TikTok 2025-ci ilin yanvar ayının 19-na qədər amerikalı alıcı tapmalıdır, əks halda proqram ABŞ-da qadağan edilə bilər. Bu, hər iki partiyanın qanunvericiləri tərəfindən dəstəklənən və 2024-cü ilin aprelində ABŞ prezidenti Co Bayden tərəfindən imzalanan qanunda nəzərdə tutulur.

Hazırda populyar proqram Çinin ByteDance şirkətinə məxsusdur.

Sentyabrın 16-da TikTok, eləcə də platformadakı bir qrup bloger və məzmun yaradıcısı qanuna və ABŞ-ın Ədliyyə Nazirliyinə qarşı ABŞ Apellyasiya Məhkəməsi qarşısında arqumentlərini səsləndirib. Görüş iki saat davam edib. Üç hakimdən ibarət kollegiya tərəflərin arqumentlər dinlənilib.

Prezident Obamanın təyin etdiyi hakim Şri Srinivasan, Trampın təyin etdiyi hakim Neomi Rao və Reyqanın təyin etdiyi hakim Duqlas Ginsburq məsələ ilə bağlı qərar verəcək. Hökm dekabrın 6-da elan olunacaq.

Platforma ilə işləyən məzmun yaradıcıları xarici sahibə satılmazsa, onun qadağasına qarşı çıxmaq üçün onların Birinci Düzəlişdə söz azadlığı hüquqlarının pozulacağını iddia edirlər. İrəli sürülən arqumenti ondan ibarət idi ki, onlar amerikalılar kimi öz fikirlərini hansı platformada ifadə edəcəklərini seçmək hüququna malik olmalıdırlar və hökumət platformanın sahibini dəyişə və ya platformanı onlar üçün seçə bilməz.

Corctaun Universitetinin hüquq və texnologiya professoru Anupam Çander “Marketplace” biznes nəşrinə müsahibəsində müqayisə apararaq, nümunə olaraq sosial şəbəkəni ənənəvi media ilə əvəz edib: “Siz The New York Times-da dərc edə bilməzsiniz. The Washington Post-da dərc et” və ya “Siz Politico-da dərc edə bilməzsiniz, çünki Politico xaricə məxsusdur.” Onun fikrincə, məzmun yaradıcılarının arqumentinin əsaslılığı budur.

TikTok nümayəndələri məhkəmədə sübut etməyə çalışırlar ki, şirkətin amerikalı sahibinə keçməsi yeganə mümkün həll yolu deyil. Müzakirə servisin amerikalı istifadəçilərinin şəxsi məlumatlarının saxlanması və emalının texniki aspektləri haqqında olub. Məsələn, onların fikrincə, məlumatlar ABŞ-da sırf Amerika şirkətlərinin obyektlərində lokallaşdırıla bilər.

ABŞ Ədliyyə Nazirliyi məhkəmədə Çinin amerikalıların məxfi məlumatlarına mümkün çıxışı, eləcə də təbliğatın yayılması ehtimalı ilə bağlı narahatlıqlarını dilə gətirir. Çin hökumətinin TikTok tərəfindən toplanan məlumatlardan amerikalılara casusluq etmək üçün istifadə etmək riski də var.

Platformanın ABŞ-da 170 milyon istifadəçisi var. Bundan əlavə, qanun müəllifləri TikTok-un milli təhlükəsizliyə və demokratik proseslərə təhlükə yaradan dezinformasiya və ya təbliğat vasitəsi kimi istifadə oluna biləcəyindən narahatlıqlarını ifadə ediblər. Prosesin maraqlı elementi ondan ibarətdir ki, platforma nümayəndələri özləri TikTok-un bloklanması məsələsinin alternativ həlli ilə bağlı təkliflərin hakimlər üçün nə dərəcədə məqbul olacağını proqnozlaşdıra bilmirlər.

Bu, ABŞ Ədliyyə Nazirliyinin mövqeyinin məhkəmədə necə təqdim olunması ilə bağlıdır. Ədliyyə Nazirliyi milli təhlükəsizliyə zərər vuran fəaliyyətlərin TikTok vasitəsilə necə həyata keçirilə biləcəyi barədə qarşı tərəfə məlumat verməyəcək.

Ədliyyə Nazirliyinin arqumentlərini müşayiət edən məlumatların bəziləri məxfi, bəziləri isə təhlükəsizlik baxımından məhdud formada təqdim olunub.

“Bu məhkəmə qarşısındakı qanun misilsizdir və onun nəticələri heyrətamiz olacaq.Tarixdə ilk dəfə olaraq Konqres konkret Amerika vətəndaşını birbaşa hədəf alıb və 170 milyon amerikalının çıxışını qadağan edib”. Bu barədə TikTok-u təmsil edən vəkil Endryu Pinkus bildirib.

Qarşı tərəf TikTok-un işinin qeyri-şəffaflığını vurğulayıb ki, bu da ona həm istifadəçilər, həm də hökumət tənzimləyiciləri tərəfindən diqqətdən kənarda qala biləcək funksiyaları yerinə yetirmək imkanı verir.

Prosesin nə qədər davam edəcəyi hələ məlum deyil. Hətta dekabrın 6-dək hökm çıxarılandan sonra belə TikTok və Ədliyyə Nazirliyinin hələ də apellyasiya şikayəti vermək imkanı olacaq.

İş ABŞ-ın Ali Məhkəməsinə qədər gedə bilər. Bu arada, Pew Research Center-in sorğusuna görə, ABŞ-da platformanın qadağan edilməsinə ictimai dəstək martda 50%-dən 2024-cü ilin iyul-avqust aylarında 32%-ə düşüb.