Qışın astanasında Şimali Koreyada insanlar ehtiyac içindədir. Əgər Kim Çen In özü durumu ciddi adlandırırsa, deməli vəziyyət həqiqətən gərgindir. Moderator.az xəbər verir ki, bunu Almaniyanın “Der Spiegel” jurnalına müsahibəsində ekspert Cenni Taun deyib. O, Şimali Koreyanın aclıq böhranı ilə təhdid edilməsinin bir neçə səbəbini görür: pandemiyanın əvvəlindən bağlanan sərhədlər, dayandırılmış ticarət, təbii fəlakətlər və Qərb sanksiyaları.

Jurnal yazır ki, xəbərdarlıqlar birmənalı deyil: Şimali Koreya aclıq böhranı ilə üz-üzədir, xüsusən də yaşlılar və uşaqlar. Hətta Kim Çen In özü də ölkədəki vəziyyəti ciddi adlandırıb.

Qış yaxınlaşdıqca kənd təsərrüfatı ciddi problemlərlə üzləşir. Məhsul yığımına kömək etmək üçün ordu qüvvələri cəlb olunur və Şimali Koreya dövlət televiziyası vətəndaşlara qara qu quşlarını yeməyi tövsiyə edir. Kim mövcud çətinlikləri ilk növbədə qasırğalar və daşqınlarla əlaqələndirir.

Vaşinqtondan olan ekspert Cenni Taun nəşrə müsahibəsində deyib: “Kim Çen In bunu açıq şəkildə etiraf edirsə, vəziyyət həqiqətən gərgin olmalıdır”. Onun sözlərinə görə, ordunun öz ehtiyatlarını dövlət paylama sisteminə verdiyi barədə məlumatlar var. “Ölkənin sərhədlərinin hələ də bağlı olduğunu unutmaq olmaz”, - deyə Taun xatırladır.

Şimali Koreyanın sərhədlərində ciddi təcrid koronavirus böhranı başlayandan bəri mövcuddur, buna görə də xaricdən demək olar ki, heç bir mal ölkəyə daxil edilmir. Ekspertin sözlərinə görə, XX əsrin 90-cı illərində baş verən aclıqdan sonra insanlar bazarlarda alverlə məşğul olmağa başlayıblar. Pandemiyaya qədərki dövrdə əhalinin əhəmiyyətli bir hissəsi bazarlardan çoxlu ərzaq məhsulları alırdı və dövlətin onlara verdiyi yalnız əlavə idi. Lakin pandemiya başlayandan sərhədlər bağlandığı üçün Çinlə sərhəddən ticarət aparmaq mümkünsüz olub.

Nəticədə Şimali Koreya mühüm ərzaq idxalından məhrumdur. Bundan əlavə, indi əvvəlki kimi çoxlu mal satmaq imkanı yoxdur ki, bu da bir çox vətəndaşın gəlirlərini itirməsinə səbəb olub. Bununla belə, yeganə problem bu deyil: Şimali Koreyada indi öz əkinini stimullaşdırmaq üçün toxum və gübrə yoxdur.

Müstəqil hesabatlara görə, Şimali Koreya iqlim dəyişikliyi səbəbindən daşqınlar və quraqlıqdan getdikcə daha çox zərər görəcəyindən, növbəti illərdə düyü istehsalı azalmaqda davam edəcək. Ekspertin fikrincə, bir çox kənd təsərrüfatı məhsulları kənd təsərrüfatına bu təbii fəlakətə müqavimət göstərməyə imkan verə bilərdi. Amma ölkədə indi az toxum, az gübrə var. Eyni zamanda, sərhədlər bağlı qaldıqca təchizat vəziyyəti pisləşməyə davam edəcək.

“Der Spiegel”in qeyd etdiyi kimi, nüvə proqramına görə Şimali Koreyaya qarşı tətbiq edilən sanksiyalar üzündən əlavə olaraq bəzi materiallar və ya avadanlıqlar ölkəyə gətirilə bilmir. Kommersiya sektoruna tətbiq edilən sanksiyaların bir çoxu sadə insanların həyat təməllərini sarsıdır. Cenni Taunun izah etdiyi kimi, balıq ovu və ya toxuculuq sənayesinə qarşı cəzalar tətbiq edildikdə bu ən çox toxuculuq fabriklərindəki işçilərə və balıqçılara təsir edir. Hökumət həmişə resursları yönləndirə və elitalara ehtiyac duyduqlarına əlavə çıxış imkanı verə bilər. Taun deyir ki, sanksiyaların nəticələrini sadə adamlar həmişə daha güclü və daha sürətli hiss edir.

