“Röyter” Vaşinqtondakı mənbələrə istinadla bildirir ki, Türkiyə 40 ədəd yeni “F-16” qırıcısı və arsenalında olan daha 80 “F-16” döyüş təyyəsinin modernizasiyası üçün zəruri avadanlıq almaq üçün ABŞ-a müracət edib. ABŞ-nın silah satışı qaydalarına əsasən bu cür anlaşmanın reallaşması üçün o, ilk növbədə Xarici Silah Satışı aktına uyğun olaraq ABŞ Konqresi, ardınca da Dövlət Departamenti tərəfindən təsdiqlənməlidir. Konqresində anlaşmanın keçəcəyi inandırıcı görünmür, çünki hər iki partiyanın təmsilçiləri Türkiyəyə qarşıdır”.

Teref.az xəbər verir ki, bunu politoloq Ərəstun Oruclu deyib.
Ekspert qeyd edib ki, Amerika tərəfi buna əsas kimi Ankaranın Rusiyadan “S-400” zenit-raket komplekslərini alması və Türkiyədə insan haqlarının vəziyyəti göstərilir:

“İkinci xarici siyasətdə yalnız lazım olanda yada düşən səbəb sayılsa da, birinci səbəb ciddidir. Həm də ona görə ki, təxminən 1 həftə əvvəl Türkiyə prezidenti “S-400” komplekslərinin daha bir batareyasının alınacağını bildirib. Bu təklif də 100-dən artıq “F-35” təyyarəsi almaq barədə ABŞ-Türkiyə anlaşmasının taleyini təkrarlasa (bu da istisna deyil), 2 ölkə arasında münasibətlərdəki çat bir qədər də dərinləşəcək. Belə bir dinamika isə onsuz da hər tərəfdən çat verən Şimali Atlantika blokunun təməllərini bir qədər də sarsıdacaq.

Xatırladım ki, bir qədər əvvəl Avstraliya donanmasının sualtı gəmilərlə təchiz olunmasına dair AUKUS adlanan ABŞ-Böyük Britaniya-Avstraliya anlaşması Avstraliya ilə ilkin razılıq əldə etmiş və bu, Fransanın ciddi etirazına səbəb olmuşdu, hətta Paris məsləhətləşmək üçün səfirlərini geri də çağırmışdı.

Maraqlıdır ki, Vaşinqtondakı mənbələrə istina edən “Röyter” həmçinin Ankaranın Şərqi Aralıq dənizi hövzəsindəki siyasətinin də ABŞ-ı qane etmədiyini bildirir. Burdan belə qənaətə gəlmək olar ki, ABŞ NATO müttəfiqlərinin öz milli maraqlarının təmin olunmasına yönəlik iddialarına məhəl qoymaq istəmir”.
Ərəstun Oruclu bildirib ki, ABŞ strateqləri ölkələrini hələ də birqütblü dünyanın şəriksiz lideri qismində görməkdədirlər, halbuki dünyadakı yeni düzən belə bir konstruksiyanı birmənalı olaraq istisna edir:

“Xüsusilə NATO müttəfiqlərini bir-birinin ardınca itirən Vaşinqton üçün belə liderlik yalnız təxəyyül məhsulu ola bilər. Hələ Barak Obama dövrünün başlanğıcında ABŞ-ın xarici siyasət doktrinası multipolyar (çoxqütblü) dünya formatına uyğun qurulurdu. Bu, daha realist yanaşma idi, çünki həm SSRİ-nin dağılmasından sonra düşdüyü kollapsdan çıxan Rusiya, həm də iqtisadi qüdrətini günü-gündən artan Çin inkar ediləcək amillər deyildi. Bundan sonra hakimiyyətə gələn Trampın “Öncə Amerika” şüarı altında apardığı xarici siyasət kursu isə bunun tam əksinə olaraq nəinki supergücləri, hətta ABŞ-ın NATO üzrə müttəfiqlərini də Vaşinqtona qarşı qoya bilmişdi.

Elə o zaman da Donald Tramp həmin siyasətinə görə demokrat rəqiblərinin sərt tənqidinə tuş gəlirdi.

Demokrat Baydenin yürütdüyü xarici siyasət kursu isə Trampın siyasətindən nəinki fərqlənir, bir sıra hallarda hətta ondan da uzağa gedir. Fransa-ABŞ münasibətləri buna əyani sübutdur. Artıq çoxdan zədələnmiş Ankara-Vaşinqton münasibətlərində yarana biləcək gərginlik isə ABŞ-ın ikinci böyük NATO müttəfiqi ilə əlaqələrini zəiflətmiş olacaq. Belə şərtlər çərçivəsində ABŞ üçün hədəflədiyi böyük geosiyasi məqsədlərə çatmaq heç də asan olmaya bilər.

Çünki bu halda Vaşinqton təkcə böyük gücə çevrilməsi artıq fakt olan Moskva və Pekinlə mübarizə aparmalı deyil, həm də Ankara və Parislə də müttəfiqliklə rəqabət arasında seçim etməli olacaq. Bu, öz növbəsində təkcə səmərəsiz yox, həm də təhlükəli olardı.

Ankara və Parisin Vaşinqtonun “qara siyahı”sında olan sonuncu müttəfiqləri olmadıqlarını ehtimal etsək, durum daha da ağırlaşa bilər. Bu, istisna deyil, çünki Tehranla nüvə sazişinə dönmək istəyən və həmin mövzuda İranla danışıqlar apardığı deyilən Vaşınqton daha bir müttəfiqini – İsraili də itirə bilər.

ABŞ-İran nüvə anlaşmasına dönüş reallaşdıqca Vaşinqtonun bölgədəki digər müttəfiqləri – BƏƏ və Səudiyyə Ərəbistanı da yeni müttəflər axtarmağa başlayacaqlar. Beləliklə, sadalanan mümkün dəyişikliklərin olacağı halda yeni geosiyasi konstruksiyanın işartılarının göründüyünü demək olar”.

Ekspertin fikrincə, görünən həm də budur ki, Yaxın Şərq bölgəsi ABŞ üçün artıq əvvəlki əhəmiyyətini itirib, Vaşinqton indi daha çox Asiya-Sakit okean hövzəsinə önəm verir:

“Bu da anlaşılandır, çünki yaxın gələcəkdə önəmli neft deyil, müasir rəqəmsal texnologiyalar olacaq. Onların əsas istehsalçıları olan Çin, Yaponiya, Cənubi Koreya, Tayvan və Sinqapur da bu bölgədə yerləşir. Bundan başqa, həmin bölgədə hərbi-siyasi gücün artırılması qlobal iqtisadiyyat və ticarət üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edən dəniz yollarına və limanlara nəzarət imkanı verəcək. Bu mənada Çin və Rusiyanın AUKUS anlaşmasına ani reaksiya verməsi təsadüfi görünməməlidir.

Yaxın Şərq uğrunda mübarizə isə yüksək ehtimalla Böyük Britaniya (və müttəfiqləri) ilə Rusiya-Çin (və müttəfiqləri) tandemi arasında gedəcək. Hər iki tərəf üçün də bölgədə ən cəlbedici potensial tərəfdaş Türkiyə olacaq. Buna səbəblər sə yetərincədir.

Türkiyənin həm coğrafi mövqeyi, həm tarixi təcrübəsi, həm də hərbi gücü onu Yaxın Şərq uğrunda gedən mübarizə iştirakçıları üçün həlledici oyunçuya çevirir. Amma bu, Ankara üçün təkcə mümkün müsbət dividendlər deyil, həm də yüksək risklər demək olacaq”.teleqraf.com