Amerikalı professor: ““Harrisdən fərqli olaraq, Tramp xarici siyasətdə aydın təcrübəyə malikdir: diplomat kimi o, gözlənilməzliyi ilə tanınır”

Dünya siyasətinə əsas təsir edən dövlət olaraq ABŞ-da keçiriləcək prezident seçkilərindən sonra Ağ Ev adminstrasiyasının xarici siyasətində müəyyən dəyişikliklər proqnozlaşdırılır. Analitiklərin qənaətincə, noyabrın 5-də keçiriləcək seçkilərlə ABŞ Prezidenti postuna yeni sima gələcək – ya Respublikaçılar Partiyasının namizədi, keçmiş Prezident Donald Tramp, ya da Demokratlar Partiyasının namizədi, hazırkı vitse-prezident Kamala Harris.

Stenford Universitetinin professoru, Huver İnstitutunun aparıcı elmi işçisi və baş məsləhətçisi Russell Berman hesab edir ki, Tramp hakimiyyətə gəlsə, Ağ Ev adminstrasiyasının xarici siyasətində dəyişiklik olacaq. "Lenta.ru"ya müsahibəsində bildirib ki, xüsusilə, Ukrayna və Yaxın Şərqdəki müharibələrlə bağlı ABŞ-ın yanaşmasında dəyişiklik gözləniləndir. Harris hakimiyyətə gələrsə, əsas kurs güman ki, saxlanılacaq, amma müəyyən dəyişikliklər istisna deyil.

“Əslində proqnozlar vermək düzgün deyil. Prezidentliyə namizədlər seçki kampaniyası zamanı bir şey deyə bilər, lakin vəzifəyə başlayana qədər şərait dəyişmiş ola bilər. Corc Buş seçki kampaniyası zamanı nisbətən təvazökar xarici siyasət və Bill Klinton dövrünün “millət quruculuğundan” uzaqlaşacağını vəd etdi. Lakin prezidentliyinin ilk ilində 11 sentyabr hadisəsi baş verdi və onu Yaxın Şərqdə böyük müharibələrə sürüklədi”, - deyə professor qeyd edib.

Bermanın qənaətincə, Harrisin xarici siyasət istiqamətini qiymətləndirmək çətin olaraq qalır: “Onun ümumi və ya beynəlxalq məsələlərdə əhəmiyyətli təcrübəsi yoxdur və siyasi seçimlərində qeyri-müəyyən olduğu bilinir. Onun dediyi tək şey odur ki, müxtəlif spesifik məsələlərdə əhəmiyyətli dəyişikliklər etsə də, "dəyərləri dəyişməyib" Onun xarici siyasətlə bağlı öz baxışının olmadığı və çox güman ki, Bayden administrasiyası və ya Demokratlar Partiyasının rəhbərliyinin yanaşması ilə gedəcəyinə dair geniş fikir var. Yəni mövcud xarici siyasətlə davamlılıq təmin olunacaq”.

“Harrisdən fərqli olaraq, Tramp xarici siyasətdə aydın təcrübəyə malikdir: diplomat kimi o, gözlənilməzliyi ilə tanınır. Lakin administrasiyası dövründə heç bir yeni müharibənin başlamaması ilə fəxr edir. Görünür ki, o, Ukraynada başa çatacağına söz verdiyi müharibənin miqyasından həqiqətən narahatdır. Müharibəni necə bitirəcəyini demir. Demokratlar onu Ukraynanı təslim etmək və Rusiya ilə dostluq etmək planında ittiham edirlər. Bununla belə, onun keçmiş dövlət katibi Mayk Pompeo başqa bir yol göstərdi: ABŞ Rusiyanı güzəştə getməyə məcbur etmək üçün Ukraynaya dəstəyi artırmaqla hədələyə bilər. Təəssüf ki, Baydenin bu cəbhələrin hər ikisi üzrə rekordu bərbad idi: o, demokratiyanı yaymadı və diplomatiyada uğur qazana bilmədi”, - deyə Berman vurğulayıb.

Amerikalı professor xatırladıb ki, Tramp Ukraynada nəinki “bir gün” sülh gətirmək istəyir, hətta Ağ Evə girməzdən əvvəl bunu etməyi planlaşdırdığını deyir: Bu cür müddətlər tamamilə qeyri-realdır. Çünki inauqurasiyaya qədər Tramp yalnız fərdi vətəndaş olaraq qalacaq”.

Ekspert onu da bildirib ki, Demokratlar Partiyasında Trampı tənqid edənlər onun “Putinin gizli agenti” olduğunu və buna görə də Ukraynanı satacağını iddia edirlər: “Hər halda, Tramp Rusiyanın Ukraynanın müstəqilliyini ləğv etmək kimi maksimalist məqsədi ilə çox güman ki, razılaşmayacaq. Sərhədlərin müzakirəsi olacaq, amma indi hətta Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan da Ukraynanın, o cümlədən Krımın tam ərazi bütövlüyünün təmin olunmasına çağırır. Trampın planının konkret nə ola biləcəyi, təkrar edirəm, hələ də bəlli deyil. Ancaq qəribə bir şəkildə heç bir sülh təşəbbüsü irəli sürməyən Bayden və Harrisdən fərqli olaraq, onun üçün şübhəsiz ki, müharibənin sona çatması prioritetdir. Qəzzada atəşkəsə nail olmaq üçün ABŞ-ın diplomatik səylərinin sayını Ukrayna ilə bağlı heyrətləndirici bir şeyin olmaması ilə müqayisə edin”.

“İsrail və HƏMAS arasındakı müharibəyə gəlincə, Tramp adminstrasiyası dövründə İrandakı islamçı rejimə qarşı açıq siyasət yürüdürdü. O, İranı fikrimcə, bütün Yaxın Şərqdə sabitliyi pozacaq bir ölkə kimi görür. Güman edirəm ki, Tramp administrasiyası İsrailin müharibəni HƏMAS-ın əhəmiyyətli dərəcədə deqradasiyasına gətirib çıxaracaq qələbə ilə bitirmək səylərini açıq şəkildə dəstəkləyəcək. Bununla belə, İsrail ordusu HƏMAS-ı məğlub etməyə yaxın görünür və Tramp qalib gələrsə, yenidən Ağ Evə girməzdən əvvəl “Hizbullah”a qarşı da oxşar uğur qazana bilər. Bununla belə, Harris qalib gəlsə, eyni tendensiya davam edəcək. İsraillilər İrana ekzistensial təhlükə kimi baxırlar və buna görə də Bayden-Harris xarici siyasət komandasının onlara deməsindən asılı olmayaraq, İran və müttəfiqləri ilə mübarizə aparacaqlar”, - deyə Berman fikrini tamamlayıb.

Müəllif: Turan Abdulla