rol oynayan daxili siyasi reallıqları var - düzünü desəm, bizim hakim partiya heç də qərbyönlü deyil”.

“Üçüncüsü, Avropanın özü ilə bağlı kifayət qədər ciddi məsələlər var və təkcə ona görə deyil ki, “Köhnə Dünya”nın siyasətçiləri və diplomatları bizə çox isti münasibət göstərmirlər. Yumşaq desək, əksinə, bizə qarşı açıq-aşkar qərəzli münasibət göstərirlər. Bəli, ildən-ilə mədəniyyətlərimizdə etnopsixoloji və etnomədəni fərqlər nəzərə çarpır, Avropa ilə aramızdakı “çat” sürətlə böyüyür. Üstəlik, bu, təkcə Azərbaycan-Avropa münasibətlərində baş vermir. Hətta bu yaxınlara qədər intensiv Avropaya inteqrasiya kursu keçirən kiçik, balaca Gürcüstan kimi bir ölkə də indi tamamilə əks kursa başlayıb - prosesin tempini nəzərəçarpacaq dərəcədə ləngitməyə başlayıb. Təbii ki, bu, doxsan faiz Bidzina İvanişvilinin və komandasının iddialı siyasətinin birbaşa nəticəsidir. Amma başqa səbəblər də var. Təəssüf ki, Avropaya inteqrasiya ağrılı və uzun bir prosesə çevrildi, bu yolu tutan ölkələrin ümidlərini doğrultmadı. Bundan əlavə, balaca Gürcüstan da öz milli kimliyini və orijinallığını qorumaq istəyir, cinsi azlıqların paradlarının keçirildiyi məkana çevrilmək istəmir”, - siyasi icmalçı məqaləsində vurğulayıb.

H.Səlimov qeyd edib ki, müasir Avropada kifayət qədər mürəkkəb proseslər gedir: “Keçən əsrin əvvəllərində Şpenqler “Avropanın tənəzzülü” adlı kitab yazdı. Onun proqnozlarının çoxu sonradan təsdiqləndi - Avropa faşizmdən və digər totalitar utopiyalardan keçdi, humanizm və müsbət fərdiyyətçilik dəyərlərini itirdi. Ancaq sonda o, oddan Feniks kimi yenidən doğuldu və yenidən dünyanın qlobal mədəni iyerarxiyasında öz layiqli yerini tutdu. Hazırda isə əxlaqi-mənəvi deqradasiyanın əlamətləri hiss olunur. Amma hesab edirəm ki, avropalılar öz yaxın tarixlərindən bir dərsi də unutmamalıdırlar: axı faşistlər də deyirdilər ki, biz ənənəvi əxlaqı, dəyərləri məhv etməliyik, öz “əxlaqımızı” yaratmalıyıq! Hər şeyin necə bitdiyi isə artıq hamıya yaxşı məlumdur”.

Müəllif: Turan Abdulla