'Tarihte en ilgi çeken krallar kimdi?'diye düşünürsek; sanırım çoğu insan 'Sümer kralları idi' diyecektir. Çok uzak geçmişte yaşamış olduklarından ve hayat süreleri ile bizi şaşkınlığa uğratmışlardır. Ömür süreleri günümüze yaklaştıkça kısalmaktadır. Bu da ilginç ve kafamızda soru işaretleri doğuran bir durumdur.
Sümer kralları hayat ve egemenlik sürelerini taş tabletlere kaydetmiştir bu şekilde biz de onlarla ilgili bilgi sahibi olmaktayız.
Metinler Sümerce yazılmıştır. Sümerli ve Sümer kent devletlerinde hüküm süren kralların bütününü içermektedir. Daha sonra yazılmış olan Babil ve Asur kral listelerine ilham kaynağı olmuştur.
Listenin kaydedilmiş olduğu taş tablete; Weld-Blundell Prizması adı verilmiştir. İngiliz arkeolog Herbert Weld Blundell bu prizmayı; 1922 yılında Irak'taki keşif gezisinde bulmuştur.
Prizma; 20 cm. yükseklik ve 9 cm. genişliğindedir. 4 tarafı da yazılıdır.
Erken Dönem Hanedanlar 1
"Krallık cennetten indikten sonra, Kraliyet Eridu’daydı. Eridu’da, Alulim kral oldu; 28800 yıl boyunca hükmetti."
Eridu’da Alulim (Daha sonra Adapa, Adaba, adamu, Oanes olarak anılır : 8 sar (28800 yıl)
Eridu’da Alalgar: 10 sar (36000 yıl)
Bad-Tibira’da En-Men-Lu-Ana: 12 sar (43200 yıl)
En-Men-Ana
Bad-Tibira’da En-Men-Gal-Ana: 8 sar (28800 yıl)
Bad-Tibira’da Tammuz (Dumuzi), çoban: 10 sar (36000 yıl)
Larag’da En-Sipad-Zid-Ana: 8 sar (28800 yıl)
Zimbir’de En-Men-Dur-Ana: 5 sar ve 5 ner (21000 yıl)
Shuruppak’da Ubara-Tutu: 5 sar ve 1 ner (18600 yıl)
Utnapishtim
Erken Hanedanlar Dönemi 2
"Sel her yeri kapladıktan sonra ve krallık cennetten geldikten sonra, Kraliyet Kiş’deydi."
Kiş’in İlk Hanedanları
Jushur: 1200 yıl
Kullassina-bel: 960 yıl
Nangishlishma: 670 yıl
En-Tarah-Ana: 420 yıl
Babum: 300 yıl
Puannum: 840 yıl
Kalibum: 960 yıl
Kalumum: 840 yıl
Zuqaqip: 900 yıl
Atab: 600 yıl
Mashda: 840 yıl
Arwium: 720 yıl
Etana, çoban,
Balih: 400 yıl
En-Me-Nuna: 660 yıl
Melem-Kish: 900 yıl
Barsal-Nuna: 1200 yıl
Zamug: 140 yıl
Tizqar: 305 yıl
Ilku: 900 yıl
Iltasadum: 1200 yıl
En-Men-Barage-Si,
Aga: 625 yıl
Bundan sonra Kiş yenilir ve kraliyet E-ana'ya geçer.
Uruk’un İlk Hanedanları
E-ana’dan Mesh-ki-ang-gasher, Utu’nun oğlu: 324 yıl.
''Mesh-ki-ang-gasher denize yürüdü ve gözden kayboldu.''
Enmerkar, Uruk’u inşa etti: 420 yıl
Lugalbanda, çoban: 1200 yıl
Dumuzid, balıkçı: 100 yıl. Kiş’den En-Me-Barage-Si’yi ele geçirdi.
Gilgamesh, babası bir tür hayalet ve Kulaba’nın lordudur: 126 yıl.
Ur-Nungal: 30 yıl
Udul-Kalama: 15 yıl
La-Ba'shum: 9 yıl
En-Nun-Tarah-Ana: 8 yıl
Mesh-He: 36 yıl
Melem-Ana: 6 yıl
Lugal-Kitun: 36 yıl
Uruk yenilir ve kraliyet Urim tarafından ele geçirilir.
Ur’un İlk Hanedanları
Yaklaşık MÖ 25. yüzyıl
Mesannepada: 80 yıl
Mesh-Ki-Ang-Nanna: 36 yıl
Elulu: 25 yıl
Balulu: 36 yıl
Urim yenilir ve kraliyet Awan tarafından alınır.
Erken Dönem Hanedanlar 3
Awan Hanedanları
Awan’ın üç kralı, toplam 356 yıl hükmettiler. (Yazıtlarda çok geçmesinde rağmen Lagaş'ın birinci dönem hanedanlığının kral isimleri listede yoktur.)
Daha sonra Awan yenilir ve Kraliyet Kiş tarafından alınır.
Kiş’in İkinci Hanedanları
Susuda: 201 yıl
Dadasig: 81 yıl
Mamagal, kayıkçı: 360 yıl
Kalbum: 195 yıl
Tuge: 360 yıl
Men-Nuna: 180 yıl
? : 290 yıl
Lugalngu: 360 yıl
Daha sonra Kiş yenilir ve kraliyet Hamazi tarafından alınır.
Hamazi
Hadanish: 360 yıl
Daha sonra Hamazi yenilgiye uğradı ve kraliyet Unug tarafından alındı.
Uruk’ın İkinci Hanedanları
En-Shakansha-Ana: 60 yıl
Lugal-Ure (ya da Lugal-Kinishe-Dudu): 120 yıl
Argandea: 7 yıl
Daha sonra Unug yenilgiye uğradı ve kraliyet Urim tarafından alındı.
