Qərbdə eyni səhvə yol verirlər: Putin rejimi göründüyü qədər güclü deyil

1983-cü ildə Prinston Universitetinin professoru Stiven Koen Sovet sistemini olduqca sabit adlandırdı. Hətta ABŞ Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi SSSRİ-nin daxili sabitliyini həddindən artıq yüksək qiymətləndirir və onun sürətlə dağılacağını gözləmirdi. Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin keçmiş direktoru Stansfild Turner 1991-ci ildə ABŞ-ın “Foreign Relations” jurnalında yazırdı: “Biz SSRİ böhranının miqyasını proqnozlaşdırmaqda uğursuzluğumuzun böyüklüyünü ört-basdır etməməliyik”.

İndi Qərbdə bir çoxlarına elə gəlir ki, Putin rejiminin böyük təhlükəsizlik marjası var. Eyni səhvə yol verirlər. Putin rejiminin çox zəif nöqtələri var və bu, Axilles dabanı deyil, bədənin başqa bir hissəsidir.

İdeologiya

O, sadəcə mövcud deyil. Pravoslavlığın, stalinizmin, antiamerikanlığın, militarizmin, sovetizmin, monarxiyanın, polovtsiyanın və qələbənin qəribə, qeyri-təbii və kifayət qədər qarışığı var - PR adamları və pul təbliğatçıları bunu ideologiya kimi homogenləşdirməyə və təqdim etməyə çalışırlar. Ancaq onların səyləri o qədər də uğurlu deyil, çünki hər şey saxta və qeyri-təbii görünür: parlaq qələbə, pravoslavlıq aqressiv və qaniçəndir, stalinizm isə qüllənin özünü göstərməmək üçün kifayət qədər makiyaj tələb edir. Amma yenə də onu gizlətmək mümkün deyil: ortada milyonlarla rusların ölümü var.

Bütün bu panoptik ideologiyanın arxasında Putin rejiminin yeganə ideologiyasının gizləndiyi bir fasad yaratmalı idi: pul. O və 1000 başqa insan öz ölkələrini böyük miqyasda qarət edir. Qalan hamı susub yalvarmalıdır.

Xəsislik və korrupsiya ideologiya deyil və ideologiyadan məhrum siyasi sistem qeyri-sabitdir. Pul (yaxtalar, təyyarələr, saraylar) bütün problemləri həll etmir. Bu isə bizi rejimin ən həssas nöqtəsinə gətirir.

Heç kim Putini pulsuz sevmir

Heç kim! Bəs Kadırov? Onun federal mərkəzdən əla pul alması var, amma bu başa çatan kimi çeçenlərin müstəqillik arzusunu xatırlayacaq.

Lukaşenko? O, “böyük qardaşı” sağmaq üzrə görkəmli ustadır. Ancaq süd qalmayanda Belarus birdən öz müstəqilliyini və avropalılığını xatırlayacaq. Bununla da Rusiya və Belarusun “Birlik Dövləti” uğurlu olmayan və hətta Moskvanın uğursuz təcrübəsi kimi təqdim ediləcək.

Simonyan, Kiselev, Solovyev? Onlar yalnız pul üçün işləyirlər: yüksək maaşlı və əxlaqsız aktyorlardır.

FSB, hərbçilər, hakimlər, “Vahid Rusiya” - hamısına maaş və əlavə pul lazımdır. İndi oğurluq imkanı var və nə qədər ki, Putin bütün bunları təmin edir, Kremlə sadiqdirlər. Amma pul olmayan kimi sədaqət də bitəcək...

Orban? Yalnız və yalnız pul üçün.

Çin? Bəli, güman edə bilərik ki, Pekin və Moskvanın ortaq antiamerikanizm platforması var. Lakin Rusiyanın iqtisadi və siyasi təcridindən əsas faydalanan Çindir.

Rusiyanın yeni dostları olan İran və Şimali Koreya silah və hətta əsgərlər də verirlər. Ancaq bir nüans var: pul üçün.

Ruslar ukraynalıları öldürmək üçün çoxlu sayda orduya qoşulurlar: amma pul üçün. Və onlara verilən pulun məbləği artır.

Putinin əsas pul mənbəyi neftdir və onun qiymətini bazar müəyyən edir. Bu isə özlüyündə rejim üçün nəhəng təhlükə yaradır.

"Güclü lider"in imicinə dəyən ziyan

Zəif (fiziki və ya əqli) insan güclülərə qoşulmağa çalışır. Güclülər onu qoruyacaq. Güclü təhlükəsizdir. Güclü ilə birlikdə güclü olmaq asandır. Güclüyə təslim ol, diz çök və hər şey yaxşı olacaq. Onlar sənə toxunmayacaqlar.

Bu məntiq qanqsterdir, Rusiyada qəbul edilir və Putinin ucaldılmasında böyük rol oynayıb. “O, bizi 1990-cı illərin qanqsterizmindən qoruyacaq! O, bizi düşmənlərdən qoruyacaq. Ordu quracaq. Putin güclüdür, onu nəzərə alırlar, hamı heyran qalır”. Nağılda istifadə olunan fikirlər belədir.

