Günümüz Türkiye’sinde, İzmir’in Selçuk ilçesi yakınlarında yer alan Efes, Antik Dünyanın Yedi Harikası’ndan birine ev sahipliği yapmıştır: Artemis Tapınağı.
Tanrıça Artemis’e adanan bu anıtsal yapı, MÖ 550 civarında mermerden inşa edilmiştir. Döneminin mimari ve sanatsal zirvesi kabul edilen tapınak, devasa sütunları, ince işçilikli heykelleri ve olağanüstü ihtişamıyla antik dünyada hayranlık uyandırmıştır. 60 feet (yaklaşık 18 metre) yüksekliğindeki sütunlar, yapının sadece dini değil, kültürel ve toplumsal anlamda da büyük bir merkez olduğunu gösterir.
Ancak bu görkemli yapı, zamanla yangınlar, istilalar ve doğal afetlerle defalarca tahrip oldu. En son yıkım, MS 401 yılında meydana geldi ve tapınak bir daha asla eski ihtişamına kavuşamadı.
19. yüzyılda arkeologların bölgede yaptığı kazılar büyük bir sürprizi ortaya çıkardı: Tapınağın önemli bir bölümü toprak, moloz ve yüzyılların tortusu altında gömülüydü. Başta sadece birkaç parça ve kısmen görülebilen sütunlar varken, yapılan sistemli çalışmalar sayesinde tapınağın genişliği ve ihtişamı ortaya çıkarıldı.
Bir zamanlar görkemiyle büyüleyen bu yapıdan geriye kalanlar; yerde dağınık halde duran sütun parçaları ve birkaç yükselen kalıntıdan ibaret. Ancak bu kalıntılar bile, Artemis Tapınağı’nın ne kadar anıtsal bir yapı olduğunu gözler önüne seriyor.
Bugün geriye sadece izleri kalmış olsa da, yapılan arkeolojik kazılar sayesinde bu muhteşem yapının mimarisi, tarihsel rolü ve kültürel önemi hakkında çok daha fazla bilgiye sahibiz. Artemis Tapınağı, geçmişin görkemli anılarına açılan eşsiz bir pencere olarak hâlâ bizleri büyülemeye devam ediyor.
Nihat Köklü
TEREF