Teref.az rusiyalı politoloq Sergey Markovun Ermənistan və Rusiya arasında yaranan son gərginliklə bağlı Axar.az-a müsahibəsini təqdim edir:

- ABŞ hərbçilərinin Ermənistanda təlim keçməsi Rusiyada birmənalı qarşılanmadı. İki ölkə arasında münasibətlərin gərginləşməsinə təkan verən nüanslar nələrdir?

- Paşinyanın erməni-amerikan hərbi təlimləri keçirmək üçün Amerika qoşunlarını Ermənistana dəvət etmək qərarı Rusiyada sadəcə olaraq qəzəb doğurub. Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi səviyyəsində Ermənistan rəhbərliyinin bu cür hərəkətinin İrəvanın Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatı (KTMT) çərçivəsində üzərinə götürdüyü öhdəliklərə birbaşa zidd olduğu barədə bəyanatları oldu.

Bu, Ermənistanın Rusiyaya qarşı yeqanə belə düşmən bəyanat və hərəkəti deyil. Ermənistan hazırda Rusiya nöqteyi-nəzərincə, Britaniya kəşfiyyat xidmətinin nəzarəti altında olan və tamamilə korrupsionerləşmiş bir təşkilatın - Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin Roma Statutuna qoşulmaq prosesindədir. BCM uşaqları müharibə zonalarından sanatoriyalara köçürdüyünə görə Vladimir Putinin dünya üzrə həbsinə order verib. Bu, BCM-nin həyasızlığıdır, həm də bu təşkilatın qərarını təqdir edən Paşinyanın həyasızlığıdır. Belə çıxır ki, Putin indi Ermənistana səfər edə bilməz, çünki o, Ermənistan hakimiyyəti tərəfindən həbs olunacaq. Bütün bunlar, təbii ki, Ermənistanın son dərəcə qeyri-dost addımlarıdır.

- Rusiyanın Paşinyanı devirmək planı haqqında nə düşünürsünüz?

- İndi Ermənistanın hökumət mətbuatında belə bir hay-küy yaranıb ki, Rusiya Paşanyanı devirmək üçün “Vaqner”in döyüşçülərini Ermənistana göndərir. Bu, elə-belə hay-küy deyil. Əslində, Paşinyan öz mühafizəçilərini dəyişmək üçün bu ajiotajdan istifadə edir. Paşinyanın şəxsi təhlükəsizliyi bundan sonra NATO ölkələrinin xüsusi xidmət orqanlarının nümayəndələrindən təşkil olunacaq. Amma kim olacaq - amerikalılar, ingilislər, fransızlar - bu hələ məlum deyil. Aydındır ki, Paşinyan təhlükəsizliyini elə gücləndirməyə çalışır ki, Rusiyaya düşmən olan ölkələrin kəşfiyyat xidmətləri onu qorusun.

- Ermənistan hökumətinin fərqli siyasət yürüdərək, Rusiyadan uzaqlaşıb, Qərbə meyillənməsi nə ilə əlaqədardır?

- Paşinyan özü bəyan edib ki, Rusiyanın köməyi ilə Ermənistanın təhlükəsizliyini təmin etmək mövqeyi səhv idi. O, Ermənistanı bu mövqedən uzaqlaşdırmaq istəyir. Ümumiyyətlə, rəsmi Moskva düşünür ki, Paşinyan indi Rusiyanın düşmənlərinə doğru kəskin dönüş etməyə başlayıb. Əvvəllər bu istiqamətdə tam dönüş etmişdi, indi isə kəskin dönüş edir. Azərbaycan Qarabağa qoşun yeridərsə, Paşinyan vəziyyətdən istifadə edib, Rusiyanı günahlandıracaq və kəskin dönüş edəcək. Görünür, Qərbə üz tutmağı, Ermənistanı Rusiyadan uzaqlaşdırmağı Paşinyan özünün tarixi missiyası hesab edir.

- Bəs, Rusiya Ermənistandan üz döndərəcəkmi?

