8 avqust 2025-ci ildə Vaşinqtonda ABŞ Prezidenti Donald Trampın təşəbbüsü ilə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan arasında keçirilən görüş “Tarixi Sülh Sammiti” adlandırılıb və Cənubi Qafqazda sülhün təşviqi istiqamətində mühüm addımlar atılıb. Görüşün əsas nəticələri aşağıdakılardır:
Üçtərəfli Bəyannamənin İmzalanması: Azərbaycan, ABŞ və Ermənistan arasında üçtərəfli bəyannamə imzalanıb. Bu sənəddə regionda qarşılıqlı hörmət və sülhün irəlilədilməsi üçün möhkəm təməl qoyulacağı vurğulanıb, həmçinin gələcəkdə hər hansı qisas cəhdlərinin qətiyyətlə rədd edildiyi qeyd olunub.
Sülh Müqaviləsinin Paraflanması: Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh müqaviləsi ilə bağlı razılaşma memorandumu paraflanıb, bu da iki ölkə arasında davamlı sülhə sadiqlik nümayiş etdirir.
907-ci Düzəlişin Ləğvi: ABŞ-ın 1992-ci il “Azadlığa Dəstək Aktı”nın 907-ci düzəlişinin tətbiqi dayandırılıb. Bu düzəliş Azərbaycana qarşı müəyyən məhdudiyyətlər qoyurdu və onun ləğvi iki ölkə arasında münasibətlərin inkişafı üçün mühüm addım kimi qiymətləndirilir.
ATƏT-in Minsk Qrupunun Ləğvi: Azərbaycan və Ermənistan arasında Qarabağ münaqişəsinin həlli üçün yaradılmış ATƏT-in Minsk Qrupu rəsmən ləğv edilib, bu da regionda yeni siyasi səhifənin açılmasını simvolizə edir.
İqtisadi və Strateji Əməkdaşlıq: Görüş zamanı Azərbaycan və Ermənistanla ABŞ arasında enerji, ticarət və süni intellekt sahələrində əməkdaşlığın genişləndirilməsi, həmçinin bizneslərə fayda verəcək müqavilələrin imzalanması barədə razılaşmalar əldə olunub. ABŞ-ın “EXIM Bank”ı ilə Azərbaycana aid infrastruktur və nəqliyyat layihələri üzrə maliyyə məsələləri müzakirə edilib.
Zəngəzur Dəhlizi ilə Bağlı Müzakirələr: Ermənistan və ABŞ arasında Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı müqavilənin bağlanması və memorandumun imzalanması məsələləri gündəmdə olub. Bu, regionda kommunikasiya xətlərinin açılması üçün mühüm addımdır.
Türkiyənin Dəstəyi: Türkiyə Vaşinqtonda əldə olunan irəliləyişdən məmnunluğunu ifadə edərək, Azərbaycan və Ermənistan arasında davamlı sülhün bərqərar olmasına dəstək verdiyini bildirib.
Görüş regionun gələcək siyasi, iqtisadi və təhlükəsizlik arxitekturasını formalaşdırmaq məqsədi daşıyıb. Donald Tramp bu görüşü “Azərbaycan, Ermənistan, ABŞ və dünya üçün tarixi gün” kimi qiymətləndirib və hər iki ölkənin liderlərinin cəsarətli addımlarını yüksək qiymətləndirib.
Bu uğurların qazanılmasında İsrail qardaşlarımızın rolu və dəstəyi əvəzsizdir. Tarix boyu addım addım bu böyük dəstəyi hiss etmişik, yenə də bu dəstək davam edəcək.
P.S. Azərbaycan üçün yeni bir tarixi dönəmin başlanması günü: nəhayət tarix boyu iki qanlı imperiyasının məngənəsində çıxıb inkişaf etmiş ölkəyə çevrilmək şansı yaranıb. Dünyanın bütün digər inkişaf etmiş ölkələri ABŞ -nin iştirakı ilə inkişaf etmiş ölkə səviyyəsinə qalxmışdı. Bir dənə də mustəsnaliq yoxdur. Xalqımızın azadlıq yolu açıq olsun. Xoşbəxt nəsilik ki, əsrlər, minilliklər boyu nail ola bilmədiyimiz möhtəşəm inkişaf mərhələləri bizim nəslin mövcudluğu dövründə təsadüf edir.
prof. Saleh Məmmədov
TEREF