Aydın oldu gözleri, renklendi, ışık doldu,
Ay Kağan’ın o gündü, bir erkek oğlu oldu.
4. Gömgök, gök mavisiydi, bu oğlanın yüz rengi,
Kıpkızıl ağıziyle, ateş gibiydi benzi.
5. Al al idi gözleri, saçları da kapkara!
Perilerden de güzel, kaşları var ne kara!
Oğuz Kağan’ın babasının adı Batı Türklerinde Kara Han iken, Uygur yazısı ile yazılan Oğuz Kağan Destanı’nda Oğuz’un babası Ay-Han olarak görülmektedir. Eski Türk dini döneminde Gök ve Güneş 1. sırada yer alırken, Maniheizm’in etkisi ile birlikte Ay birinci sıraya yükselmiştir. Buna rağmen Oğuz Kağan Tanrı’dan bahsederken hep “Gök Tanrı” demiştir. “Ay Tanrı demek ona ağır gelmiştir (Ögel, 2010: 129-130).
Batı Türklerinin bildiği en orijinal kaynak olan Reşidettin Oğuznamesi’nde, İslam dininin etkisine rağmen Oğuz Han’ın semaya; yani “Gök”e inandığı ve annesini buna inanmaya zorladığı görülmektedir (aynıeser s.131). Oğuzname’nin ise elden ele gezdirilen kutsal bir kitap olduğu anlaşılmaktadır (Demir, 2016: 68). Hocamızın da belirtiği gibi Uygur döneminde Maniheizm ve sonraki dönemlerde İslam dini etkisi görülse de, Reşidettin’de dahi “Gök”e inanmaları ve bu dine annesini davet etmesi; Oğuz Kağan’ın İslam dini ve Maniheizm öncesinde bir dinin kurucusu olduğuna işaret etmektedir. Bu ise elbette ki Türklerin son millî dini olan Türk Şamanizmi olmalıdır. Bugün biliyoruz ki Türklerin en son millî dini Türk Şamanizmi’dir, çünkü “Türk şamanların söyledikleri şiirler ve dualar başka toplumlarda bile Türkçe’dir. Bu nedenle, yani ibadet dilinin tamamen Türkçe olması nedeniyle; Türk Şamanizmi’ne Türklerin Millî Dini denilmektedir” (Yörükhan, 2019: 83). Türlerin millî dinleri ile ilgili olarak genel kabul görmüş üç farklı adlandırma vardır; bunlar Eski Türk Dini, Gök Tanrı Dini ve Türk Şamanizmi’dir. A. İnan “Eski Türklerin 5. yüzyılda inandıkları din ile 17.-20. yüzyıllarda Altay ve Yakut Türk boyaları arasında din tarihçileri tarafından tespit edilen Şamanizm’in, eskisine göre epeyce gelişmiş olduğunu; Eski Türk Dini’ni dünya Şamanizm’inin alt bir dalı olarak gördüğünü ve bu Türk dinine Şamanizm denildiğini aktarmaktadır (İnan, 1976: 15). Biliyoruz ki Radlof’un derlemelerinde ve günümüz Türk Şaman ayinlerinde hâlen, en eski devirlerden bu yana dualar ve ibadetler Türkçe olarak devam etmektedir.
”....(Türk Şamanizmi kitabından)
Türk Şamanizmi-Ilımga Dergisi
TEREF