COP29-da təqdim olunan yeni araşdırmaya görə, atmosferə atılan tullantılar azaldılmasa və qlobal istiləşmənin qarşısı alınmasa, Qış Olimpiya Oyunları keçirilməyəcək.
COP29-da təqdim olunan yeni araşdırma göstərir ki, effektiv iqlim tədbirləri uzun müddət ərzində qış idman obyektlərini qoruya bilər. Qlobal istixana qazı emissiyalarının azaldılması Qış Olimpiya Oyunlarının gələcəyini təmin etmək üçün çox vacibdir.
Mütəxəssis araşdırmalarına görə, aşağı emissiya ssenarisinə əsasən, gələcək Qış Olimpiya Oyunları 2080-ci illərə qədər uyğun məkanlara etibar edə bilər və bu, 100 il əvvəl Fransanın Şamoni şəhərində 1924-cü ildə başlayan idman ənənəsinin davamlılığını təmin edir.
Bu günə qədər mövzu ilə bağlı ən əhatəli araşdırma, dünyanın aşağı, orta və ya yüksək emissiya ssenarisini izləməsindən asılı olaraq, Qış Olimpiya Oyunları üçün potensial gələcək ev sahibi şəhərlərin sayında əhəmiyyətli fərq aşkar etdi.
"İqlim Dəyişikliyi və Qış Olimpiya Oyunlarının İkinci Əsrində Ev Sahiblərinin İqlim Etibarlılığı" adlı araşdırma, Qış Olimpiya Oyunlarına ev sahibliyi edən dünyanın hər bir bölgəsinin bunu ən azı 2050-ci illərə qədər davam etdirə biləcəyini müəyyən edir. Çünki emissiyalar azaldılır və ya sabitləşir.
Bu regionların hər biri - Avropa, Şimali Amerika və Asiya - olimpiya qar idmanları üçün bir neçə potensial yer təklif edə bilər, onların əksəriyyəti 2080-ci illərə qədər iqlim baxımından sabit qalır.
Əksinə, yüksək emissiya ssenarisinə əsasən, tədqiq edilən məkanların əksəriyyəti yarım əsrdən sonra çox isti olacaq.
Tədqiqatın müəllifləri, Avstriyanın İnnsbruk Universitetindən dosent Robert Steiger və Kanadanın Vaterloo Universitetindən professor Daniel Skott müəyyən ediblər ki, Paris Sazişinə uyğun olaraq emissiyaların azaldılması dağlıq bölgələrdə qlobal istiləşməni əhəmiyyətli dərəcədə yavaşladacaq. Bu isə Qış Olimpiya Oyunların daha uzun müddət inkişaf etməsinə gətirib çıxacaq. Bu da iqlim problemlərinə görə Qış Olimpiya Oyunlarının son tarix barədə iddiaları rədd edir.
Bu ekspertlərin fikrincə, bu il dünya sazişlə müəyyən edilmiş təhlükəli 1,5°C qlobal istiləşmə həddini keçib. Dağların temperaturu hər on ildə orta hesabla 0,3°C yüksələrək, 20-ci əsrin ortalarından bəri hər on ildə 0,2°C olan qlobal istiləşmə sürətini ötüb.
Professor Skott Olimpiya saytına açıqlamasında "Qış idman növləri bir çox problemlərlə üzləşir" deyib.
Nəticələr təsdiq edir ki, Olimpiya Gündəliyi 2020 və 2020+5-də şəhərlərə ev sahibliyi etmək üçün daha çox çeviklik təklif edən islahatlar Qış Olimpiya Oyunlarının gələcəyini təmin etməyə kömək edəcək. Bu, mövcud imkanlardan ən yaxşı şəkildə istifadə edərək bir və ya bir neçə regionda tədbirlər keçirmək seçimini əhatə edir.
Bu araşdırma Beynəlxalq Olimpiya Komitəsinin (BOK) qış idmanı ictimaiyyətinin iqlim dəyişikliyinin bu sahəyə təsirini azaltmaq və onların ətraf mühitə mənfi təsirini minimuma endirmək üçün birləşməli olduğu mövqeyini dəstəkləyir.
Qış Olimpiya Oyunlarının növbəti üç buraxılışında qar idman növlərinə ev sahibliyi etmək üçün seçilmiş bölgələr - heyrətamiz İtaliya Alpları, əzəmətli Fransız Alpları və Yutadakı mənzərəli Wasatch Back - əsrin ortalarından sonra da iqlim baxımından etibarlı məkanlar kimi qiymətləndirilib.
BOK təkcə qış idman növləri üçün optimal şəraiti olan yerləri deyil, həm də iqlimi daha çox proqnozlaşdırıla bilən regionları seçərkən strateji seçimlər edib. Bu istiqamətləri seçməklə BOK onların gələcək onilliklər ərzində Qış Olimpiya Oyunlarına ev sahibliyi etməkdə davam edə bilməsini təmin edir, iqlim dəyişikliyi problemləri qarşısında dayanıqlılığa sadiqliyini gücləndirir.
