İranın HƏMAS-ın rəsmisi İsmayıl Haniyənin öldürülməsinə görə İsrailə cavab zərbəsi endirməsi dünya güclərini böyük diplomatiya aktına üz tutmağa vadar edib.

Qəzzanın Səhiyyə Nazirliyinin məlumatına görə, Qəzza zolağını viran qoyan və təxminən 40 000 fələstinlinin ölümünə səbəb olan müharibədə İranın zərbəsini dayandırmaq və ya məhdudlaşdırmaq atəşkəsə səyləri gücləndirə bilər. Həmçinin HƏMAS-ın 7 oktyabrda İsrailin cənubuna 1200 nəfərin ölümünə səbəb olan və qarşıdurmanı başlayan hücumundan sonra orada əsir qalan israilli girovlar azad edilə bilər.

Geniş yayılmış itkilər İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahunun sərt hökumətini birbaşa İrana hücuma sövq edə bilər və Yaxın Şərqi daha geniş regional müharibəyə sürükləyə bilər. Bu qorxu bölgədə diplomatiyanın təlaşına səbəb olub.

Fransa, Almaniya və Böyük Britaniya bazar ertəsi İran və müttəfiqlərini “regional gərginliyi daha da artıracaq, atəşkəs və girovların azad edilməsi ilə razılaşmaq imkanını təhlükə altına salacaq hücumlardan çəkinməyə” çağırıb.

Böyük Britaniyanın baş naziri Keir Starmer telefonla İranın yeni islahatçı prezidenti Məsud Pezeşkiana xəbərdarlıq edib ki, “ciddi səhv hesablama riski var və indi sakit və diqqətli düşünməyin vaxtıdır”.

Pezeşkian isə çağırışı rədd edib.

"Təcavüzkarın cəzalandırılması dövlətlərin hüququdur və bu, cinayətlərin və təcavüzün dayandırılması üçün həll yoludur", Pezeşkian deyib.

İranın yeni prezidenti həmçinin Vatikanın dövlət katibi kardinal Pietro Parolin və Almaniya kansleri Olaf Şolz cavab təhdidinə görə zəng edib. Pezeşkian etiraf edib ki, o, İranın ali dini lideri Ayətullah Əli Xameneyinin göstərişlərinə əməl edəcək və o, artıq İsrailin “bu hərəkəti ilə öz üzərinə ağır cəzanın yolunu açdığını” bildirib.

İran dəfələrlə İsrailin şübhəli sui-qəsdləri və təxribat kampaniyalarının hədəfinə çevrilib və bölgədə silahlandırdığı militantlarla elan etdiyi “Müqavimət Oxunda” liderlik mövqeyini qoruyub saxlamaq üçün teokratiyasına təzyiqi artırıb.

Lakin İran həm də illər boyu geniş yayılmış etirazlarla, iqtisadi çətinliklərlə və ictimaiyyətin hökumətə dəstəyini zəiflədən digər daxili problemlərlə üzləşib. Aprel ayında İsrailə ilk kompleks hücumu az ziyana səbəb olub və bu dəfə isə cavab olaraq daha böyük addım atması riskini artırıb.

İsrailin əsas dəstəkçisi olan ABŞ dəfələrlə İranı qisas almamağa çağırıb. Vaşinqton həmçinin Misir və Qətərin vasitəçiliyi ilə genişmiqyaslı müharibədə atəşkəs əldə etmək səylərini dəstəkləyir. Bununla belə, vəziyyətin gərginləşəcəyi təqdirdə Yaxın Şərqdə hərbi cəhətdən yardıma hazırlaşır.

Son həftələr bu prosesə təkcə Qərb gücləri cəlb olunmayıb. Prezident Vladimir Putinin yanında Rusiya rəsmiləri İranla müzakirələr aparıblar.

Rusiya Milli Təhlükəsizlik Şurasının katibi Sergey Şoyqu Tehrana səfər edib və İran hökuməti ilə danışıqlarda Haniyənin öldürülməsini “faciəli” və “yan keçmək mümkün olmayan” hadisə kimi qiymətləndirib.

Rusiya xarici işlər nazirinin müavini Mixail Boqdanov deyib ki, Moskva “bütün regional oyunçular üçün fəlakətə çevrilə biləcək gərginləşmədən çəkinməyə çağırır”.

“Mövcud problemlərdən siyasi çıxış yolları tapılmalıdır” - deyə, Boqdanov bildirib.