Hindistan mediası: “Azərbaycan bizim üçün yeni alıcı ola bilər”

Buğda idxalının Qazaxıstan istiqaməti bu dənli bitkilərin Azərbaycana tədarük strukturunda mövqelərini bir daha möhkəmləndirir. Mövcud ərzaq riskləri kontekstində respublikamız ilin əvvəlindən nəinki buğda idxalını xeyli artırıb, hətta Qazaxıstandan tədarükünü də xeyli çoxaldıb. Halbuki son illər Rusiya çörəyin yerli bazara idxalı baxımından statistik göstəricilərdə demək olar ki, şəksiz lider idi.

Son rəsmi statistikadan da göründüyü kimi, bu istiqamətdə dəyişikliklər çox əhəmiyyətlidir. Bu ilin yanvar ayında Azərbaycan buğda idxalını 4,2 dəfə artırıb. Bu barədə Dövlət Statistika Komitəsindən məlumat verilib.

Ümumilikdə, yanvar ayında ölkəyə 93,7 min tondan çox buğda idxal edildiyi halda, ötən ilin yanvarında bu gösətrici 23,2 min tondan biz az çox idi. Yanvarda tədarüklərin ümumi dəyəri 32,475 milyon dollar təşkil edib (keçən ilin eyni ayı ilə müqayisədə artım 4,5 dəfə həddi aşıb).

Onu da qeyd edək ki, Qazaxıstandan buğdanın payı artıq idxalın 50,1 faizini, Rusiyadan isə 49,9 faizini təşkil edib. Ötən ilin yanvar ayı ilə müqayisədə Azərbaycanın buğda idxalının strukturunda Rusiyanın payı 37,1% azalıb, Qazaxıstan isə əksinə, 37% artıb.

Yanvar ayında Rusiyanın ümumi buğda ixracı statistikası da nəzərəçarpacaq dərəcədə azalma göstərib. Bu ayda ölkəmizə əsas taxıl tədarükçüsü buğda və toxum ixracını ötən ilin yanvar ayı ilə müqayisədə 53 faiz azaldaraq, 1,4 milyon tona çatdırıb. Rusiya Federal Gömrük Xidməti (RFGX) yanvar ayında taxıl ixracının dəyər baxımından əhəmiyyətli dərəcədə azaldığını və 455 milyon dollar təşkil etdiyini açıqlayıb - keçən ilin yanvar ayı ilə müqayisədə 36,7% və keçən ilin dekabrından 51,5% az.

Yanvarın sonuna qədər Rusiya xaricə taxılın (buğda, arpa, qarğıdalı) ixracını kəskin şəkildə - fiziki ifadədə 25-30% azaldıb. Bu barədə iyul ayından RFGX-nin məlumatlarından istifadə edən Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin analitik hesabatında deyilir.

Yuxarıdakı məlumatları nəzərə alsaq, idxalın Qazaxıstan istiqamətinə keçidinin səbəbləri aydın olur. Rusiyalı analitiklərin fikrincə, son bir neçə ildə Rusiya Federasiyasından taxıl ixracı o qədər də əhəmiyyətli dərəcədə azalmayıb. Ancaq bunun səbəbləri var: bu kənd təsərrüfatı ilində (2021-ci il iyulun 1-dən 2022-ci il iyulun 1-dək) Rusiya Federasiyasında taxıl məhsulu 10% azalıb.

Gələcəkdə Azərbaycana birbaşa Rusiyadan buğda tədarükünün azalacağını dünya çörək səbətinə taxıl ixracına qoyulan ümumi məhdudiyyətlər də sübut edir. Martın 14-də Rusiya Federasiyasının Baş naziri Mixail Mişustin Avrasiya İqtisadi İttifaqı (Aİİ) ölkələrinə taxıl ixracına müvəqqəti qadağa haqqında fərman imzalayıb. Taxıl üzrə məhdudiyyətlər cari il iyunun 30-dək, şəkər üzrə isə avqustun 31-dək qüvvədə olacaq. Bütün bunların fonunda rus buğdasının Hindistan buğdası ilə əvəz oluna biləcəyinə dair sübutlar var.

İqtisad elmləri doktoru, professor Müslüm İbrahimov AYNA-ya şərhində deyib ki, buğda hesabına ixrac mövqelərinin genişləndirilməsi mənfi staqflyasiya gözləntilərini əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər: “Buna görə də makroiqtisadi fonda Ukraynadakı müharibə Hindistandan təkcə buğda deyil, həm də qarğıdalı, darı və digər dənli bitkilərin ixracı üçün əlverişli imkan yaradır”.

“Ukraynada dağıntıların vurduğu ziyanın real miqyasını qiymətləndirmək mümkün olmadığı və Rusiyaya qarşı sanksiyaların onun bütün dünyadan təcrid olunmasına səbəb olacağı indiki şəraitdə Hindistanın mövqeləri məhz hind buğdasının idxalçı ölkələr üçün tədarük çatışmazlığı problemini həll edə biləcək məhsul olmasını məntiqli edir”, - deyə alim bildirib.

Hindistan buğda ixracatçılarından biri olmaqla, 30-a yaxın buğda idxal edən ölkədə Rusiya və Ukraynanı əvəz etməyə çalışır. “Azərbaycan yeni alıcı ola bilər”, - Hindistan mediası yazır.

Qeyd olunur ki, Hindistan buğdasının ixracına daha 30 ölkənin cəlb edilməsi barədə qərar bu ölkənin Ticarət Nazirliyinin iclasında qəbul edilib. Hindistan Misir, Suriya, Mərakeş, Türkiyə, Azərbaycan, Sudan, İtaliya, Yəmən, Yunanıstan, eləcə də Şimal-Şərqi Afrika ölkələrini yeni alıcı kimi nəzərdən keçirir.

Hindistan rəsmilərinin sözlərinə görə, ölkə Rusiya və Ukrayna buğdasının üstünlük təşkil etdiyi bazarlarda uzunmüddətli keyfiyyətli buğda tədarükçüsü olmağı planlaşdırır. Qeyd etmək lazımdır ki, hazırda Hindistan buğdasının qiyməti qlobal rəqiblər arasında hələ də ən aşağı qiymətdir, burada bəzi çeşidlərin qiyməti bir ton üçün 400 dollara çatıb.

Qazax buğdasına gəldikdə isə, dünya bazarı Qazaxıstan məhsulları ilə tanışdır ki, bu da Ukrayna və Rusiya Federasiyasından çatışmayan ixrac həcmini qismən də olsa kompensasiya etməyə kömək edəcək. Yerli “APK-İnformasiya” agentliyinin analitikləri qeyd edirlər ki, Qazaxıstan dünyanın ən böyük buğda istehsalçısı və ixracatçılarından biri olmaqla, taxıl yüklərinin cəmi 20%-ni keçmiş MDB və Mərkəzi Asiya ölkələrindən kənara ixrac edir. Özbəkistan, Tacikistan və İran buğda üçün əsas bazar olaraq qalır.

Müəllif: Tanya Samsonova