Bundan əlavə, bu seçim Pekin 2022 Qış Olimpiya Oyunlarında olduğu kimi, süni məşq və ya yarış meydançalarının yaradılması zərurətindən yayınmağa yönəlib. Bu seçimlər davamlılıq gündəliyi ilə ziddiyyətlərin qarşısını alır, çünki müvəqqəti və süni obyektlərin saxlanması səyləri ətraf mühitin qorunmasına töhfə vermir.
"Bu araşdırma BOK-un niyə Olimpiya Oyunlarının karbon qazını azaltmaq üçün aydın strategiya qəbul etdiyini və gələcək ev sahibliyi edən şəhərləri qiymətləndirərkən iqlim dəyişikliyinin təsirini nə üçün nəzərə aldığını göstərir" - BOK Komissiyasının prezidenti, Gələcək Ev Sahibi Şəhərlər və Avstriya üzrə Beynəlxalq Olimpiya Komitəsinin üzvü Karl Stoss deyib. O əlavə edib ki, "bu qərarlar geniş məsləhətləşmələrə və elmi dəlillərə əsaslanır".
BOK Olimpiya Oyunlarına ev sahibliyi edən şəhərlərin seçilməsi üçün bir neçə meyar müəyyən edib. Bu yaxınlarda Paris 2024 Yay Olimpiya Oyunlarında göründüyü kimi, layihələrdə Oyunların xərclərini və karbon izini azaltmaq üçün mövcud və ya müvəqqəti yerlərdən istifadəyə üstünlük verilir.
Tədqiqat gələcək Oyunlar haqqında əsaslandırılmış qərarlar qəbul etmək üçün qış idman mühitini və iqlim dəyişikliyinin ona necə təsir etdiyini daha yaxşı başa düşmək üçün BOK tərəfindən tövsiyə edilib.
Tədqiqatçılar keçmiş Qış Olimpiya Oyunlarına ev sahibliyi edən şəhərlərin gələcək iqlim etibarlılığını, eləcə də Olimpiya Oyunlarına ev sahibliyi edən şəhərlərin gələcəyi ilə bağlı tədqiqatlarda əvvəllər nəzərə alınmayan potensial yeni regionları qiymətləndiriblər.
2022-ci ilin dekabrında BOK-un İcraiyyə Şurası gələcək Qış Olimpiya Oyunlarına ev sahibliyi edəcək şəhərlər üçün iki meyar müəyyən edib: onlar iqlimə davamlı olmalıdırlar və xüsusi olaraq Oyunlar üçün yenilərini tikmədən mövcud və müvəqqəti yerlərdən maksimum istifadə etməlidirlər.
Yerli ehtiyacları ödəmək üçün yeni məkanlar tikildikcə və Milli Olimpiya Komitələri (MOK) ev sahibi şəhərin əsas regionundan kənarda tədbirlər və ya idman təklif etmək üçün 2020-ci il Olimpiya Gündəliyinin təklif etdiyi çeviklikdən istifadə etdikcə, mümkün gələcək ev sahibi şəhərlərin sayı zaman keçdikcə dəyişəcək. .
İqlim dəyişikliyinin qış idman növlərinin coğrafiyasına və inkişafına müəyyən təsir göstərməsi qaçılmaz olsa da, qeyd etmək sevindiricidir ki, hətta potensial ev sahibliyi edən şəhərlərin sayı azalsa belə, Qış Olimpiya və Paralimpiya Oyunları həqiqətən qlobal bayram olmağa davam edə bilər.
Bu kontekstdə BOK Oyunların davamlı gələcəyini təmin etmək üçün çalışır ki, onlar öz ev sahiblərinə qalıcı faydalar gətirsinlər, ətraf mühitin izlərini azalsınlar və planetin istiləşməsinə cavab olaraq təkamül etsinlər.
Keçmiş Olimpiya Oyunları öz karbon izlərini azaltmaq üçün əhəmiyyətli səylər göstərsə də, BOK 2030-cu il Qış Olimpiya Oyunlarından başlayaraq, bütün Olimpiya (yay və qış) ev sahiblərindən Oyunlarla əlaqədar karbon emissiyalarını minimuma endirməyi tələb edəcək, karbon qazını azaltmağa çalışacaq.
BOK həmçinin Olimpiya Hərəkatını iqlim dəyişikliyi ilə bağlı tədbirlər görməyə həvəsləndirmək üçün öz təsirindən istifadə edir.
Bir təşkilat olaraq, BOK iqlim dəyişikliyi üzrə Paris Sazişinə uyğun olaraq, 2024-cü ilə qədər karbon emissiyalarını 30 faiz azaltmağı, 2030-cu ilə qədər isə 50 faizə çatdırmağı hədəfləyir.