Ən yeni tarix. Maraqlı faktlar.
O, müsahibələrinin birində olduqca maraqlı bir açıqlama verib:
“Mən 1931-ci ildə anadan olmuşam. Amma bu tarixə baxmayaraq mənə Leninlə birlikdə bir neçə gün qatarda yol getmək qismət olub. Bəli, biz uzun bir məsafəni bir kupedə qət etmişik. Atamla anam kupedəki yuxarı yataqlarda, Leninlə mən aşağı yataqlarda yatırdıq...”
Həqiqətən də Feliks-Lev Zbariskinin həyatında belə bir hadisə baş verib. Ancaq o, diri Leninlə deyil, onun balzamlaşdırılmış nəşi ilə birlikdə Moskvadan Tümenə qədər uzun bir məsafə qət edib.
Feliks-Lev Zbariski 1931-ci ildə Moskvada anadan olub. Atası Boris Zbarski SSRİ-də biokimya sahəsi üzrə ən tanınmış mütəxəssislərdən biri sayılıb. O, Lenininin nəşini balzamlaşdıran alimlərdən biri olub, sonralar Lenin mavzoleyinin nəzdində fəaliyyət göstərən laboratoriyaya rəhbərlik edib. Boris Zbarski oğluna rəsmi olaraq iki ad verib, Lev və Feliks. Hər ikisi onun böyük ehtiram göstərdiyi şəxslər olublar - məşhur kimyaçı Lev Karpov və tanınmış inqilabçı Feliks Dzerjinski.

Valideynləri Feliks-Lev Zbarskini gələcəkdə kimyaçı kimi görmək istəsələr də, o, orta təhsilini başa vurduqdan sonra öz istəyinin arxasınca gedərək Moskva Poliqrafiya İnstitutuna qəbul olunub. Zbarski uşaqlıqdan rəssamlığa meyl göstərib və hələ məktəb illərindən öz əl işləri ilə fərqlənib.
Sovet-alman müharibəsi illərində Zbarski orta təhsilini 4 il Tümendə alıb. Belə ki, Leninin nəşini Tümenə təxliyə edəndə onun saxlanılmasına cavabdehlik Zbarskinin atasına həvalə edilib. Beləliklə də ailə Tümenə köçüb.
Zbarski Moskvaya 1945-ci ildə qayıdıb və yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, Moskva Poliqrafiya İnstitutunda ali təhsil alıb. İnstitut illərində heç də nümunəvi tələbə kimi tanınmayan Zbarskiyə diplom veriləndə onun haqqındakı xasiyyətnamədə aşağıdakı ifadələr öz əksini tapıb:
“...Feliks-Lev Zbarski institutun ictimai tədbirlərində iştirak etsə də, o, komsomol və həmkarlar təşkilatları tərəfindən aldığı tapşırıqları heç vaxt həvəslə yerinə yetirməyib və bu işlərə məsuliyyətsizliklə yanaşıb. Məhz elə bu baxımdan Zbarski nümunəvi tələbə kimi tanınmayıb...”
Sözsüz ki, sovet dövründə bu cür xasiyyətnamədə Zbarskinin gələcək karyerası üçün böyük problemlər yaradıb. Elə bəlkə də buna görə atasının geniş ətrafı olduğu halda Zbarski dövlət qurumlarında yüksək vəzifə dalınca getməyib. Amma o, öz sahəsində qısa bir müddətdən sonra ən tələbatlı mütəxəssislərdən biri olub.
Zbarski dövlət nəşriyyatları tərəfindən ən böyük tirajlı kitablara rəssam kimi dəvət olunub. Eyni zamanda mövcud dövrdə çəkilən ən populyar cizgi filmlərində rəssam işi də ona həvalə edilib. Bütün bunlarla yanaşı o, kağız üzərində əks olunmayan əlavə işlər də götürüb ki, bu da rəssamın maddi vəziyyətini daha da zənginləşdirib.
