Boris Bondarev: “Onlar israrla Putinin siyasətində sülh danışıqlarının əsasına çevriləcək rasional nüansları aşkar etməyə çalışırlar”

“Vaşinqtonda keçirilən NATO sammiti Rusiyanın Ukraynaya təcavüzünün qarşısını almaqla bağlı ciddi diplomatik irəliləyişlərin olmaması ilə təəccübləndirmədi. Yekun bəyanat kifayət qədər uzun oldu, ona görə də belə bir təəssürat yaranır ki, onun uzunluğu blok daxilində ciddi dəyişikliklərə real hazır olmadığını gizlətmək məqsədi daşıyır”. Bu fikirləri istefada olan rusiyalı diplomat Boris Bondarev iyulun 9-11-də Vaşinqtonda keçirilən NATO sammiti ilə bağlı “The Moscow Times”də yazdığı məqaləsində qeyd edib.

Diplomat qeyd edib ki, artıq iki ildən çoxdur ki, Rusiya Prezidenti Vladimir Putin nüvə şantajında ​​uğur qazanır: “NATO liderlərinin tərəddüdləri daha çox nüvə eskalasiyası qorxusu ilə bağlıdır ki, onlar bunun qarşısını yanlış yolla - Putinin göstərişinə tabe olmaqla və ona NATO-ya keçməməli olduqları “qırmızı xətləri” sonsuzca deməyə imkan verməklə əldə etməyə çalışırlar. Bu, heç də bədnam “Ukrayna üçün raket və ya tank yoxdur”, bu ümumi “qırmızı xəttdir” - “Rusiyanın uduzmaması daha vacibdir” ideyası ilə bağlı deyil. Ancaq problem ondadır ki, Moskva hamının qələbəsi, münaqişənin bütün tərəflərinə uyğun problemin həlli konsepsiyasını qəbul etmir. Putin 19-20-ci əsrlərin adi kateqoriyaları ilə düşünür - “mənim qalib gəlməyim üçün başqaları uduzmalıdır”. Göründüyü kimi, Qərb liderlərinin özləri, ilk növbədə ABŞ Prezidenti Co Bayden və komandası hesab edirlər ki, onlar Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin bəyan etdiyi kimi, “diqqətlə hazırlanmış siyasət” yürüdürlər və eyni dərəcədə “kalibrovka edilmiş” qərarlar qəbul edirlər. Ola bilsin ki, onlar diplomatiyalarını Bismark, Makiavelli, Metternik və ya Talleyrand səviyyəsində hesab edirlər”.

“Onlar israrla Putinin siyasətində sülh danışıqlarının əsasına çevriləcək rasional nüansları aşkar etməyə çalışırlar. Qərb paytaxtlarının ağıllı başları hələ də başa düşə bilməyiblər ki, rus diktatoru yalnız öz opponentlərinin təslim olması ilə bağlı danışıqları nəzərdə tutan öz dünya mənzərəsindən çıxış edir. Onlar reallığa yaxın bir paradiqmada düşünən və hərəkət edən rasional insanlarla münasibət qurmağa öyrəşiblər. Fərqli bir anlayış onların siyasətlə bağlı təsəvvürlərinə uyğun gəlmir”, - deyə diplomat vurğulayıb.

Bondarev hesab edir ki, reallıqda bütün bunlar yöndəmsiz və məntiqsiz hərəkətlərə gətirib çıxarır, Qərb diplomatiyasının Putin diplomatiyası kimi reaktiv və situasiya xarakterli olduğunu nümayiş etdirir: “Amma Putin diplomatiyasını aqressiv, hücum xarakterlidir ki, bu da ona bəzi çatışmazlıqlara göz yummağa imkan verir. Qərb isə kor-koranə müdafiə strategiyasını seçərək təşəbbüsü itirib. Və Qərb diplomatiyasının bütün kobudluğu və uyğunsuzluğu mənfi rol oynayır”.

“NATO-nun Ukraynaya uzaqmənzilli silahların Rusiya hərbi hədəflərinə qarşı istifadəsinə qadağa qoyulması kimi addımları tamamilə dişsiz və hətta istehzalı görünür. Əllərini arxasına bağlayaraq, bir insanın hücumçudan özünü müdafiə etməsinə kömək edə bilməzsiniz. Əgər eskalasiyadan qorxursansa, məncə qorxurlar, bu müharibəyə ümumiyyətlə, qarışmağa ehtiyac yox idi. Ancaq artıq iştirak edirlərsə, bəlkə uduzmadan vəziyyətdən çıxmağa dəyər?”, - ekspert qeyd edib.

