Cənub-Şərqi Asiyanın ən böyük iqtisadiyyatının yeni inauqurasiya edilmiş liderinin çoxmillətli səfəri çərçivəsində Prezident Co Bayden və Prezident Prabovo Subianto çərşənbə axşamı Ağ Evdə ABŞ-İndoneziya əlaqələrinin 75-ci ildönümünü münasibəti ilə görüş keçirib.

"Mən İndoneziya və ABŞ münasibətlərini gücləndirmək üçün çox çalışacağam" -deyə, Prabovo bildirib.

Bayden iki ölkənin 2023-cü ildə imzaladığı müqaviləyə daxil olmayan müttəfiqlər arasında ən yüksək səviyyə olan Hərtərəfli Strateji Tərəfdaşlığın dərinləşdirilməsini səbirsizliklə gözlədiyini deyib. Mətbuata verdiyi qısa açıqlamada Bayden Cənubi Çin dənizində naviqasiya azadlığı Vaşinqtonu narahat edən bir məsələ kimi qaldırıb. O, "azad və açıq Hind-Sakit Okeanı inkişaf etdirməklə" ABŞ-ın İndoneziya ilə tərəfdaşlığını gücləndirmək istədiyini bildirib.

Bayden "Biz həmçinin Qəzza və Cənubi Çin dənizi də daxil olmaqla, qlobal problemlərı müzakirə edəcəyik" deyib.

Ağ Ev görüşü Prabovonun Pekində Çin Prezidenti Si Cinpin ilə görüşündən bir neçə gün sonra baş tutub. İndoneziya və Çin təxminən 10 milyard dollar dəyərində bir sıra müqavilələr imzalayıb və infrastruktur, yaşıl enerji, rəqəmsal texnologiya və kənd təsərrüfatına diqqət yetirib.

Müqavilələrdən biri İndoneziyanın Natuna adaları ətrafındakı sularda balıqçılığı, neft və qaz kəşfiyyatının birgə inkişafını əhatə edir. Çinin Cənubi Çin dənizindəki geniş iddialarını qeyd edən “doqquz xətti”(iqtisadi zonalara dair xəritə) İndoneziyanın Eksklüziv iqtisadi zonası ilə üst-üstə düşür.

Tənqidçilər deyirlər ki, bu saziş Çinin Cənubi Çin dənizindəki ərazi iddialarını dolayısı ilə təsdiqləmək riski daşıyır. BMT-nin fikrincə, bunun beynəlxalq hüquqda heç bir əsası yoxdur.

Amerikanın Səsi Ağ Evdən Baydenin Prabovo ilə görüşündə xüsusi olaraq bu sövdələşməyə istinad edib-etmədiyini soruşub.

"Biz İndoneziyanı ÇXR (Çin Xalq Respublikası) ilə bağladıqları hər hansı razılaşmanın beynəlxalq hüquqa, xüsusən də dəniz hüququ üzrə BMT Konvensiyasına uyğun olduğundan əmin olmaq üçün hüquq ekspertləri ilə işləməyə təşviq etməyə davam edirik", Ağ Evin. mətbuat katibi Karin Jan-Pyer bildirib.

Pekin demək olar ki, bütünlüklə İndoneziya, Vyetnam, Malayziya, Bruney və Filippinin iqtisadi zonalarını onlarınpozaraq əsas daşıma marşrutu olduğunu iddia edir. İndoneziyadan başqa hamı rəsmi olaraq Çinin iddiasına etiraz edir, Tayvanın isə Pekinə bənzər dəniz iddiası mövcuddur.

İndoneziya Xarici İşlər Nazirliyi bazar günü Çinin “doqquz xətt”ini rədd etməkdə qətiyyətli olduğunu açıqlayıb.

Cakarta üçün Ağ Evdəi görüşü Prabovonun ABŞ-ın seçilmiş prezidenti Donald Trampla əlaqə saxlaması olduqca vacibdir. Cakarta Trampın yanvarda başlayacaq yeni administrasiyası ilə münasibətlərə hazırlaşır.

Strateji və Beynəlxalq Araşdırmalar Mərkəzinin Cənub-Şərqi Asiya Proqramının əməkdaşı Andreyka Nataleqava deyib ki, Trampın rəhbərliyi altında ABŞ-ın xarici siyasəti “daha tranzaksiya xarakterli və ABŞ-Çin rəqabətilə ilə əlaqəli elementlərə daha çox diqqət yetirə bilər”.

Prabovo İndoneziyanın beynəlxalq profilini yüksəltmək ambisiyalarını dilə gətirib və Cənub-Şərqi Asiyanın ən böyük iqtisadiyyatını BRİKS blokuna daxil etmək üçün sürpriz qərar da daxil olmaqla, erkən xarici siyasət addımları atıb.

Braziliya, Rusiya, Hindistan, Çin və Cənubi Afrikanın daxil olduğu BRICS Qərbə qarşı çəkisi olan inkişaf etməkdə olan iqtisadiyyatların böyüyən bir qrupudur. Oktyabr ayında BRİKS İndoneziyanı qrupun 13 yeni “tərəfdaş ölkəsi”nə əlavə edib.

Ağ Evə səfər 1998-ci ildə prezident Suhartonu (qayınatası) devirən Reformasi hərəkatında fəalların oğurlanmasındakı roluna görə Klinton, Buş və Obama administrasiyaları dövründə Birləşmiş Ştatlara girişi qadağan edilmiş Prabovo üçün əlamətdar hadisədir.

Tramp administrasiyası o vaxt müdafiə naziri olan Prabovoya 2020-ci ildə səfəri üçün viza qadağasını ləğv etmişdi.