Ur’un İkinci Hanedanları
Nani: 120 yıl
Mesh-Ki-Ang-Nanna: 48 yıl
? : 2 yıl
Daha sonra Urim yenilgiye uğradı ve kraliyet Adab tarafından alındı.
Mari
Anbu: 30 yıl
Anba: 17 yıl
Bazi: 30 yıl
Zizi: 20 yıl
Limer, gudu rahip: 30 yıl
Sharrum-Iter: 9 yıl
Daha sonra Mari yenilgiye uğradı ve kraliyet Kiş tarafından alındı.
Kiş’in Üçüncü Hanedanları
Kug-Baba, kadın meyhane koruyucusu: 100 yıl
(Kral Listesindeki tek kadın)
Daha sonra Kiş yenilgiye uğradı ve kraliyet Akshak tarafından alındı.
Akshak
Unzi: 30 yıl
Undalulu: 6 yıl
Urur: 6 yıl
Puzur-Nirah: 20 yıl
Ishu-Il: 24 yıl
Shu-Sin: 7 yıl
Daha sonra Akshak yenilgiye uğradı ve kraliyet Kiş tarafından alındı.
Kiş’in Dördüncü Hanedanları
Puzur-Sin: 25 yıl
Ur-Zababa: 400 (6?) yıl
Zimudar: 30 yıl
Ussi-Watar: 7 yıl
Eshtar-Muti: 11 yıl
Ishme-Shamash: 11 yıl
Shu-Ilishu: 15 yıl
Nanniya, kuyumcu: 7 yıl.
Daha sonra Kiş yenilgiye uğradı ve kraliyet Unug tarafından alındı.
Uruk’un Üçüncü Hanedanları
Lugal-Zage-Si: 25 yıl
(MÖ 2259–MÖ 2235).
Akkad İmparatorluğu
Sargon, babası bir bahçıvandı, Ur-Zababa’nın sakisiydi, (Liste dışındaki Sümerce edebi metinlerde Sargon'na yeni bir doğum hikayesi yazılmıştır. Doğduktan sonra sepet içinde ırmağa bırakılma hikayesi.) Agade’nin ilk imparatorudur, Agade’yi inşa etmiştir:
40 yıl, Rimush, Sargon’un en küçük oğlu: 9 yıl
Man-Ishtushu, Sargon’un en büyük oğlu: 15 yıl
Naram-Sin, Man-Ishtishu’nun oğlu: 56 yıl
Shar-Kali-Sharri, Naram-Sin’in oğlu: 25 yıl
Igigi, Imi, Nanum, Ilulu: dördü birden sadece 3 yıl için hükümdarlık yapmıştır.
Dudu: 21 yıl
Shu-turul, Dudu’nun oğlu: 15 yıl
Daha sonra Agade yenilir ve kraliyet Uruk tarafından alınır.
Uruk’un Dördüncü Hanedanları
Ur-Ningin: 7 yıl
Ur-Gigir: 6 yıl
Kuda: 6 yıl
Puzur-Ili: 5 yıl
Ur-Utu (ya da Lugal-Melem): 25 yıl
Daha sonra Uruk yenilir ve kraliyet Gutium tarafından alınır.
Gutium Dönemi
Inkishush: 6 yıl
Zarlagab: 6 yıl
Shulme (ya da Yarlagash): 6 yıl
Silulumesh (ya da Silulu): 6 yıl
Inimabakesh (ya da Duga): 5 yıl
Igeshaush (ya da Ilu-An): 6 yıl
Yarlagab: 3 yıl
Ibate: 3 yıl
Yarla: 3 yıl
Kurum: 1 yıl
Apil-Kin: 3 yıl
La-Erabum: 2 yıl
Irarum: 2 yıl
Ibranum: 1 yıl
Hablum: 2 yıl
Puzur-Sin: 7 yıl
Yarlaganda: 7 yıl
? : 7 yıl
Tiriga: 40 gün
Uruk
Utu-hegal: çelişen tarihler vardır (427 yıl / 26 yıl / 7 yıl)
Ur’un Üçüncü Hanedanları
"Sümer Rönesansı"
Ur-Nammu: 18 yıl
MÖ 2065 ile MÖ 2047 arasında.
Shulgi: 46 yıl
MÖ 2047 ile MÖ 1999 arasında.
Amar-Sin: 9 yıl
Shu-Sin: 9 yıl
Ibbi-Sin: 24 yıl
Daha sonra Urim yenilgiye uğrar; kraliyet Isin tarafından alınır.
İsin Hanedanlığı
Aşağı Mezopotamya’daki bağımsız Amorite devletleridir. Hükümdarlık; MÖ 1730’da sona ermektedir.
Ishbi-Erra: 33 yıl
Shu-ilishu: 20 yıl
Iddin-Dagan: 20 yıl
Ishme-Dagan: 20 yıl
Lipit-Eshtar: 11 yıl
Ur-Ninurta (Ishkur’un oğlu, bolluk yıllarına hükmetmiştir ve güzel bir hayat sürmüştür): 28 yıl
Bur-Sin: 5 yıl
Lipit-Enlil: 5 yıl
Erra-Imitti: 8 yıl
Enlil-Bani: 24 yıl
Zambiya: 3 yıl
Iter-Pisha: 4 yıl
Ur-Dul-Kuga: 4 yıl
Suen-magir: 11 yıl
Damiq-ilicu: 23 yıl
Kraliyetin hüküm sürdüğü 11 şehir vardır. Toplam 134 kral 28876 + X yıl süresince hükmetmiştir.
Hazırlayan : Bilhan Akkaya