Zbarski Moskvanın mərkəzində iki mənzilə və böyük bir emalatxanaya sahib olub. O, emalatxanada tez-tez əyləncə gecələri təşkil edib. Bu gecələrdə rəssamın emalatxanasında Moskvanın ən tanınmış xanımları qonaq olublar. Zbarskinin sevgi romanları bir-birini əvəz edib. Nəhayət, belə gecələrin birində Zbarski məşhur model, SSRİ-nin Sofi Loreni titulunu qazanan Regina Kolesnikova ilə tanış olub və onlar tanışlıqdan bir müddət sonra ailə həyatı qurublar.
Cütlük kənardan xoşbəxt görünsə də, onların ailə həyatı uzun sürməyib. Regina ailənin dağılmaması üçün çox çalışıb, hətta işindən də ayrılıb. Zbarski isə öz qadın əyləncələrini davam etdirib, həyat yoldaşına isə dünyaya uşaq gətirməyi qadağan edib. Bu cür münasibətlər nikahın rəsmi pozulması ilə nəticələnib. Boşandıqdan sonra dərin depressiyaya düşən Reginanın vəziyyəti o dərəcəyə çatıb ki, onu psixiatriya xəstəxanasına yerləşdiriblər. Bir müddət müalicə aldıqdan sonra o, yenidən özünü toplayaraq model kimi fəaliyyətini davam etdirib. Regina haqqında Moskvada söz-söhbətlər dolaşıb, onun Mərkəzi Komitənin yüksək ranqlı əməkdaşı ilə sevgi macərası yaşadığı, DTK-ya işlədiyi kimi fikirlər eşidilib. Zbarski bütün bunlara heç bir reaksiya verməyib. Həmin vaxt Zbarski tanınmış aktrisa Lyudmila Maksakova ilə toylarına hazırlaşıb.

İkinci nikah da Zbarsikini xoşbəxt edə bilməyib. Əslində, rəssam xoşbəxt ola bilməməyinin səbəbini qadınlarda deyil, yaşadığı sovet cəmiyyətində görüb. Kifayət qədər imkanları, mənzilləri, şəxsi avtomobili, nüfuzu olsa da Zbarski SSRİ-də hər şeyi və hər yeri boz rəngdə görüb. O, bu sıxıntılardan, uyğunlaşa bilmədiyi boz rəngdən qurtulmaq üçün Moskvanı birdəfəlik tərk etmək qərarını verib.
Zbarski 1972-ci ildə heç kimə heç nə demədən, hətta ailə üzvlərini və yaxınlarını xəbərdar etmədən İsrailə gedib. Ezamiyyət adı ilə gedən rəssam düz altı il bu ölkədə yaşayıb, sonra isə o, Amerikaya köçüb. Həm İsraildə, həm də Amerikada yaşadığı illərdə onun doğmaları ilə heç bir əlaqəsi olmayıb.
Amerika həyatı Zbarski üçün çox da ürəkaçan olmayıb və rəssamın həyat tərzini tamamilə dəyişib. Moskvada səsli-küylü gecələrdən zövq alan Zbarski Nyu-Yorkda özünə qapanıb, hər adamla ünsiyyətə girə bilməyib. Zbarski Amerikada SSRİ-dəki kimi tələbatlı rəssam sayılmayıb. O, kiçik şirkətlərdə dizayner məsləhətçisi kimi işləyib.
Ömrünün son illərini tənhanılıqda keçirən Zbarski 2016-cı ildə xərçəng xəstəliyindən vəfat edib. Rəssam SSRİ-də və Amerikada yaşadığı illəri rənglərlə xarakterizə edib:
“Kommunistlər ölkəsinin rəngi bir neçə sutka yol getdiyim Leninin rəngi kimi boz rəngdə idi. Amerikada isə rənglər biri-birinə o qədər qarışıb ki, ən peşəkar rəssam belə bu rəngləri ayırmaqda aciz qalır...”
İlham Cəmiloğlu.