- “Rusiya buna necə reaksiya verəcək” sualı hələ açıq qalır. Daha çox bəyanatlar var. Bəyanat nədir ki? Onların heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Üstəlik, bəyanatlarda ziddiyyətlər var: bir tərəfdən kəskin tənqid edir, digər tərəfdən isə Ermənistanla dostluq axtarışında olduqları ortaya çıxır. Məsələn, Rusiya Azərbaycanı yeni ərazilərdə (oxu: işğal olunmuş Ukrayna ərazilərində) seçkilərlə bağlı açıq bəyanatını tənqid edəndə, yaxud Moskva Laçın yolunun açılmasının tərəfdarı olduğunu bildirəndə, bu bəyanatlar Ermənistanla dostluq axtarışına oxşayır.

Təbii ki, Rusiya istərdi ki, Paşinyan başqası ilə əvəzlənsin. Amma yəqin ki, indi bunu etmək çox çətindir, çünki Ermənistanda alternativ, həqiqətən də populyar siyasi qüvvə yoxdur. Keçmiş prezidentlər Robert Köçəryan və Serj Sərkisyana bağlı qruplar isə göstərdilər ki, onların nəinki hansısa reytinqi, həttə yüksək antireytinqi var. Bundan başqa, NATO ölkələrinin xüsusi xidmət orqanlarının Paşinyanı mühafizəsi, Qərb ölkələrindən aldığı kəşfiyyat məlumatları və digər mümkün yardımlar Ermənistanın daxili siyasi qüvvələrinin indiki baş naziri hakimiyyətdən uzaqlaşdırmasını mümkünsüz edir. Üstəlik, İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra seçkiləri Paşinyana uduzdular axı. Belə çıxır ki, əhali İkinci Qarabağ müharibəsindən və məğlubiyyətdən sonra da Paşinyanı dəstəkləyib.

Ermənipərəst qüvvələr arasında belə bir fikir var ki, Rusiya kəskin ermənipərəst mövqe tutmalı və bununla da erməni ictimai rəyini öz tərəfinə çəkməli və Paşinyanın Ermənistanı Rusiyadan uzaqlaşdırmaq planlarının qarşısını almağa nail olmalıdır. Bu da bir təklifdir.

Bəziləri təklif edir ki, Paşinyan Rusiyadan uzaqlaşma kursuna çox kəskin davam edərsə, Ermənistanın KTMT-dəki üzvlüyü müvəqqəti olaraq dayandırılmalıdır. Bu o deməkdir ki, Azərbaycan Zəngəzura qoşun yeridərsə, o zaman Rusiya Ermənistana kömək etmək məcburiyyətində olmayacaq. Əgər Ermənistan hakimiyyəti və əhalisi Qarabağın itirilməsi ilə bağlı artıq barışıblarsa, Zəngəzuru itirmək Ermənistan əhalisi və hakimiyyət orqanları üçün böyük təhlükəyə çevriləcək.

- Demək, hadisələrin gedişatı onu göstərir ki, Ermənistan Rusiya üçün dost olmayan ölkəyə çevrilir?

- İndi Rusiya ictimai rəyində vacib dəyişiklik var. Uzun müddət Rusiyada belə bir fikir var idi ki, Ermənistan qardaş xristian ölkəsidir və Rusiya onu qorumalıdır. İndi biz Ermənistan hakimiyyətinin sadəcə olaraq antirusiya bəyanatları və hərəkətləri dalğasını görəndə Rusiya ictimai rəyinin əksəriyyəti belə qənaətə gəlir ki, Ermənistan heç də qardaş ölkə deyil və Rusiyanın onun qarşısında heç bir öhdəliyi yoxdur. Bunlar, sadəcə, bir növ satqınlardır. Rusiya isə Ermənistana qarşı daha sərt davranmalıdır. İctimai rəydə belə dəyişikliklər Rusiyada mövcuddur. Amma onu da qeyd etmək lazımdır ki, Rusiyada çox güclü ermənipərəst lobbi var ki, onlar KİV-ə Ermənistanın antirusiya hərəkətləri barədə yazmağı qadağan etməyə çalışırlar.

Görək, Ermənistandakı ABŞ hərbi təlimləri necə işıqlandırılacaq. Əlbəttə, Rusiya rəhbərliyi tərəddüd edir. Lakin KTMT-nin üzvü olan rəsmi İrəvanın Rusiyanın aşkar düşmənləri olan Amerika hərbçilərini Ermənistana dəvət etməsi yəqin ki, Rusiyanın Ermənistana münasibətində köklü dəyişikliyə səbəb ola biləcək qırmızı xətti keçmək deməkdir.