ÇOKLARI, matbaayı ilk bulan kişi olarak Alman Johann Gutenberg’i bilir. Halbuki Gutenberg’ den asırlarca evvelinden beri matbaa bilinir ve kullanılırdı.
FRANCİS Bacon, 1620 yılında, dünyadaki en mühim üç buluşun matbaa, barut ve pusula olduğunu söyler. Şöyle ki, kâğıt gibi, bu üçünün de vatanı Asya’dır. Türkler vasıtasıyla Avrupa’ya gelmiştir. Matbaa olmasaydı, Rönesans’ın tesiri ÇOK daha zayıf olurdu. Buluşların ve fikirlerin yayılmasını kolaylaştırarak ilmin inkişafına hizmet etti. Öte yandan milliyetçiliğin artması na ve Avrupa ekonomisinin ilerlemesine de yardımcı oldu. Kısacası matbaa, Batı medeni yetinin karakterini değiştirdi. Ama matbaayı JOHANN Gutenberg’in bulduğunu söylemek haksızlık olur. Gutenberg, matbaayı

Avrupa' da bulan kişidir. Asyalılar, asırlardır bunu bilir ve kullanırdı. Türk buluşu mu?
BİR yazıyı veya şekli, bir tahta, metal veya taş bloğa ters olarak kazıyıp, sonra bunu düz olarak bir başka yere basma sanatı çok eskidir. Hakiki manada matbaa, bir yazıyı hareketli harflerle çoğaltarak basmaktır. Basma sanatına dair elde mevcut en eski eser ME 2000 yıllarına ait Girit’te bulunmuş bir toprak disktir.

Bunu HİTİTLER 'den öğrenmişlerdi. Sonra sahneye çinliler çıkmıştır. Ağaç matbaa Çin ve Kore’de ME VI. asırda kullanılıyordu. Yazıların tek parça blok üzerine kazınıp basılması esasına daya nan blok matbaa IX. asrın başında keşfedildi. Eldeki en eski matbu kitap 868 tarihlidir ve SUTRA Elması adında bir Budist dua kitabıdır. O devirde matbaacılık umumiyetle budist rahiplerin elindeydi ve bu dinin yayılması için bir vasıta olarak görülürdü. Harfleri hareketli ilk matbaa Uygurlar tarafından geliştirilmiştir. Nitekim yüz yıl kadar evvel keşfedilen TUNN-HUANG mağarasında hareketli tahta Uygur harfleri ve V-XI. asır arasına ait vesikalar bulundu. 1041’de Bi-Şeng adında Çinli bir demirci bu harfleri metalden yaptı. Hareketli metal matbaanın Gutenberg’den yıllar evvel 1403’de Kore’de de kullanıldığı biliniyor. MAMAFİH matbaada basılan kitaplar bile, Çin’de değil, Türkistan’da bulunmuştur. Arkeolog Helmuth Bossert, hareketli mat baanın bir Türk buluşu olduğunu ön görüyor...
MEHMET AVCI
TEREF