Qrappling üzrə dünya çempionu Aygerim Əbilqədirova və bloger Canqazı Begimov arasında qarışıq döyüş növlərinin qaydalarına əsasən ilk cinslərarası MMA döyüşü keçirilib.

KONKRET.az xəbər verir ki, kişilər və qadınlar arasında qarşıdan gələn döyüş artıq bu idman növünün həvəskarları arasında müxtəlif reaksiyalara səbəb olub. Bəziləri bunu yeni əyləncə kimi qiymətləndirsə də, bəziləri bunu ən azı qazax mentaliteti üçün uyğunsuz hal hesab edir.

Azarkeşlərin reaksiyası kifayət qədər haqlıdır – belə döyüşə baxmaq ən azı qeyri-adidir. Amma bu, MMA təcrübəsində ilk dəfə deyil. Xaricdə cinslərarası döyüşlər tez-tez təşkil olunur və uzun müddətdir ki, baş verir. Nəticədə həm qadınlar, həm də kişilər bu döyüşdən faydalanıb.

Bir neçə idmançı və media xadimləri Qazaxıstan MMA tarixində ilk cinslərarası döyüşə razılaşıblar. Döyüşlərin təşkilatçıları Qazaxıstan üçün yeni bir istiqamət – pop MMA layihəsini qəbul ediblər.

Pop-MMA – qeyri-peşəkarlar arasında qarışıq döyüş qaydalarına uyğun rinqdən gedir. Bu döyüşlərdə adətən rəssamlar, blogerlər, tanınmış media simaları iştirak edir.

Rinqdə idmançı ilə sənətçi arasında döyüşü görmək bir növ ekzotikdir. Bundan əlavə, məşhurlar tamaşaçıların marağını necə oyatmağı çox yaxşı bilirlər. İlk dəfə belə ən səs-küylü və gözlənilən döyüş Aygerim Əbilqədirova ilə Canqazı Begimov arasında baş tutub. Bu döyüşdə qazaxıstanlı ilk və yeganə dünya çempionu Əbilqədirova peşəkardır.

Onun rəqibi, bloger Canqazı Begimov cəmi bir döyüş keçirib və orada nokautla məğlub olub.

Məişət zorakılığının bununla nə əlaqəsi var?

Əlavə etmək lazımdır ki, təşkilatçılar təkcə döyüşün təşkili üçün deyil, həm də onun əyləncəsi üçün məsuliyyət daşıyır. Yəni, onlar üçün ilk növbədə tamaşaçı cəlb etmək və döyüşçünü təbliğ etmək vacibdir – axı bu, müəyyən dərəcədə əyləncədir. Hüquq elmləri namizədi, hüquq müdafiəçisi Xalidə Acıqulova üçün bu qaydasız döyüş formatı orta əsrləri xatırladır.

“Şəxsən mən zorakılığa əsaslanan idmanın əleyhinəyəm. Bu, artıq arxaikdir. Əslində, belə idman növlərinin həvəskarları əyləncələrinə görə qulları bir-birini döyməyə məcbur edən orta əsr qul sahiblərindən heç də fərqlənmirlər”.

Acıqulovanın sözlərinə görə, problem təkcə idmanda klassik gender bölgüsünün məhv edilməsində deyil. Acıqulova qadınların davada kişilər tərəfindən döyülməsi hadisəsinin məişət zorakılığının onsuz da acınacaqlı olan statistikasına təsir edə biləcəyini istisna etmir.

“Qarışıq döyüşdə qadın və kişilərin peşəkar, təlim keçmiş idmançı olmasının fərqi yoxdur. Belə davalara görə cəmiyyət kişilərin qadınları döymək hüququna malik olması barədə yanlış mesaj alır. Bu həm qanunlarımıza, həm də ümumbəşəri dəyərlərə ziddir”.

Buna görə də hüquq müdafiəçisi qadınlara qarşı fiziki zorakılıq məzmununun açıq şəkildə yayılmasına diqqət çəkir.

“Kişini qadına qarşı duelə çıxarmaq və bu cür döyüşlərdən həzz almaq belə döyüşlərin təşkilatçılarının və ictimaiyyətinin alçaldılmasına işarədir. Cəmiyyətimiz artıq zorakılıqdan boğulur. Qazaxıstanda qadınlar və uşaqlar hər gün ailələrdə və küçədə döyülür və zorakılığa məruz qalırlar. Siz zorakılığı əyləncə kimi təbliğ edə bilməzsiniz”.

Qaydalar olmadan “ədalətli mübarizə”

MMA-nın mövcud olduğu 30 il ərzində klassik döyüş sənətini üstələyib: burada daha çox tamaşaçı, daha çox dram, daha çox nokaut var.

Boks üzrə beynəlxalq hakim, idman elmləri ustası Asiya Amanbayeva iddia edir ki, peşəkar nöqteyi-nəzərdən bu, ilk növbədə şou xarakteri daşıyır.

“Müşahidə etdiyimiz kimi, “qaydasız döyüşlər”lə əlaqəli döyüş sənətlərinin populyarlığı artır”.

Manbaeva qaydasız döyüşlərə maraq göstərdiyini və UFC döyüşçüsü Şavkat Raxmonovun pərəstişkarı olduğunu gizlətmir. Lakin müzakirəyə qayıdaraq, hakim belə döyüşlərin ədalətli olacağına əmin deyil.

“Mənim şəxsi fikrim budur ki, bu, yolverilməzdir. Olimpiya hərəkatının tarixi “fair play” prinsipləri üzərində qurulub, yəni fiziki cəhətdən kişi və qadın fərqlidir. Hətta eyni çəki dərəcəsində döyüşə çıxarılsalar belə, bunun öz potensiallarını göstərmək üçün bərabər imkan olacağına böyük şübhələr var”, – Amanbayeva deyir.

Şou, yoxsa idman?

Bu döyüşün nəticələri çox fərqli ola bilər. Amma ictimaiyyətin isti marağını inkar etmək artıq mümkün deyil. Qaydasız döyüşlə bağlı fikirlər müxtəlif olsa da, Acıqulova qadın-kişi davasını dayandırmağın lazım olduğunu düşünür. “Hesab edirəm ki, səlahiyyətli orqanlar təcili olaraq kişilər və qadınlar arasında bu cür döyüşlərin keçirilməsini və kütləviləşdirilməsini qadağan etməli və zorakılığı təbliğ edən bu cür döyüşlərin təşkilatçılarını məsuliyyətə cəlb etməlidirlər”.

Qazaxıstanın İdman və Turizm Nazirliyi hesab edir ki, bu, şou və debatdır. Amma Mədəniyyət və İnformasiya Nazirliyi əmindir ki, bu, idman yarışından başqa bir şey deyil.

Hazırladı: Rəsmiyyə Şərifova