Ümumilikdə ekspert bu fikirdədir ki, sanksiyaların yumşaldılması Şimali Koreya əhalisinin vəziyyətini yaxşılaşdıracaq. Lakin bunun üçün BMT Təhlükəsizlik Şurası müəyyən şərtlər qoyub. Şimali Koreya onları yerinə yetirmir və nüvə və raket proqramlarını inkişaf etdirməyə davam edir. Əhaliyə humanitar yardım göstərmək üçün sanksiyaların birtərəfli qaydada yumşaldılmasına dair hələ də siyasi consensus və ABŞ razılaşması yoxdur - xüsusən ona görə ki, qətnamələrdə humanitar yardımla bağlı artıq müəyyən istisnalar nəzərdə tutulub.

Ekspert xatırladır ki, ilkin olaraq cəza tədbirlərinin məqsədi dəbdəbəli, eləcə də ikili təyinatlı mallara sanksiyalar tətbiq etməklə elitaya təzyiq göstərmək idi. Bununla belə, bir tərəfdən sanksiyalar çox vaxt düzgün həyata keçirilmirdi, digər tərəfdən isə Şimali Koreyanı nüvə silahı hazırlamaqdan çəkindirə bilmədi.

Taun izah edir ki, hazırkı strategiya Şimali Koreya hökumətinin sabit valyutaya çıxışını kəsmək məqsədi daşıyır ki, onun nüvə proqramı üçün maliyyə mənbələri tükənsin. Sanksiyaların kimə qarşı olmasının əhəmiyyəti yoxdur. Ekspertin fikrincə, Şimali Koreya əhalisi üçün cəzaların nəticələrini yumşaltmaq baxımından dünya ictimaiyyəti “məqsədli sanksiyalar strategiyasına” qayıtmalıdır - Çin və Rusiyanın ötən aylarda təklif etdiyi budur. Taun etiraf edir ki, bu, mümkündür, lakin strategiyanın dəyişdirilməsini tələb edəcək və yəqin ki, Pxenyanın mövqeyini dəyişməyəcək.

Alman jurnalı qeyd edir ki, koronavirus böhranı başlayandan bəri bir çox diplomatlar və humanitar təşkilatlar ölkəni tərk edib, buna görə də Şimali Koreyadakı vəziyyət əsasən kənardan izlənilə bilər. Bu baxımdan peyk görüntüləri mövqeyi qiymətləndirməyə kömək edir. Onların köməyi ilə beynəlxalq ekspertlər ölkənin kənd təsərrüfatı torpaqlarında vəziyyətin necə olduğunu görə bilərlər. Şəkillər həmçinin Şimali Koreyada nə qədər əhəmiyyətli daşqınların baş verdiyini təhlil etməyə kömək edir. Ancaq söhbət kənd təsərrüfatı rayonlarından gedir və peykdən çəkiliş imkanları məhdud olduğundan tam material toplamaq mümkün deyil.

“Bununla belə, mövcud kadrlar göstərir ki, ölkə güclü daşqınlara məruz qalıb və bunun nəticəsində əkin sahələri azalıb. Bu, şübhəsiz ki, məhsula mənfi təsir göstərəcək”, - deyə Cenni Taun qeyd edir.

Peyk görüntülərindən bildiyimizə görə, Şimali Koreyada pandemiya zamanı yalnız Nampo limanı normal işləyirdi, lakin çatdırılmalar olduqca nadir idi. Limanların və hava limanlarının ətrafında karantin stansiyaları tikilib və mallar iki həftəlik karantindən keçməlidir. “Kovid paranoyası hələ də son dərəcə yüksəkdir”, - deyə ekspert təsdiqləyir. İndi ölkəyə müəyyən yardımlar gəlir - ilk növbədə bu, Çindən gələn ərzaqdır. Amma hələ ki bu tədarüklər son dərəcə məhdud miqyasda həyata keçirilir və onlar da məcburi karantinə məruz qalırlar.

Taun bildirir ki, bu arada Şimali Koreyanın səhiyyə sistemi kövrəkdir. Hökumətin vəziyyəti nəzarət altında saxladığına və koronavirusun bütün ölkəyə yayılmadığına inandığı görünür. Bununla belə, Şimali Koreya hələ də həssasdır, buna görə də onun rəhbərliyi pandemiyanın bitdiyinə əmin olana qədər sərhədlərini bağlı saxlayacaq.

“Şimali Koreyada həqiqətən də koronavirusa yoluxma hallarının olub-olmaması” sualını Cenni Taun mübahisəli hesab edir, ancaq bu günə qədər ölkədə heç bir epidemiya əlaməti yoxdur. Lakin ekspertin fikrincə, sərhədlər nə qədər bağlı qalsa, humanitar vəziyyət bir o qədər pisləşəcək.



Miraslan