Rublun və lirənin ucuzlaşması bu ölkələrin mallarının Azərbaycandakı qiymətlərini endirmədi

Azərbaycanın əsas ticarət tərəfdaşlarının - Rusiya və Türkiyənin milli valyutalarının ucuzlaşması bu ölkələrdən Azərbaycana idxal olunan malların qiymətlərində enməyə səbəb olmadı. Dövlət Statistika Komitəsinə (DSK) görə, ölkəmizdə inflyasiya aşağı səviyyədə qalır. Rəsmi statistikaya əsasən, bu il ölkədə istehlak qiymətləri cəmi 2,8% artıb. Mütəxəssislər yalnız keçən il inflyasiyaya təsir edən xarici amillərin daha aktiv olduğunu söylədilər, lakin bu, istehlak qiymətləri səviyyəsinin rəsmi hesabatlarında əksini tapmadı. Cari il qiymətlərin davranışında qəribəliklərlə yadda qaldı.



İqtisadçı-ekspert Rövşən Ağayevin AYNA-ya şərhinə görə, türk lirəsi və rusiya rublunun manata nisbətdə ucuzlaşması bu ölkələrdən məhsul idxalının maya dəyərinin azalmasına səbəb olmalı idi: “Rusiyadan və Türkiyədən idxal olunan malların payı idxal səbətinin 60%-ə qədərini təşkil edir, lakin əsas ticarət tərəfdaşlarının valyutalarının ucuzlaşması Azərbaycanın daxili bazarında məhsulların qiymətlərində azalmaya səbəb olmadı”.



İqtisadçı-ekspert Fuad Əlizadə isə vəziyyətə fərqli yanaşır: “Koronavirus pandemiyası kontekstində maksimum itkilərlə yalnız enerji xammalı ixracı ilə məşğul olan ölkələr deyil, həm də gəlirlərin əhəmiyyətli bir hissəsinin digər sahələrdən, xüsusən turizm sektorundan əldə edildiyi ölkələr də qarşılaşdı. Pandemiyadan karantin üçün sərhədlərin bağlanması və buna görə turistlərin olmaması şəraitində otel və restoran sahibləri kasıb vəziyyətdədir və dövlət xarici valyuta almır. Bu səbəbdən, türk lirəsinin keçən il ən çox ucuzlaşan valyutalar arasında (19,3%) olmasına təəccüblənməmək lazımdır”.



“Belarusda siyasi qeyri-sabitlik milli valyutanın 18,1% azalmasına gətirdi, qırğız somu ABŞ dollarına nisbətdə 16,9% düşdü. Qeyd etmək lazımdır ki, Rusiyanın milli valyutası olan rubl, ucuz neft qiymətləri və Ukrayna ilə qarşıdurma səbəbindən 15,7% ucuzlaşdı, Donbassda davam edən münaqişə səbəbi ilə Ukrayna qrivnası 15,5% ucuzlaşdı. Lakin bu valyutalar 2021-ci ildə ABŞ dollarına nisbətdə stabilləşmə şansını saxlasa da, keçən il 8,13% ucuzlaşan erməni dramı, fəlakətli iqtisadi vəziyyəti nəzərə alaraq kəskin düşmə təhlükəsi ilə qarşı-qarşıyadır”, - deyə iqtisadçı AYNA-ya bildirib.



Deməli, Azərbaycan manatı MDB məkanında ən sabit valyuta olaraq qalır. Analitiklərin fikrincə, Mərkəzi Bankın milli valyutanı qorumaq üçün sərt siyasəti ixracatımızın qiymətinin artmasına səbəb olur.



Rəsmi mənbələr Azərbaycandan xarici bazarlara ixrac olunan malların rəqabət qabiliyyətinin azaldığını göstərir. Lakin ticarət tərəfdaşlarının valyutalarının manata nisbətən ucuzlaşması səbəbindən, bu ölkələrdən daxili bazarda daha ucuz mallar tendensiyasının qanunauyğunluğu nəzərə alınmır. Ancaq ixracatımızın bahalaşması ilə yanaşı, Rusiyadan və Türkiyədən idxal olunan malların da ucuzlaşacağını gözləmək doğru olardı. Ancaq bu, baş vermir.



Ötən il Azərbaycanda qida məhsulları, orta hesabla 5%, qeyri-ərzaq məhsulları 1,3%, əhaliyə pullu xidmətlər 1% bahalaşıb. Dekabr ayında aylıq inflyasiya 0.8% idi. Ehtimal olunur ki, keçən ilin nətciələrinə görə, mal idxalının həcmi 10,5 milyard ABŞ dolları təşkil edəcək. Bu malların əhəmiyyətli bir hissəsi, bu və ya digər şəkildə, istehlak bazarındakı qiymət faktorlarına təsir göstərir. Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatına görə, 2020-ci ilin 10 ayı ərzində idxal ət qiymətlərinin indeksi 105,4%, ət və balıq məhsulları 123,1%, balıq 119,9%, çay və qəhvə 111,6%, taxıl 105,2%, əczaçılıq 172,1% və s. təşkil edib. Keçən ilin nəticələrinə görə, inflyasiya 2,6% təşkil etmişdi.