Son illərdə İran İslam Respublikasının ölkə hüdudlarından kənarda qurduğu İslam mərkəzlərinin əsl mahiyyəti İran vətəndaşları üçün aydın olub.

Əvvəlcə bu mərkəzlərin müsəlmanların dini mərasimlər və bayramlar üçün toplaşdığı yerlər olduğu güman edilirdisə, indi onlar ölkə hüdudlarından kənarda fəaliyyət göstərən İran hökumətinin lobbiçiləri üçün mərkəz kimi üzə çıxıb.

Bu mərkəzlər xarici hökumətlərlə əlaqələri gücləndirmək və dini fəaliyyət adı altında xaricdə İslam Respublikasına qarşı müxalifəti yatırtmaq məqsədi daşıyır.

Bu barədə “Iran Wire” saytı yazıb.

Təhlildə qeyd olunur:

Ötən il "Qadın, Həyat, Azadlıq" etiraz hərəkatının ortaya çıxması ilə Avropada, xüsusən də Almaniyada İslam mərkəzlərinin fəaliyyəti ölkə hüdudlarından kənarda yaşayan İran hökumətini tənqid edənlərin diqqətini artırıb.

Frankfurtda “İran üçün Azadlıq Axtaranların Koordinasiya Ofisi” adlı qrup oradakı İslam Mərkəzinə diqqət çəkib və onun Hessen əyalətinin parlamentindəki nümayəndələrinin fəaliyyətini araşdırıb.

Təsisçilərin fikrincə, bu İslam mərkəzləri 1979-cu il İslam İnqilabından sonra İslamın “ixrac edilməsi” üçün platforma rolunu oynayır. Bununla belə, həmin mərkəzlərin ev sahibi hökumətlər və yerli əhali üçün təhlükəsizlik riski yarada biləcəyi iddia edilir.

İllər boyu Ali lider Əli Xamenei ilə əlaqəsi olan nüfuzlu şəxslər Avropa ölkələrindəki İslam mərkəzlərinə professor və məsləhətçi kimi göndərilib.

"Son illərdə Frankfurt İslam Mərkəzi tərəfindən dəstəklənən çoxsaylı nüfuzlu şəxslər Almaniyaya daxil olub və onların fəaliyyəti qeyri-müəyyən olaraq qalır. Bu şəxslərin çoxu Əli Xamneyinin qohumları və məsləhətçiləridir", - deyə “Azadlıq Koordinasiya Bürosu”nun üzvü Məhəmməd Kərimi bildirib.

Hamburq İnzibati Məhkəməsi “Göy Məscid” kimi tanınan Hamburq İslam Mərkəzinin fəaliyyətini “ekstremist” kimi təsnif edib.

Bu təşkilat Avropanın ən görkəmli və fəal İslam mərkəzlərindən biridir. Onun qurucuları və üzvləri İslam İnqilabından əvvəl İslam Respublikasının qurulmasında mühüm rol oynayıblar.

Frankfurt İslam Mədəniyyəti Mərkəzi 2010-cu ildə mərkəzin direktoru və imamı Mahmud Xəlilzadə ilə birgə qeyri-hökumət təşkilatı (QHT) kimi yaradılıb. Tənqidçilər onun populyarlığı ilə mübahisə edir və İran hökumətindən asılı olduğunu iddia edirlər.

Ümumiyyətlə, Avropadakı İslam mərkəzləri son illərdə mühüm rol oynayıb.

İslam İnqilabının Sənədləşmə Mərkəzi məlumat bazası müxtəlif hesabatlarda İslam mərkəzlərinin rolunu, o cümlədən Hamburqdakı İslam Mərkəzini geniş şəkildə müzakirə edib.

O, mərkəzin inqilabın uğurunda və şiə mədəniyyətinin təbliğində mühüm rolunu etiraf edib. Mərkəz 70 il əvvəl şəhərin ən gözəl məhəllələrindən birində onun qurucusu Ayətullah Borucerdinin təkidi ilə tikilib.

Dünya Əhli-Beyt Məclisinin baş katibi və Ekspertlər Məclisinin üzvü Rza Ramezani Gilani 2021-ci ilin aprel ayında İslam İnqilabı Sənədləşmə Mərkəzinə verdiyi müsahibədə Ayətullah Borucerdinin mərkəzin yaradılmasında əsas məqsədinin şiə düşüncə məktəbinin təbliği olduğunu bildirib.

Gilani, həmçinin deyib ki, o dövrdə Hamburq İslam Mərkəzi kimi İslam mərkəzləri “Avropada yaşayan qızğın müsəlman tələbələr üçün sığınacaq kimi” fəaliyyət göstərib. “Belə tələbələrdən biri yüksək inqilabi şəxsiyyət olan Məhəmməd Kiaraşi idi. İmam Xomeyni Salman Rüşdinin mürtədliyini elan edən fətva verdikdə, Məhəmməd Kiaraşi Almaniya televiziyasında müzakirələrə qatıldı və Avropada İmam Xomeyninin hökmünü rəsmi şəkildə müdafiə edən yeganə şəxs oldu”.