Ancaq xaç atası obrazı daim güc və toxunulmazlıq nümayiş etdirməyi tələb edir. Lakin Putin zəiflik nümayiş etdirdi: o, Kursk bölgəsini qoruya bilmədi, ukraynalıları oradan sıxışdıra bilmədi. Putin Belqorodu qoruya bilmədi. Kursk və Belqorod vilayətlərində 2,5 milyon insan yaşayır və onlardan 250 minə yaxını evlərini itirib. Onların 15 min rubl təzminat almaq hüququ var - müqavilə bağlayan və orduya qoşulanların aldıqları milyonlarla müqayisə edəndə, çox azdır.

Putin Rusiya neftayırma zavodlarını və hava limanlarını qoruya bilmir. Hətta hərbi anbarlar belə müdafiəsizdir. Bu, Putinin “böyük ordusu” mifini bir daha dağıtdı, necə ki, Kiyevi üç günə ala bilməyəndə mif dağılan kimi. Onun ordusu üç ildir ki, kütləvi şəkildə ölür. Bəli, indi o ukraynalıları Donbasda sıxışdırır. Ancaq yalvarır: İran pilotsuz təyyarələri və raketləri üçün, Şimali Koreya mərmiləri və raketləri üçün. İndi hətta Şimali Koreya əsgərləri üçün...

Qara dəniz donanması, daha doğrusu, ondan qalanları biabırçı şəkildə Sevastopoldan çıxarıb, indi Novorossiyskdən köçmək üçün yer axtarır.

Və dəhşətli 1990-cı illər tədricən qayıdır. Hər gün evlərdə kimsə öldürüləcək, zorlanacaq, qarət ediləcək. Kremldən 300 metr aralıda yerləşən ofisdə silahlı şəxslərin polisin gözü qarşısında iki nəfəri öldürdüyü atışmanı unuda bilmirəm.

Təbliğat çalışır, amma xalq Putinin zəif olduğunu və təbii ki, öz vətəndaşlarını müdafiə etmədiyini görməyə bilmir. Zəif obrazı diktator üçün son dərəcə təhlükəlidir...

İqtisadiyyat

Səthdə hər şey yaxşıdır. Hətta bir çoxları Rusiyanın sanksiyalardan o qədər də zərər görmədiyini, onların əslində təsirli olmadığını düşünür. Lakin bu, tamamilə doğru deyil. Vəziyyət heç də göründüyü kimi deyil. Rusiya iqtisadiyyatı pisləşir. İdxal üçün ödəniş etmək istəyirsiniz? Problem yoxdur, rublları tengəyə, tengeni yuana, yuanı avroya dəyişdirin - və ödənişi 30-50 faiz artırın.

Əməyə ehtiyacınız var? Problem yoxdur. Siz sadəcə olaraq cəbhə üçün “yem” istəyən hakimiyyətin pul təkliflərini və hərbi sənayenin maaş vədlərinə baxın - mərmilər və tanklar səxavətlə və ilk növbədə maliyyələşdirilir.

600 minə yaxın insan isə ölkəni tərk etdi və bir daha geri qayıtmadı. Və onlar ən yaxşı işçilər idi. Onlar həm də elm adamları, sahibkarlar, yazıçılar və sənətçilər idi. Onlar faşist ölkəsində yaşamaq istəmirdilər.

“Qazprom”un milli sərvəti haradadır? Dərin bir çuxurda. Bəs “Rosneft”? Effektiv rəqibləri olan “Qazprom” və “Lukoil”i mənimsəməyə çalışan İqor Seçin itkiləri satınalmalar yolu ilə örtmək həvəsinə malikdir. O, həmçinin Baş nazir Mişustindən neftçilərə dəstək verməsini istəyib.

Kömür sənayesi? 2024-cü ildə Rusiyada zərərli kömür müəssisələrinin payı 52% təşkil edib və şirkətlərin ümumi mənfəəti demək olar ki, 15 dəfə azalıb.

Proqram təminatı istəyirsiniz? Amma edə bilməzsiniz, sanksiyalar var.

Ehtiyat hissələri? Qırğızıstan və Ermənistan vasitəsilə, lakin ləng gəlir, çətin və bahadır.

Gəlin inflyasiyanı əlavə edək - Rusiya Federasiyasının Mərkəzi Bankı onu cilovlamaq cəhdi ilə artıq əsas faiz dərəcəsini illik 21%-ə qaldırıb və bu, son hədd deyil: Putin rusların müharibəsinə və ölümünə pul tökür, inflyasiya da sürətlənir.

Bütün bunlar bizə nə deməlidir? Ən əsası başa düşmək lazımdır ki, Lavrovun aqressiv ciddi siması və ya Putinin özünə güvənən davranışı böyük bir blefdir. Onlar güclü mövqedə olduqlarını göstərmək istəyirlər, lakin belə deyil. Ona görə də nüvə şantajından istifadə edirlər.

Görünür, bu sistem indiyə qədər işləyir, lakin SSRİ nümunəsi bizə sistemin nə qədər asanlıqla balanssızlaşa biləcəyini və bunun hansı sürətlə məhvə səbəb olacağını xatırlatmalıdır. Son təsəvvür etdiyimizdən daha tez gələcək.

Müəllif: Pyotr Zaşev - Riqadakı Stokholm İqtisadiyyat Məktəbinin dosenti.

Mənbə: “The Moscow Times”

Tərcümə AYNA-ya məxsusdur.