Diplomat daha sonra yazıb: “F-16 təyyarələrinin Ukraynaya "az qala" gəlməsi ilə bağlı bəyanatlar bəzi ölkələrin Kiyevə döyüş təyyarələri verməyə hazır olduqları, lakin onların üç-dörd ildən sonra Brüsseldən Kiyevə və ya Qərbi Ukraynadakı bazalara uçacaqları ilə bağlı məlumatlar ilə kəsişir. Məsələn, Belçikanın 2028-ci ilə qədər Ukrayna Hərbi Hava Qüvvələrinə altıya qədər təyyarə verməyə hazır olduğu iddia edilir. Ukraynanın belə aşağı sürətli təyyarələrə nə üçün ehtiyacı olduğu aydın deyil. Çox güman ki, belçikalılar Putinin qələbəsinə ciddi ümid bəsləyirlər, ona görə də 2028-ci ilə kimi heç kim heç bir təyyarəni köçürməyəcək. Lakin bu müddətdə onlar ucuz piar edə bilərlər. Böyük Britaniyanın Rusiyadakı hədəflərə qarşı raketlərinin istifadəsinə icazə verdiyinə dair xəbərlər cəmi bir neçə gün sonra - Vaşinqtonun təzyiqi olmadan təkzib olundu. Məlum oldu ki, ingilislər səhv başa düşülüblər və onlar heç bir halda rus hərbi obyektlərini vurmamalıdırlar. Təəccüblüdür ki, ingilislər İkinci Dünya müharibəsi zamanı Berlin və ya Drezdenin Kral Hərbi Hava Qüvvələri tərəfindən bombalanmasını özlərinə necə izah edirlər? Bu, son dərəcə gərginləşdirici addım idi. O olmasaydı, Hitler səhvlərini daha tez başa düşərdi və Avropada müharibə daha tez bitərdi. Yeri gəlmişkən, Ukraynaya tank və digər zirehli texnikaların verilməsi heç kimin yadına düşmür”.

“Yeri gəlmişkən, NATO üzvü olan Macarıstanın Baş naziri Viktor Orbanın Moskvaya, Pekinə, Trampın iqamətgahına səfərləri, qeyri-müəyyən “sülhməramlı” ritorika ilə müşayiət olunur. Bu könüllülük Orban üçün heç bir nəticə vermir ki, bu da hərbi blok daxilində daxili nizam-intizamla bağlı sualları daha da artırır. Alyansın öz üzvlərinə nüvə dövləti tərəfindən hücum ediləcəyi təqdirdə onlara kömək etməyə hazır olduğuna dair şübhələr gözümüzün qarşısında etimada çevrilir. Donald Trampın Ağ Evə qayıtmasının getdikcə real perspektivini nəzərə alsaq, NATO-nun mövcudluğu böyük sual altındadır”, - Bondarev qeyd edib.

Ekspertin qənaətincə, Ukraynaya sammit nəticəsində yaradılmış heç bir müstəqil kömək mexanizmi kömək etməyəcək: “Əsas hərbi qüvvə kimi ABŞ olmasa, indiki dekorativ vəziyyətində olan Avropa orduları lazımi səviyyədə çəkindirməni təmin edə bilməyəcəklər. Hadisələrin bu cür inkişaf etməsində Putin və ya Tramp deyil, NATO-nun hazırkı liderlərinin, xüsusən də ABŞ administrasiyasının hazırkı onurğasız və qorxaq siyasəti günahkar olacaq. Məlum olub ki, “Əjdahanı öldürün” filmindəki personaj “şəhərin ən yaxşı silah ustaları” haqqında danışıb: “Cəsur insanlardırlar, amma hər şeydən qorxurlar”.

“Maksim Rıçkovun 1940-cı ildə Fransanın məğlubiyyəti ilə bağlı məqaləsindən bu gün son dərəcə aktual səslənən bir sitatla yazımı yekunlaşdırmaq istərdim: “Fransa nə hərbi texnikanın sayına, nə səfərbər edilmiş əsgərlərin sayına, nə də hərbi texnikasına görə almanlardan geri qalırdı. Daha doğrusu, insan amilinə görə – həlledici məqamda ordunun və dövlətin başında işğalçıya tam müqavimət göstərmək istəməyən insanlara səbəbindən geri qalırdı”. Bununla belə, NATO liderləri sözdə getdikcə daha çox müqavimət göstərmək istəyini itirmir: iki il əvvəl seçilmiş strategiyanı daha təsirli və fəal siyasətin lehinə - marşal Pétendən tutmuş general de Qola qədər yenidən nəzərdən keçirməyə getdikcə daha az vaxt qalıb”, deyə diplomat məqaləsini tamamlayıb.

Müəllif: Turan Abdulla
ayna.az