Gilaninin açıqlamaları İran hökuməti üçün xaricdəki İslam mərkəzlərinin əhəmiyyətinə işıq salır.

Jurnalist və siyasi fəal olan Kəriminin sözlərinə görə, Hessen əyaləti parlamentinin üzvlərini araşdırmaq planları məhz buna görə mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bu, nümayəndələrə Frankfurt İslam Mərkəzinin fəaliyyəti ilə bağlı əlavə araşdırma aparmaq səlahiyyəti verir.

İslam Respublikası bütün mövcudluğu boyunca ölkə xaricində öz müxaliflərini sıxışdırmaq üçün birgə səylər göstərib, bu məqsədə çatmaq üçün tez-tez qətllərə əl atıb.

İlkin sui-qəsd dalğası Avropa hökumətlərinin diqqətini İslam Respublikasının səfirliklərinə yönəltdi. Bununla belə, İslam mərkəzləri nisbətən etibarlı mövqedən istifadə etməklə fəaliyyəti davam edirdilər və bu mövqedən öz qonaqlarını elmi məclislərdə iştirak edən universitet professorları adı altında Avropa ölkələrinə gətirirdilər.

Kərimi vurğulayıb ki, İslam mərkəzləri həm “rejimin xaricdə təbliğat qolları, həm də araşdırma mərkəzləri” rolunu oynayır.

“Onlar həm də İslam Respublikasının siyasi lobbilərini yaratmaq üçün vasitə rolunu oynayır və onlara iqtisadi müqavilələr üzrə danışıqlar aparmaq, islami mənsubiyyətlər altında tələbə birlikləri təşkil etmək və həm hökumət fəallarının, həm də opponentlərin fəaliyyətlərini izləmək kimi siyasi fəaliyyətlərlə məşğul olmaq üçün etibarlı şəxsləri göndərməyə imkan verir. Əslində, bu İslam mərkəzləri İslam Respublikasının hüdudlarından kənarda onun sadiq qüvvələrinin təşkili və toplanmasına şərait yaradan təhlükəsiz evlər kimi fəaliyyət göstərir”.

Kərimi bildirib ki, çoxsaylı sızıntılar müxtəlif İslam mərkəzlərinin fəaliyyətini ifşa edib. Lakin bu mərkəzlər islami ayinləri təbliğ etmək pərdəsi arxasında, müsəlmanların və yerli sakinlərin əhval-ruhiyyəsini manipulyasiya etməklə öz əməllərini hiyləgərcəsinə gizlədiblər.

Bura digər xalqlardan olan İran və şiə müsəlmanlarının dini və mədəni mənsubiyyətlərindən sui-istifadə etmək daxildir. Bundan əlavə, müəyyən şəxslər Avropada dini azadlıqları tənzimləyən qanunlardan öz məqsədləri üçün istifadə ediblər.

İslam mərkəzləri qeyri-hökumət təşkilatları kimi qeydiyyatdan keçdikləri üçün digər yerli qurumlar tərəfindən özlərinə toxunulmazlıq sipəri yaradıblar.

Bu təşkilatlar adətən vergi güzəştlərindən istifadə edirlər və Məhəmməd Kəriminin qeyd etdiyi kimi, onların iqtisadi fəaliyyətləri çox vaxt izlənilmir.

Üstəlik, qeyri-hökumət statusuna görə onlara Avropa ölkələri tərəfindən ayrı-ayrı büdcələr ayrılır, yəni həm ev sahibi ölkədən, həm də İran hökumətindən vəsait alırlar.

Hamburq İslam Mərkəzi direktorun təbliğat səyləri sayəsində daha çox ictimaiyyətin diqqətini və mediada işıqlandırılmasını toplayır. İslam Respublikası Hamburq İslam Mərkəzinin bütün gözlərin cəlb olunduğu görkəmli mərkəz kimi yerləşməsini dəqiq hədəfləyib.

İslam Respublikasının xaricdəki İslam mərkəzlərini idarə etmək üçün seçdiyi şəxslər İranda tez-tez mühüm vəzifələrə sahib olan etibarlı şəxslərdir.

Kərimi deyir: "Bu şəxslər adi mədrəsə tələbələri deyillər. Onlar hörmətli mədrəslərdə diqqətlə seçilmiş etibarlı missionerlərdir. İslam Respublikası onların təliminə illərlə vaxt və resurslar sərf edib".

Tipik olaraq, bu şəxslərin seminariyalar sistemində və İslami Reklam Təşkilatında səlahiyyətli orqanlarla əlaqəsi var. Onlar bir neçə il investisiya tələb edən ciddi yoxlama proseslərindən keçmişlər.

