Əgər belədirsə Əmək Məcəlləsini ləğv etmək daha düzgün olmazmı ??? Boş yerə Qanunumuz var deyə insanlara ümidlər verməyək. Açıq aşkar:
10 il işçiyə əmək məzuniyyəti verməmək?
İstifadə edilməmiş əmək məzuniyyətinə görə kompensasiyanı verməmək?
Əmək haqqı kartını işçiyə verməmək?
Əmək haqqını nağd şəkildə ödəmək?
İşçinin son haqq-hesabı verməmək?
İzahat almadan, bir araşdırma aparmadan işçinin əmək müqaviləsini ləğv etmək?
Böyük intizam xarakterli olmayan sadə mübahisəyə görə, heç vaxt xəbərdarlıq almayan və intizam məsul cəlb olunmayan işçinin əmək müqaviləsini ləğv etmək?
Azərbaycan Respublikası Əmək Məcəlləsinin və Vergi Məcəlləsinin tələblərinə əməl etməmək?
Neftçilərin Hüquqlarını Müdafiə Təşkilatı İB-n sədri Mirvari xanımın işçiilə bağlanmış Əmək müqaviləsinin ləğv edilməsi ilə əlaqədar etirazlarrını oxudum.
Əmək hüququ sahəsində uzun müddət çalışan bir hüquqşünas kimi məndə bu halda İşəgötürən tərəfindən aşağıda göstərilən ciddi qanun pozuntularına yol verildiyini düşünürəm:
1. AR Əmək Məcəlləsinin tələblərinə əsasən, İşəgötürən intizam tənbehini verərkənişçinin şəxsiyyətini, kollektivdə nüfuzunu, peşəkarlıq səviyyəsini, törətdiyi xətanın xarakterini nəzərə almalıdır. Bildiyim qədər də işçi Sara Rəhmanova bu müəssisədə ən azı 10 ildən çox işləmiş, işlədiyi müddətdə hər hansı bir xəbərdarlıq və ya intizam məsuliyyətinə cəlb olunmamışdlr. Bu halda, hətta bu hadisədə əsl günahkar bilinməsə belə, nədən və hansı əsaslardan sadə bir mübahisəyə görə işçinin əmək müqaviləsi ləğv edilməklə, işçiyə qarşı ən ağır intizam tənbehi tədbiq olunsun? Məgər, ehtimal olinan xəta xarakterinə görə bu qədər ağırmı ki, işçi ilə bağlanmış əmək müqaviləsi ləğv edilsin?
2. Əgər bir işçi hər hansı bir intizam xətasına yol veribsə, nədən bu hadisə heç olmasa ən azı - 1 həftə müddətində araşdırmır? Nədən bu hadisə baş verəndən bir neçə saat sonra işçi tələm-tələsik işdən azad olunur, heç bir araşdırma aparılmadan? Bu İşəgötürənin bir daha qərəzli olmasını sübut etmirmi?
Kim, hansı vəzifəli şəxs, qurum müəyyən etdi ki, baş vermiş hadisə bu qədər ağır və ya təhlükəlidir və bu hadisədə məhz Sara xanım günahkardır? Əgər 2 nəfər işçi arasında mübahisə baş veribsə, nədən mübahisənin bir tərəfi işdən azad olunur, digər tərəfi isə heç bir məsuliyyət daşımır?
3. AR Əmək Məcəlləsinin 187-ci maddəsinə əsasən: İntizam tənbehi verilməmişdən əvvəl işəgötürən işçidən yazılı izahatın verilməsini tələb edir. İşçinin yazılı izahat verməkdən imtina etməsi ona intizam tənbehi verilməsini istisna etmir.Bu halda da AR Əmək Məcəlləsinin bu tələbidə pozulmuş işçidən yazılı İzahat alınmamış, hətta bu hadisədən sonra qanunsuz olaraq iş yerinə velə buraxılmamışdlr. İşçinin özünü müdafiə etmək hüququ nədən pozulub?
4. İşçinin bildirdiyinə görə işlədiyi müddətdə ona əməkhaqqı kartıda verilməmişdir.Hesab edirəm ki, aidiyyatı üzrə hüquq mühafizə orqanları bu faktıda araşdırmalldırlar.Əgər bu hal təsdiq olunarsa bu halda İşəgötürən artıq əmək intizamı məsuliyyəti deyil, cinayət məsuliyyəti daşıyır.
