Həftəsonu ictimai nəqliyyat qadağası kütləvi tənqidlərə məruz qalsa da, qərarın müəllifləri onun mahiyyəti ilə bağlı hələ bir açıqlama verməyiblər. Koronavirusla mübarizədə bu məhdudiyyətin faydaları mübahisəlidir, ancaq narahatlıqların olması dəqiqdir.

Həftəsonları və bayramlarda paytaxtımızda həyat səngimir. Xüsusi biznes fəaliyyətini davam etdirir, mağazalar, kafelər, restoranlar, özəl klinikalar və s. açıqdır. Nəhayət, heç kim aptek, klinika, xəstəxana, təcili yardım stansiyası, yanğınsöndürmə xidmətləri və sairin işini qadağan etməyib. Operativ Qərargahdakı (OQ) sağlamlıq müdafiəçilərimiz “həftəsonları dövlət və özəl qurumlarda çalışan işçilər necə işə gəlsinlər” sualı ətrafında düşünürlərmi? Və sonra çox olmayan maaşlarından taksi pulu ödəmək məcburiyyətində qalan vətəndaşların ədalətli qəzəbinə OQ-nin reaksiya verməməsini necə başa düşmək olar?

AYNA mövzunu “Diplomat Ltd” kadr şirkətinin təsisçisi və rəhbəri Konstantin Frenkinlə müzakirə edib.

- Konstantin Yuryeviç, səlahiyyətlilərimiz xarici təcrübəyə istinad etməyi sevirlər. Yəni maraqlıdır, həftəsonları ictimai nəqliyyatın bağlanması yerli bir presedentdir, yoxsa dünyanın başqa bir yerində həftəsonları işləyən insanlar taksi üçün ciblərindən məcbur olub pul ödəməlidirlər?

- Bu problem həqiqətən çox aktualdır və heç bir mədəni ölkənin ictimai nəqliyyatını tamamilə dayandırdığını eşitməmişəm. Bəlkə də bir şeyi qaçırdım, çünki beynəlxalq təcrübəni hərtərəfli öyrənmirəm. Yalnız deyəcəyəm ki, böyük şəhərlərdə ictimai nəqliyyatın tamamilə qadağan olunduğunu eşitməmişəm. Bakı böyük bir şəhərdir, milyonlarla insan burada yaşayır. Düşünürəm ki, vətəndaşların həftə sonları işləyən hissəsini nəqliyyatla təmin etmək üçün bir həll yolu hökumət strukturları, Operativ Qərargahı tərəfindən işlənməli idi.

Keçən il icaze.e-gov.az sistemində qeydiyyatdan keçmiş işçilər üçün xüsusi buraxılış mexanizmlərindən istifadə etdik. Hüquq mühafizə orqanları xüsusi mobil tətbiqetmədə bir vətəndaşın belə bir icazəsinin olub-olmadığını, harada və hansı vəzifədə çalışdığını görə bilirdi. Və xüsusi karantin altında işləyən təşkilatların işçiləri bu portalda qeydiyyatdan keçərək xüsusi icazə alırdılar. Bənzər bir yanaşmanın həftəsonları belə xüsusi icazələrlə ictimai nəqliyyatda tətbiq edilərək, istifadə edilə biləcəyinə inanıram. Məsələn, bu gün tibb müəssisələrinin işçiləri öz hesablarına taksi ilə getmək məcburiyyətində qalırlar və bu dediyim yanaşma nəqliyyat problemlərini həll edərdi. Bu məntiqlə, restoran, mağaza və s. sahibləri işçilərinə də həftəsonları nəqliyyatdan istifadə etmələri üçün xüsusi bir icazə verilə bilər.

- Görünür, həftəsonları işləyən insanların problemləri barədə düşünmədən, götürüb qadağan etmək daha asandır. Və sonra yalnız susmaqla suallardan yayına bilirlər...

- Demək istəyirəm ki, insanları nəqliyyat problemi ilə təkbaşına buraxmaq səhvdir. Dövlət ictimai nəqliyyatda bir qadağa elan edirsə, bu günləri hamı üçün qeyri-iş günü elan etməlidir. Bir əczaçı aptekə, həkim xəstəxanaya, çörək bişirən sexə getməməlidir. Və satıcı bu çörəyi insanlara satmaq üçün mağazaya getmək məcburiyyətində də qalmamalıdır. Buna görə də düşünürəm ki, bu, çox düşünülməmiş, həddən artıq məntiqsiz bir qərardır. Bağlayırıq, vəssəlam! Siz isə necə bacarırsınızsa, yol tapın. Bakıda bir taksi ilə gedişin ucuz - 2-4 manat olduğu deyilə bilər. Ancaq istənilən halda, dövlətin bir insanın cibinə girməyə haqqı yoxdur.

Hər kəs işə gediş-gəliş üçün üç-dörd manat və eyni məbləğə geri qayıda bilməz. Və iş-ev arası yol daha uzun məsafədirsə, daha bahalıdır. Axı insanlar Hövsan, Suraxanı, Əmircan, Türkan, Yeni Günəşlidə yaşayır, oradan isə şəhərin mərkəzinə bir taksi iki-üç manata başa gəlmirlər. Bu məsələ, düşünürəm ki, işlənməyib və qərar birmənalı deyil. Düşünürəm ki, təkmilləşməsinə ehtiyac var, baxmayaraq ki, indi bu barədə danışmaq gecdir. İnsanlar problemləri ilə tək qaldılar.

- Dövlət sektorunda praktik olaraq bunu düşünmürlər. Dövlət xəstəxanalarında, klinikalarda və təcili yardımlarda çalışan tibb işçiləri belə, həftəsonları işə taksi ilə getmək məcburiyyətində qaldıqlarından şikayətlənirlər. Bəlkə bəzi özəl təşkilatlar işçilərinin gediş xərclərini ödəyirlər?

- Bir sıra iri şirkətlər işçilərinə avtobus verir. Məsələn, restoranlarda gecə qalan işçilərə taksi üçün pul verilir. Ancaq eşitməmişəm ki, hər şey bağlandığı kilidləmə günlərində səhər işə gələn işçilərə gedişhaqqı verilsin. Bəlkə də bu tətbiq olunur. Bakıda minlərlə təşkilat var və işçilərin gediş xərclərini kimsə ödəyə bilər. Ancaq yenə də bu, işəgötürənlərin yalnız kiçik bir hissəsidir. Bütün digər işçilər öz ciblərindən ödəyirlər. Hər halda dövlət bu məsələni birtəhər tənzimləməli idi. İnsanları seçimsiz buraxa bilməzsiniz. Ya bir adam işə gedir və ictimai nəqliyyatla təmin edilir, ya da işə getməyəcək və bu gün üçün ona pul verilməlidir, çünki bu, səbəsiz işdən qalma deyil, pandemiya səbəbindən məcbur edilən bir vəziyyətdir.

Rusiyada belə bir təcrübə var. Karantin dövründə bir adam işə gedə bilmirsə, o gün üçün xəstəlik məzuniyyəti almaq hüququna malikdir. Və bu günlər üçün ona pul veriləcək, çünki epidemioloji səbəblərdən bu və ya digər səbəbdən işə gedə bilmir. Hesab edirəm ki, həftəsonları ictimai nəqliyyatdan istifadə üçün SMS-icazə sistemi uyğun olardı. Və sadəcə bir dərkənarla şəhər daxilində ictimai nəqliyyatın qadağan edilməsi məntiqsizdir.