Şeyx Mahmud Xəlilzadə Frankfurt İslam Mərkəzinin direktoru və Almaniya Şiə Məclisinin rəhbəridir.

O, əvvəllər dövlətə məxsus “Quran Radiosu”nda təhsil və tədqiqat direktoru vəzifəsində çalışıb. O, həmçinin Berlindəki İranlıların İslam Mərkəzini və Sürixdəki Əhli-Beyt dini-mədəni mərkəzini idarə edib.

Almaniyanın Konstitusiyanın Mühafizəsi üzrə Federal Bürosunun hesabatlarında Frankfurt İslam Mərkəzi direktorunun İslam Respublikası hökuməti ilə sıx əlaqədə olan tədqiqatçı və nüfuzlu bir şəxs olduğu bildirilir.

Kəriminin sözlərinə görə, Avropa şiə icmasının rəhbəri kimi Xəlilzadə Avropanın müxtəlif ölkələrindən olan 157 şiə icmasını Avropa Şiə Assambleyası kimi tanınan təşkilat altında birləşdirə bilir.

O qeyd edib ki, İslam mərkəzləri mədəni fəaliyyət adı altında siyasi və ideoloji gündəmi irəli sürür. İslam Respublikasına qarşı çıxan və son etirazlarda iştirak edən bir çox iranlı Almaniyada naməlum şəxslər tərəfindən təhdidlərə məruz qalıb.

İslam mərkəzlərinin fəaliyyətinin başqa bir istiqaməti İran hakimiyyətinin bu mərkəzlərlə koordinasiyalı şəkildə Avropaya gizli hərəkəti ilə bağlıdır. Diqqətçəkən nümunələrdən biri tanınmış mərhum din xadimi Ayətullah Haşimi Şahrudinin bir neçə il əvvəl Almaniyaya mübahisəli gəlişi, onun İtaliya üzərindən qurudan ölkəyə daxil olmasının aşkarlanmasıdır.

Büro üzvü Məhəmməde Kərimi bildirib ki, onun qruplaşması özlərini qaçqın kimi təqdim edən və sonda İslam mərkəzlərinə yol tapan şəxslərin adlarını alıb.

Bu mərkəzlər indi İslam Respublikasının ölkə hüdudlarından kənarda, xüsusən də kiberməkanda uzantıları kimi xidmət edir.

İslam mərkəzlərinin menecerləri İslam Respublikası tərəfindən təyin edilir, lakin Avropa hökumətləri onları tanımaqda və onların fəaliyyət göstərməsinə icazə verməkdə davam edir.

M. Kərimi qeyd edib ki, İslam mərkəzləri ilə bağlı qeydə alınmış şikayətlər olmadığı və Almaniya hökumətinin qanunlarını pozmadığı müddətcə hökumət onlara qarşı tədbir görməyəcək:

"Biz Almaniya hökumətini rejimə bağlı və İslam Respublikasının rəhbərinə yaxın şəxslərin Avropadakı İslam mərkəzlərinə səfərləri ilə bağlı xəbərdar etmişik. Bu şəxslər arasında Mübariz Ruhanilər Assosiasiyasının üzvü, Tehran nümayəndəsi Möhsün Qomi də var. Ekspertlər Məclisində vilayət, İran Rəhbərinin dəftərxanasında beynəlxalq əlaqələr üzrə müavini”.

Qomi çıxış etmək üçün 2016-cı ildə Frankfurta səfər edib. Onun kimi Avropa ölkələrinə səfər edən, İran xalqına qarşı qızışdırıcı çıxışlar edən çoxsaylı şəxsiyyətlər var.

"Bizim kimi qruplar bu şəxslərin əsl kimliyini hökumətlərə açıqlamayana qədər, hakimiyyət İslam mərkəzlərinin fəaliyyətinə həssas yanaşmayacaq və onları izləməkdən çəkinəcək", - Kərimi bildirib.

Rejim müxalifinin sözlərinə görə, “İslam Respublikası İslam mərkəzlərindən Azərbaycan, Türkiyə və Livan kimi müxtəlif ölkələrdən qovulmuş şiə qruplarını ört-basdır etmək üçün istifadə edir. Bundan əlavə, Əfqanıstanda repressiyaya məruz qalan şiə azlıq İslam mərkəzlərinin əsas hədəfinə çevrilir”.

Almaniyanın Hessen əyalət parlamenti tərəfindən aparılan araşdırmanın hökumətin İslam mərkəzlərinə maliyyə yardımının dayandırılmasına səbəb olduğu artıq bəllidir.

M. Kəriminin sözlərinə görə, bu maliyyə yardımı siyasi partiyalar, müxalifət qrupları və fəalların təzyiqləri səbəbindən dayandırılıb.

İslam mərkəzləri indi təftiş və nəzarət altındadır və bu, onların əvvəlki kimi fəaliyyətlərini davam etdirmələrini çətinləşdirir.
Reyting.az