5.AR Əmək Məcəlləsinin 44.3-cü maddəsinə əsasən: əmək müqaviləsi iki nüsxədən az olmayaraq tərtib olunub tərəflərin imzası (möhürü) ilə təsdiq edilir və onun bir nüsxəsi işçidə, digər nüsxəsi isə işəgötürəndə saxlanılır. İşçinin bildirdiyinə görə İşəgötürən tərəfindən əmək müqaviləsinin 1 nüsxəsi AR Əmək Məcəlləsində nəzərdə tutulanqaydada ona verilmıyib, əmək müqaviləsində olan imza belə ona məxsus deyil.
6. Bu hadisədə ən maraqlı hal odur ki, işçinin əmək müqaviləsinin ləğv edən vəzifəli şəxslər, eyni zamanda mübahisənin tərəfləri olmaqla, qanunsuz qərar vetməkdə maraqlı olublar. Həm mübahisə tərəfi olmaq, həm də özü barədə qərar vermək qanunauyğun deyil.
7. AR Əmək Məcəlləsinin 188-ci maddəsinə ısasən, İntizam tənbehi, yalnız işçi ilə əmək müqaviləsi bağlamaq, onun şərtlərini dəyişdirmək və ona xitam vermək səlahiyyəti olan işəgötürən tərəfindən verilə bilər. Verilən cavablar isə sübut və təsdiq edir ki, hadisələrin bu həddə çatmasında işəgötürən olmayan və müəssisədə özünü: sahibkar, təsisçi, müəssisəni almaq istəyən sahibkar, hüquqşünas və sair kimi təqdim edən şəxs tərəfindən edilib, faktiki olaraq qərar da onun tərəfindən verilib.
8. İşçinin bildirdiyinə görə ona işlədiyi 10 il müddətində əmək məzuniyyəti verilməyib. AR-sı Əmək Məcəlləsinin 135-ci maddəsinə əsasən, bu Məcəlləyə uyğun işəgötürən tərəfindən işçiyə əmək məzuniyyətinin verilməməsi qadağandır. İşçi müvafiq iş ilində əmək məzuniyyətindən istənilən səbəbdən istifadə etmədikdə ona həmin iş ili (iş illəri) üçün istifadə edilməmiş əmək məzuniyyətinə görə müəyyən olunmuş qaydada və məbləğdə kompensasiya ödənilir.
Əmək Məcəlləsinin 144-cü maddəsinə əsasən, Əmək müqaviləsinə xitam verilməsinin səbəbindən və əsasından asılı olmayaraq işçiyə işdən çıxan günədək hər hansı şərt və ya məhdudiyyət qoyulmadan istifadə etmədiyi bütün iş illərinin əsas məzuniyyətlərinə görə pul əvəzi ödənilməlidir.
İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 192.5-ci maddəsinə əsasən: İşçinin məzuniyyət hüquqlarının pozulmasına, işçiyə əmək məzuniyyətinin verilməməsinə, habelə istifadə edilməmiş əmək məzuniyyətinə görə müəyyən edilmiş kompensasiyanın ödənilməməsinə görə-vəzifəli şəxslər min beş yüz manatdan iki min manatadək məbləğdə cərimə edilir.
9. AR Əmək Məcəlləsinin 310-cu maddəsi: İstər işçilər, istərsə işəgötürənlər, istərsə də başqa fiziki şəxslər bu Məcəllə ilə və əmək qanunvericiliyi sisteminə daxil olan digər normativ hüquqi aktlarla müəyyən olunmuş hüquqları pozmağa, onları hər hansı şərtlə və ya qaydada məhdudlaşdırmağa, habelə bu hüquqlardan sui-istifadə etməyə, əmək müqaviləsi ilə müəyyən edilmiş öhdəlikləri, vəzifə funksiyasını yerinə yetirməməyə görə qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada: MADDİ, İNTİZAM, İNZİBATİ VƏ YA CİNAYƏT məsuliyyəti daşıyırlar.
Azer Quliyev
TEREF