Pers İmparatorluğu döneminde çölün ortasında buz üretimi:
Yakchal veya Buz Çukuru, buz üretimi ve gıda muhafazası için kullanılan mimari bir yapıdır. Persler 2400 yıl önce çölde yiyecekleri dondurmak için tonlarca buz yapıyordu.
Buz Çukuru, kalın tuğla ve kil duvarlardan oluşan kubbe şeklindeydi. Bu yapı içeride serin bir havanın korunmasına yardımcı oluyordu.
Kış aylarında nehirlerden veya dağlarda eriyen karlardan su toplanır bu su kanallar aracılığıyla Buz Çukuru'na yönlendiriliyordu.
Gece ve günün en soğuk saatlerinde çölün düşük ısısı nedeniyle sular donuyordu. Kubbenin şekli ve duvarların doğal yalıtımı buzun aylarca korunmasına yardımcı oluyordu.
Yaz aylarında depolanan buz, içecekleri soğutmak, yiyecekleri korumak ve hatta tıbbi amaçlar için kullanılırdı.
Kısacası Buz Çukuru, basit ama etkili depolama ve ısı yalıtım tekniklerini kullanarak buz oluşturmak ve korumak için çöl gecelerinin doğal soğuğundan yararlanılırdı.
Niyazi Kaptan
TEREF