“Hökumət bilmirdi ki, dizelin qiymətini qaldıranda kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymətləri qaçılmaz olaraq artacaq?”

İnflyasiya və qiymətlərin monitorinqi üzrə hökumət işçi qrupunun yerli istehlak bazarında mal və xidmətlərin qiymətinin artım tempi ilə bağlı vəziyyəti aydınlaşdırmaq məqsədilə növbəti iclası keçirilib. Rəsmi məlumatlardan sonra Nazirlər Kabineti yanında kollegial qurum qiymət dəyişiklikləri və özünün antiinflyasiya tədbirlərini müzakirə edib.

Tədbirin nəticələrinə əsasən məlum olub ki, bu il inflyasiyanın birrəqəmli səviyyədə cilovlanması istiqamətində ötən ilki tendensiyanı saxlamaq mümkün olub. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatlarına istinadən işçi qrupunun açıqlamasında bildirilir ki, cari ilin iyun ayında 12 aylıq inflyasiya 1,1 faiz, yanvar-iyun aylarında isə orta illik inflyasiya 0,7 faizi ötməyib.

Bəyanatda qiymətlərin saxlanılması üçün sabit valyutanın vacibliyi və tədiyə balansının profisitinin milli valyutanın sabitliyinə təsiri xüsusilə vurğulanır: “Tədiyyə balansının profisiti şəraitində valyuta bazarında tarazlığın saxlanılması xüsusi rol oynayıb, çünki bu vəziyyət inflyasiyanın idxalını məhdudlaşdırıb”.

Bunu dəstəkləmək üçün altı ayda manatın effektiv məzənnəsinin üç faiz artdığı bildirilir. Sadə dillə desək, işçi qrupun qiymətlərin saxlanması lehinə əsas arqumenti tədiyə balansının profisiti səbəbindən milli valyutanın sabitliyidir. Məlumdur ki, hər iki şərt neft gəlirlərinin nəticəsidir. Axı neft respublikanın ümumi ixracının 80 faizini təşkil edir. Beləliklə, hökumət səviyyəsində inflyasiyanın beynəlxalq karbohidrogen bazarlarındakı vəziyyətdən birbaşa asılılığı etiraf edilir və bu, məlum olduğu kimi, yerli hakimiyyət orqanlarının səlahiyyətlərinə aid deyil.

Daha sonra İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin qiymət izləmə tətbiqi təsvir edilir. Yaranmış ənənəyə uyğun olaraq, İstehlak Bazarına Antiinhisar Nəzarəti Dövlət Xidməti və digər dövlət qurumları vasitəsilə görülən müəyyən işlər barədə məlumat verilir. İclas üzvləri daxili bazarda sağlam rəqabət mühitinin yaradılması, qiymətlərin monitorinqi və inflyasiyanın məqbul səviyyədə saxlanılması üçün bundan sonra da səy göstərəcəkləri barədə razılığa gəliblər.

Vəziyyəti AYNA-ya şərh edən iqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli bu cür açıqlamaların qəribəliyini son vaxtlar geniş istehlak edilən avtomobil yanacağının dövlət tərəfindən tənzimlənən qiymətlərin artırılması ilə əlaqələndirir: “Bir neçə həftə əvvəl Nazirlər Kabineti yanında Tarif Şurası benzin və dizelin qiymətini artırıb. Hökumətin qərarı ilə milli Aİ-92 markalı benzinin qiyməti 10 faiz, dizel yanacağı isə 25 faiz bahalaşıb. Ona görə də belə bir sual yaranır: doğrudanmı hökumət aqrar sektorda istehsalın maya dəyərində dizel yanacağının payının 35-40 faizə çatdığını bilmir? Bəs dövlət məmurları bilmirlər ki, dizelin qiyməti bu səviyyədə qalxsa, kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymətləri qaçılmaz olaraq artacaq? Yoxsa bilmirlər ki, dizel yanacağının qiymətinin qalxmasından sonra logistika və nəqliyyat xərcləri artacaq, ərzaq və qeyri-ərzaq mallarının daşınması xərcləri də artacaq? Yəni bu struktur əvvəlcə qiymət “maxovikini” işə salır, sonra isə öz fəaliyyətinin nəticələri ilə mübarizə aparır”.

Bütün bunların fonunda yerli informasiya məkanında əsas mövzu ərzaq məhsullarının bahalaşması olaraq qalır. Ölkədə meyvə-tərəvəz bahalaşır - məsələn, pomidor və xiyarın qiyməti bu yay yanvar ayının səviyyəsinə çatıb. Digər şeylər arasında, yerli piştaxtalarda ət çeşidinin qiyməti durmadan artır və artan qiymət etiketi qiymətin gizli artımına - keyfiyyətin azalmasına yaxındır.

Kənd təsərrüfatı üzrə ekspert Vahid Məhərrəmovun fikrincə, Azərbaycan ərzaq qiymətlərinə görə regionun üç ölkəsi arasında lider, əmək haqqına görə isə bu reytinqin sonundadır: “Bu vəziyyət iqtisadiyyatın real sektorunun zəif inkişafının və yerli ərzaq istehsalının aşağı səviyyədə olmasının nəticəsidir. Azərbaycanda qiymətlərin nisbətən bahalaşmasının əsas səbəblərindən biri rəqabət mühitinin zəif inkişaf etməsi ilə bağlıdır”.

Müəllif: Emma Rzayeva